بررسی و مقایسه‌ آماری مدل‌های تجربی آبشویی نمک‌های محلول از نیمرخ خاک‌های شور و سدیمی (مطالعه موردی: استان خوزستان)

Subject Areas : Irrigation and Drainage

زهرا  عبداله پور ¹ (دانش‌آموخته کارشناسی ارشد، گروه خاکشناسی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، تهران، ایران.)
ابراهیم  پذیرا ² (استاد گروه خاکشناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، تهران، ایران.)

Received: 2017-09-09 Accepted : 2017-12-19 Published : 2017-10-01

Keywords:

Abstract :

در مناطق خشک‌، همچون بیشتر نواحی ایران که دارای بارندگی کم و تبخیر زیاد می‌باشند، تجمع نمک‌ها در سطح و نیمرخ خاک امری اجتناب‌نا‌پذیرخواهد بود‌. در خاک‌های شور و سدیمی به علت افزایش غلظت نمک‌های محلول در فاز محلول خاک، جذب آب به وسیله گیاه دچار اختلال شده که در نهایت باعث توقف و اثرات نا مطلوب در رشد و نمو آن می‌گردد. نخستین گام برای بهسازی این خاک‌ها‌، کاهش شوری خاک تا حد بهینه از راه آبشویی نمک‌ها و جلوگیری از ماندابی‌شدن زمین‌ها می‌باشد. در طرح‌های مطالعاتی، بررسی امکانات اصلاح فیزیکی و شیمیایی خاک‌های شور یا شور و سدیمی و تعیین میزان آب لازم برای آبشویی نمک‌های محلول از نیمرخ خاک‌ها از طریق آزمون‌های میدانی توصیه گردیده است‌. هر چند می‌توان با تقریب و دقت قابل قبولی با استفاده از مدل‌های شبیه‌سازی رایانه‌ای نسبت به تعیین مقدار آب آبشویی و زمان لازم برای آبشویی اقدام کرد. برخی پژوهشگران به دلیل مشکلاتی که تغییرات مکانی ویژگی‌های خاک در مزرعه ایجاد می‌کنند،‌ استفاده از مدل‌های تجربی را پیشنهاد داده‌اند. هدف از این تحقیق، ارزیابی و مقایسه آماری مدل‎های تجربی حاصله برای آبشویی نمک‎های محلول از نیمرخ خاک‎ها و معرفی مناسب‎ترین مدل تجربی برای استان خوزستان با مساحتی حدود ۶۴۰۵۷ کیلومترمربع می‌باشد. نتایج بدست آمده از این تحقیق نشان داد که مناسب‌ترین مدل برای محدوده مورد مطالعه مدل  توانی و منطقه‌ای پذیرا و کشاورز (1378) بوده است.

References:

اسدی کپورچال، ص.، همایی، م. و پذیرا، ا. (1391). مدلسازی آب آبشویی مورد نیاز برای بهسازی خاک‎های شور. نشریه حفاظت منابع آب و خاک. سال دوم. شماره 2، ص 83-65.

بهبهانی‌زاده رضائیان، ز.، پذیرا.، ا. و پناهپورون ظهرابی، ا. (1395).تعیین ضریب راندمان آبشویی برای شوری‌زدایی خاک‌های شور و سدیمی منطقه ویس استان خوزستان.نشریه حفاظت منابع آب و خاک.سال پنجم. شماره 4‌، ص 112-97.

پاپن، پ و گلابی، م. (1389). بررسی ریاضی آبشویی بدون کاربرد ماده اصلاح‌کننده در دو منطقه دشت شاوور استان خوزستان. فصلنامه‎ی علمی پژوهشی علوم به ­زراعی گیاهی. سال دوم. پیش شماره ‎5، ص 20-11.

پذیرا، ا. و کشاورز، ع. (1378). بررسی و تعیین آب مورد نیاز اصلاح خاک‎های شور و سدیمی اراضی جنوب شرقی استان خوزستان. مجله تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی. سال چهارم. شماره 16، ص 15-1.

پذیرا، ا. (1390). مبانی ارزیابی، صحت سنجی و تحلیل حساسیت مدل‌های تجربی و نظری متداول در علوم خاک و آب.

پذیرا، ا. (1391). حفاظت از منابع فیزیکی تولید در کشاورزی (خاک و آب). چاپ اول کمیته ملی آبیاری و زهکشی ایران، تهران.

رجب‎زاده. ف.، پذیرا، ا. و مهدیان، م.ح. (1389). بررسی و تعیین یک مدل تجربی برای آبشویی خاک‎های شوروسدیمی بخش میانی استان خوزستان. مجله پژوهش‎های حفاظت آب و خاک. جلد هجدهم. شماره 3، ص 84-61.

سازمان مدیریت و برنامه‎ریزی کشور. دفتر امور فنی و تدوین معیار‎ها. (1381). دستورالعمل آزمایش‎های آبشویی خاک‎های شور و سدیمی در ایران. سازمان مدیریت و برنامه‎ریزی کشور، نشریه فنی شماره 255.

سازمان مدیریت و برنامه‎ریزی کشور. دفتر امور فنی و تدوین معیار‎ها. (1385). راهنمای کاربرد مدل‌های تجربی و نظری آبشویی نمک­های خاک‌های شور. سازمان مدیریت و برنامه‎ریزی کشور، نشریه فنی شماره 359.

محسنی‎فر، ک.، پذیرا، ا. ونجفی، پ. (1385). بررسی انواع مدل‎های آبشویی در دو منطقه جنوب شرق استان خوزستان. پژوهش در علوم کشاورزی. جلد دوم. شماره 1، ص 92-73.

محمد‌زاده، م.، همایی، م. و پذیرا، ا. (1392). مدلی کاربردی برای بهسازی خاک‌های شور و سدیمی. نشریه حفاظت منابع آب و خاک. سال سوم. شماره 1، ص 44-58.

مشعل، م.، دانشور، م.، امامی،س. و وراوی‎پور، م. (1392). ارزیابی مدل‌های نظری آبشویی املاح خاک (مطالعه موردی: اراضی لابار - دشت ساوه). مدیریت آب و آبیاری. دوره 3. شماره 1، ص 134-121.

 

Dieleman, P.j. (1963). Reclamation of salt- affected soils in Iraq.veenman, wageningem, 175.

Hoffman, G.j. (1980). Guidelines for reclamation of salt-affected soil.in proceedingof International American Salinity and Water Management, Technical conference. juar. Mexico. 49-64.

Katerji, N., van Hoorn, J.W., Fares,C., Hamdy, A., Mastrorilli, M.and Oweis, T. (2005). Salinity effect on grain quality of two durum wheat varieties differing in salt tolerance.Agricultural Water Management. 75:85-91.

Leffelaar, P.A. and sharma. P. (1977). Leaching of a highly saline-sodic soil. Hydrology. 32:203-218.

Martinez-Beltran, J. and Manzur, CL. (2005). Overview of salinity problem in the world and FAO strategies to address the problem.Proceedings of the Interational Salinity Forum.Riverside. California. 311-313.

Pazira, E. and Kawachi, T. (1981). Studies on appropriate depth of leaching water.integrated agriculture water use and freshening reservoirs Kyoto university Japan.

 

Reeve, R.C. (1957). The relation of salinity to irrigation and drainage requirenments. Third Congress of International commission on irrigation and Drainage, Transactions. 5:10.175-10.187.

Siadat, H., Bybordi, M. and Malakouti, M.J. (1997). Salt- affected soils of Iran: A country report. International symposium on ”Sustainable management of salt Affected soils in the Arid Ecosystem”. Cairo.Egypt.

Verma, S.K., and Gupta, R.K. (1989). Leaching of clay soil under two modes of water application.the Indian society of soil science. 37:803-808.

Villa-Castorena, M., Ulery, A.L., Catalán-Valencia, E.A. and Remmenga, M.D. (2003). Salinity and nitrogen rate ef‌fects on the growth and yield of Chilli Pepper plants. Soil Sci. Soc. Am. 37: 1781–1789.