Investigation and Statistical comparison of the soil empirical desalinization models for salin-sodic soils (Case study: Khuzestan province)
محورهای موضوعی : Irrigation and Drainageزهرا عبداله پور 1 , ابراهیم پذیرا 2
1 - دانش‌آموخته کارشناسی ارشد، گروه خاکشناسی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، تهران، ایران.
2 - استاد گروه خاکشناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، تهران، ایران.
کلید واژه: آبشویی, leaching, Desalinization, خوزستان, Khuzestan, شوری‌زدایی, مدل‌های تجربی, Empirical Model,
چکیده مقاله :
Accumulation of soluble salts in arid areas which are similar to most regions of Iran is inevitable in soil surface and profile because of low precipitation and high evaporation. High concentration of soluble salts in soil profile caused severe problems for root water uptake thus plant growth stopped. Reducing soil salinity to optimized content by leaching and avoiding soil pounding must be consider for reclaim saline soils which were recognized in many studies to determine the potential of saline and sodic soils for physical and chemical reclamation and also the amount of leaching water to decline soluble salts from soil profiles by field experiments were evaluated in previous studies. It is also possible to compute reclamation water requirement and leaching duration by simulation models with desired accuracy. Some researchers suggested to use empirical models to cover the spatial variation of soils in field. The objectives of this study were to evaluate and statistically compare the empirical models of leaching soluble salts and also introduce the most accurate empirical model for Khuzestan province with an area of 64057 square kilometer. The results showed that among the others the empirical power function model introduced by Pazira and Keshavarz (1378 ) was the most appropriate and suitable for study area.
در مناطق خشک، همچون بیشتر نواحی ایران که دارای بارندگی کم و تبخیر زیاد می‌باشند، تجمع نمک‌ها در سطح و نیمرخ خاک امری اجتناب‌نا‌پذیرخواهد بود. در خاک‌های شور و سدیمی به علت افزایش غلظت نمکهای محلول در فاز محلول خاک، جذب آب به وسیله گیاه دچار اختلال شده که در نهایت باعث توقف و اثرات نا مطلوب در رشد و نمو آن می‌گردد. نخستین گام برای بهسازی این خاک‌ها، کاهش شوری خاک تا حد بهینه از راه آبشویی نمک‌ها و جلوگیری از ماندابی‌شدن زمین‌ها می‌باشد. در طرح‌های مطالعاتی، بررسی امکانات اصلاح فیزیکی و شیمیایی خاک‌های شور یا شور و سدیمی و تعیین میزان آب لازم برای آبشویی نمکهای محلول از نیمرخ خاک‌ها از طریق آزمون‌های میدانی توصیه گردیده است. هر چند می‌توان با تقریب و دقت قابل قبولی با استفاده از مدل‌های شبیه‌سازی رایانه‌ای نسبت به تعیین مقدار آب آبشویی و زمان لازم برای آبشویی اقدام کرد. برخی پژوهشگران به دلیل مشکلاتی که تغییرات مکانی ویژگی‌های خاک در مزرعه ایجاد می‌کنند، استفاده از مدل‌های تجربی را پیشنهاد داده‌اند. هدف از این تحقیق، ارزیابی و مقایسه آماری مدل‌های تجربی حاصله برای آبشویی نمکهای محلول از نیمرخ خاک‌ها و معرفی مناسب‌ترین مدل تجربی برای استان خوزستان با مساحتی حدود ۶۴۰۵۷ کیلومترمربع می‌باشد. نتایج بدست آمده از این تحقیق نشان داد که مناسب‌ترین مدل برای محدوده مورد مطالعه مدل توانی و منطقه‌ای پذیرا و کشاورز (1378) بوده است.
اسدی کپورچال، ص.، همایی، م. و پذیرا، ا. (1391). مدلسازی آب آبشویی مورد نیاز برای بهسازی خاک‌های شور. نشریه حفاظت منابع آب و خاک. سال دوم. شماره 2، ص 83-65.
بهبهانی‌زاده رضائیان، ز.، پذیرا.، ا. و پناهپورون ظهرابی، ا. (1395).تعیین ضریب راندمان آبشویی برای شوری‌زدایی خاک‌های شور و سدیمی منطقه ویس استان خوزستان.نشریه حفاظت منابع آب و خاک.سال پنجم. شماره 4، ص 112-97.
پاپن، پ و گلابی، م. (1389). بررسی ریاضی آبشویی بدون کاربرد ماده اصلاح‌کننده در دو منطقه دشت شاوور استان خوزستان. فصلنامهی علمی پژوهشی علوم به زراعی گیاهی. سال دوم. پیش شماره 5، ص 20-11.
پذیرا، ا. و کشاورز، ع. (1378). بررسی و تعیین آب مورد نیاز اصلاح خاک‌های شور و سدیمی اراضی جنوب شرقی استان خوزستان. مجله تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی. سال چهارم. شماره 16، ص 15-1.
پذیرا، ا. (1390). مبانی ارزیابی، صحت سنجی و تحلیل حساسیت مدل‌های تجربی و نظری متداول در علوم خاک و آب.
پذیرا، ا. (1391). حفاظت از منابع فیزیکی تولید در کشاورزی (خاک و آب). چاپ اول کمیته ملی آبیاری و زهکشی ایران، تهران.
رجبزاده. ف.، پذیرا، ا. و مهدیان، م.ح. (1389). بررسی و تعیین یک مدل تجربی برای آبشویی خاک‌های شوروسدیمی بخش میانی استان خوزستان. مجله پژوهشهای حفاظت آب و خاک. جلد هجدهم. شماره 3، ص 84-61.
سازمان مدیریت و برنامهریزی کشور. دفتر امور فنی و تدوین معیارها. (1381). دستورالعمل آزمایشهای آبشویی خاک‌های شور و سدیمی در ایران. سازمان مدیریت و برنامهریزی کشور، نشریه فنی شماره 255.
سازمان مدیریت و برنامهریزی کشور. دفتر امور فنی و تدوین معیارها. (1385). راهنمای کاربرد مدل‌های تجربی و نظری آبشویی نمکهای خاک‌های شور. سازمان مدیریت و برنامهریزی کشور، نشریه فنی شماره 359.
محسنیفر، ک.، پذیرا، ا. ونجفی، پ. (1385). بررسی انواع مدل‌های آبشویی در دو منطقه جنوب شرق استان خوزستان. پژوهش در علوم کشاورزی. جلد دوم. شماره 1، ص 92-73.
محمد‌زاده، م.، همایی، م. و پذیرا، ا. (1392). مدلی کاربردی برای بهسازی خاک‌های شور و سدیمی. نشریه حفاظت منابع آب و خاک. سال سوم. شماره 1، ص 44-58.
مشعل، م.، دانشور، م.، امامی،س. و وراویپور، م. (1392). ارزیابی مدل‌های نظری آبشویی املاح خاک (مطالعه موردی: اراضی لابار - دشت ساوه). مدیریت آب و آبیاری. دوره 3. شماره 1، ص 134-121.
Dieleman, P.j. (1963). Reclamation of salt- affected soils in Iraq.veenman, wageningem, 175.
Hoffman, G.j. (1980). Guidelines for reclamation of salt-affected soil.in proceedingof International American Salinity and Water Management, Technical conference. juar. Mexico. 49-64.
Katerji, N., van Hoorn, J.W., Fares,C., Hamdy, A., Mastrorilli, M.and Oweis, T. (2005). Salinity effect on grain quality of two durum wheat varieties differing in salt tolerance.Agricultural Water Management. 75:85-91.
Leffelaar, P.A. and sharma. P. (1977). Leaching of a highly saline-sodic soil. Hydrology. 32:203-218.
Martinez-Beltran, J. and Manzur, CL. (2005). Overview of salinity problem in the world and FAO strategies to address the problem.Proceedings of the Interational Salinity Forum.Riverside. California. 311-313.
Pazira, E. and Kawachi, T. (1981). Studies on appropriate depth of leaching water.integrated agriculture water use and freshening reservoirs Kyoto university Japan.
Reeve, R.C. (1957). The relation of salinity to irrigation and drainage requirenments. Third Congress of International commission on irrigation and Drainage, Transactions. 5:10.175-10.187.
Siadat, H., Bybordi, M. and Malakouti, M.J. (1997). Salt- affected soils of Iran: A country report. International symposium on ”Sustainable management of salt Affected soils in the Arid Ecosystem”. Cairo.Egypt.
Verma, S.K., and Gupta, R.K. (1989). Leaching of clay soil under two modes of water application.the Indian society of soil science. 37:803-808.
Villa-Castorena, M., Ulery, A.L., Catalán-Valencia, E.A. and Remmenga, M.D. (2003). Salinity and nitrogen rate effects on the growth and yield of Chilli Pepper plants. Soil Sci. Soc. Am. 37: 1781–1789.
