نظریه کهن الگو «خود» یونگ در داستان رومیان و چینیان مثنوی معنوی

محورهای موضوعی : زبان و ادب فارسی

آزاده ابراهیمی پور ¹ , صابر امامی ² , عبدالحسین فرزاد ³

1 - دانشجوی دکتری تخصصی، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی، واحد علوم و تحقیقات تهران، دانشگاه آزاد اسلامی ، تهران، ایران
2 - دکتری تخصصی، دانشیار زبان و ادبیات فارسی، گروه زبان و ادبیات فارسی ،هیات علمی دانشگاه هنر، تهران، ایران(نویسنده مسئول
3 - دکتری تخصصی، ،دانشیار، گروه زبان و ادبیات فارسی، هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی،تهران،ایران.

تاریخ دریافت : 1400/11/04 تاریخ پذیرش : 1400/11/04 تاریخ انتشار : 1400/11/01

کلید واژه: کهن‌الگو, مولانا, خود, داستان رومیان و چینیان,

چکیده مقاله :

اسطوره یکی از تاریک‌ترین و ناشناخته‌ترین علومی است کـه بـشر هنـوز به‌طور کامل موفق به شناخت آن نشده است ؛ منشأ و خاستگاه اسطوره ناشـناخته و پنهان است . اسطوره حاصل تلاش و کوشش‌ها، آرمان‌ها و آرزوهای نـوع بـشر و در حقیقت اجداد و نیاکان ما است که باگذشت سالیان بسیار به شکل خـواب و رؤیا و به‌گونه‌ای ناشناس خود را به ما نشان می‌دهد.ﺑﺎ ﭘﻴﺪاﻳﺶ نظریه‌های ادﺑﻲ و ﻏﻴﺮادﺑﻲ ازجمله نظریه‌های روان‌شناختی، ارﺗﺒﺎط چند سویه ﺑﻴﻦ ﻋﻠﻮم ﻣﺨﺘﻠﻒ ﭘﺪﻳﺪ آﻣﺪه اﺳﺖ؛ ازجمله ارﺗﺒﺎط بینا رشته‌ای ادﺑﻴﺎت و روان‌شناسی .آرکی تایپ (کهن‌الگو) مهم‌ترین اصطلاح مکتب روانکاوی کارل گوستاو یونگ، روان‌پزشک سوئیسی، (1875-1961 میلادی)، است و شامل تصاویر کهـن و افکـار غریـزی اسـت کـه در ناخودآگاه جمعی مشترک انسان‌ها وجود دارد روش پرداختن به سمبل‌ها و نمادهای - دو عنصر داستانی شاخص- در داستان رومیان و چینیان، از باورپذیری مولانا از خصوصیاتش در مورد انسان الهام گرفته است.در این تحقیق کوشش کردیم که بعضی خصوصیات رمزآمیز مثنوی معنوی، با وام گرفتن از ویژگی کهن‌الگویخود یونگ آشکارمی گردند. بدین‌صورت مفاهیم کهن‌الگویخوددر داستان رومیان و چینیان در ارتباط با نظریه ، ناخودآگاه جمعی و کهن‌الگوی خویشتن یونگ مورد تحلیل و بررسی قرارگرفته‌اند. نظریه‌های یونگ در این داستان در مورد کشف و شهود، باورهای جمعی و کهن‌الگوها، به‌خوبی قابل‌شرح و تفسیر است.

منابع و مأخذ:

منابع 

• اتونی، بهروز (1391). دبستان نقد اسطوره شناختی ژرفا بر بنیاد کهن نمونه نرینه روان (آنیموس) ، فصلنامه ادبیـات عرفانی و اسطور ه شناختی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب، س هشتم. ش 28.

2- احمدی، بابک. (1370). ساختار و تأویل متن. چاپ اول. تهران: مرکز.         

3- امامی،نصراله،(1378). مبانی و روش های نقد ادبی.چ2.تهران.جامی

4- پور نامداریان، تقی. (1383). رمز و داستا نهای رمزی در ادب فارسی. چاپ پنجم. تهران: علمی و فرهنگی.  

5- زرین کوب، عبدالحسین. (1382). نردبان شکسته. تهران: سخن. 

6- زمانی، کریم. (1382). میناگر عشق. تهران: نی. 

7- ستاری، جلال (1366). سه مفهوم اساسی در روانشناسی یونگ، در رمز و مثل در روانکاوی زیر نظـر و ترجمـه جلال ستاری. تهران: توس. صص. 431-474

8- سجادی، سیدجعفر. (1362). فرهنگ لغات و اصطلاحات و تعبیرات عرفانی. چاپ سوم. تهران: طهوری. 

9- سیاسی، علی اکبر. (1386). نظری ههای شخصیت یا مکاتب روانشناسی چاپ یازدهم. تهران: دانشگاه تهران. 

10- شولتز، دوان. پی و سیدنی الن شولتز. (1389). نظری ههای شخصیت. ترجمه یحیی سـید محمـدی. چـ اپ هفـدهم . تهران:ویرایش

11- قشقایی،سعید (1390). بررسی کهن الگوی سایه و انطباق آن بانفس در مثنوی های عطار،ادبیات عرفان و اسطوره شناختی،شماره 25

12- کازنوو، ژان. (1377). اسطوره شناسی ، در جهان اسطور ه شناسی. زیر نظر و ترجمـه جـلال سـتاری. ج 1. تهـران : مرکز. صص 173-202. 

13- گلی زاده پروین،گبانچی نسرین(1392). روانکاوی نمادها و شخصیت های عرفانی مولانا در داستان رومیان و چینیان، فصلنامه ادبیات و عرفان و اسطوره شناختی (158-172)

14- محمدی، علی و مریم اسمعاعیل پور. (1391). بررسی تطبیقی کهـن الگـوی نقـاب در آراء یونـگ و رد پـای آن در غزل های مولانا (غزلیات شمس) ، فصلنامه ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی دانشگاه آزاد اسـلامی واحـد تهـران جنوب، س هشتم. ش 28 

15- مدرس مطلق، سیدمحمدعلی. (1379). رساله در وحدت وجود. تهران: پرسش. 

16- مورنو، آنتونیو. (1388). یونگ، خدایان و انسان مدرن. ترجمه داریوش مهرجویی. چاپ پنجم 5. تهران: مرکز. 

17- مولوی، جلال الدین محمد. (1383). مثنوی معنوی. تصحیح رینولد نیکلسون. چاپ ششم. تهران: ققنوس. 

18- مؤمن زاده، محمدصادق. (1378). برداش تهای روان درمانی از مثنوی. تهران: سروش. 

19- هاشمی، جمال. (1379). پیغام سروش (مکت بهای مولانا و روانشناسی نوین). تهران: شرکت سهامی انتشار.  

• وزین پور، نادر. (1365). آفتاب معنوی. تهران: امیرکبیر.


• یونگ، کارل گوستاو . (1372). روانشناسی ضمیر ناخودآگاه. ترجمـه محمـدعلی امیـری . تهـران : انتشـارات و آموزش انقلاب اسلامی.


• یونگ، کارل گوستاو . (1386). انسان و سمبولهایش. ترجمه محمود سلطانیه. چاپ ششم. تهران: جامی.


• یونگ، کارل گوستاو. (1359). انسان و سمبولهایش. ترجمه ابوطالب صارمی. چاپ دوم. تهران: کتاب پایا.

 

  References

1- Etoni, Behrouz (2011). Elementary criticism of deep cognitive myth based on the ancient foundation of the male rational model (Animus), Quarterly Journal of Mystical Literature and Cognitive Mythology, Islamic Azad University, South Tehran Branch, Volume 8. Sh 28.

2- Ahmadi, Babak. (1370). Text structure and interpretation. First Edition. Centeral Tehran.

3- Emami, Nasraleh, (1378). Basics and methods of literary criticism. Ch2. Tehran. Jami

4- Pour Namdarian, Taghi. (1383). The ultimate mystery in Persian literature. Fifth Edition. Tehran: Scientific and Cultural.

5- Zarin Kob, Abdul Hossein. (1382). broken ladder Tehran: Sokhn.

6- Zamani, Karim. (1382). mirror of love Tehran: Ney.

7- Sattari, Jalal (1366). Three basic concepts in Jung's psychology, in metaphor and simile in psychoanalysis under the supervision and translation of Jalal Sattari. Tehran: Tos. pp. 431-474

8- Sajjadi, Seyyed Jaafar. (1362). Dictionary of mystical terms and expressions. Third edition. Tehran: Tahouri.

9- Political, Ali Akbar. (1386). Personality theories or schools of psychology, 11th edition. Tehran: University of Tehran.

10- Schultz, Duane. P. and Sydney Ellen Schultz. (1389). Theory of personality. Translated by Yahya Seyed Mohammadi. Seventeenth left. Tehran: Ed

11- Qashqaei, Saeed (2010). Examining the archetype of the shadow and its adaptation to the soul in Attar's Masnavis, Irfan and Mythological Literature, No. 25

12- Cazeneuve, Jean. (1377). Mythology, in the world of mythology. Under the supervision and translation of Jalal Satari. C 1. Tehran: Center. pp. 173-202.

13- Golizade Parvin, Gbanchi Nasrin (2012). Psychoanalysis of Rumi's mystical symbols and characters in the story of Romans and Chinese, Quarterly Journal of Literature and Mysticism and Cognitive Mythology (158-172)

14- Mohammadi, Ali and Maryam Ismailpour. (2011). A comparative study of the ancient pattern of the veil in Jung's opinions and its traces in Rumi's ghazals (Shams's ghazals), the Quarterly Journal of Mystical Literature and Cognitive Mythology of the Islamic Azad University of South Tehran, Volume 8. Sh 28

15- Modres Mutlaq, Seyyed Mohammad Ali. (1379). treatise on the unity of existence. Tehran: Question.

16- Moreno, Antonio. (1388). Jung, Gods and Modern Man. Translated by Dariush Mehrjooi. Fifth edition 5. Tehran: Center.

17- Molavi, Jalaluddin Mohammad. (1383). Divine Masnavi. Edited by Reynolds Nicholson. Sixth edition. Tehran: Phoenix.

18- Momenzadeh, Mohammad Sadeq. (1378). Taking the principles of psychotherapy from Masnavi. Tehran: Soroush.

19- Hashemi, Jamal. (1379). Message of Soroush (Mukta Bhai Rumi and modern psychology). Tehran: Publishing Company.

20- Vezinpour, Nader. (1365). spiritual sun Tehran: Amir Kabir.

21- Jung, Carl Gustav. (1372). Psychology of the subconscious mind. Translated by Mohammad Ali Amiri. Tehran: Islamic Revolution Publications and Education.

22- Jung, Carl Gustav. (1386). Man and his symbols. Translated by Mahmoud Soltanieh. Sixth edition. Tehran: Jami.

23- Jung, Carl Gustav. (1359). Man and his symbols. Translated by Abu Talib Sarmi. second edition. Tehran: Kayab Paya