بررسى و تحلیل غزلى از مولانا با رویکرد نشانه‌شناسى

الموضوعات :

یدالله محمدی ¹ , مصطفی گرجی ² , سید احمد پارسا ³

1 - دانشجوی دوره دکتری دانشگاه پیام نور مرکز تهران
2 - دانشیار دانشگاه پیام نور
3 - استاد دانشگاه کردستان

تاريخ الإرسال : 12 الأحد , رجب, 1435 تاريخ التأكيد : 22 الإثنين , شوال, 1435 تاريخ الإصدار : 27 السبت , شوال, 1435

الکلمات المفتاحية: غزلیات مولوی, تحلیل نشانه‌شناختی, نشانه ادبی, نشانه‌ عرفانی, Semiotics Analysis, literary Sign, Mystical Sign, Mawlavi Sonnets,

ملخص المقالة :

نشانه‌شناسى به عنوان رویکردى جدید در نقد ادبى، براى تحلیل آثار مختلف به کار می‌رود و در پنجاه سال گذشته (1964) براى تحلیل متون گوناگون محل رجوع منتقدان ادبی بوده‌ است. این نوع تحلیل با توجه به گستره آن در دانش های مختلف و متون گوناگون به کار رفته که در این میان شعر و متون خلاقه به دلیل بهره گیری از نشانه های ویژه بیشتر محل تامل بوده است. با این توجه باید گفت که تحلیل نشانه‌شناختى شعر (شعر نو و کلاسیک) زمینه‌ساز خوانشى نو از آن می‌شود و درک بهتر متون ادبى را در پی دارد. در پ‍‍‍‍ژوهش حاضر سعی می شود یکی از غزل‌هاى مولانا جلال الدین محمد بلخى انتخاب‌‌ و نشانه‌هاى ادبى و عرفانی موجود در آن تحلیل و رابطه‌ی میان دال‌ها و مدلول‌ها (دلالت) نشان داده شود. برای این منظور ابتدا نشانه‌شناسی ادبی معرفى گردیده و سپس غزلى از کلیات شمس، براساس این رویکرد تجزیه و تحلیل شده ‌است. روش پژوهش حاضر توصیفی- تحلیلى است و داده‌ها با استفاده‌ از تکنیک تحلیل محتوا تحلیل شده‌است. بررسی تحلیلی این غزل‌ها با توجه به دانش نشانه‌شناسی نشان می دهد که مولانا، واژه‌ها (نشانه‌ها) را در معنا‌ی قراردادی آنها به کار نمی‌گیرد؛ بلکه برخی را در معنای عرفانی و برخی را در معنای ادبى به کار می‌برد. در این غزل ده بیتی، بیست و یک نشانه‌ ادبى و یازده نشانه‌ عرفانی شناسایی و تحلیل شده است.