مطالعه فراتحلیل اثرات تنش خشکی بر برخی صفات دانه آفتابگردان روغنی

محورهای موضوعی : فناوری های تولید پایدار

محسن رضایی ¹ , محمد نبی ایلکایی ² , عبدالمجید مهدوی دامغانی ³ , سعید صوفی زاده ⁴ , فیاض آقایاری ⁵

1 - دانشجوی دکتری گروه زراعت و اصلاح نباتات، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران
2 - دانشیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران
3 - دانشیار گروه کشاورزی اکولوژیک، پژوهشکده علوم محیطی، دانشگاه شهید بهشتی تهران، تهران، ایران
4 - استادیار گروه کشاورزی اکولوژیک، پژوهشکده علوم محیطی، دانشگاه شهید بهشتی تهران، تهران، ایران
5 - استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران

تاریخ دریافت : 1401/02/23 تاریخ پذیرش : 1401/03/30 تاریخ انتشار : 1401/03/31

کلید واژه: اجزای عملکرد, عملکرد, متا آنالیز, آفتاب گردان روغنی, تنش کم آبی,

چکیده مقاله :

بررسی های زیادی در ارتباط با اثرات تنش خشکی در کشور و سایر نقاط جهان بر آفتابگردان روغنی انجام شده و به صورت مقالات معتبر چاپ شده است. نتیجه گیری حاصل از مجموعه مطالعات انجام شده با استفاده از علم فراتحلیل ما را در شناسایی روند اثرات عوامل موثر بر کمیت و کیفیت تولید گیاه زراعی آفتابگردان یاری می کند. لذا در این تحقیق از مطالعات مختلف زراعی انتشار یافته در مجلات علمی معتبر ایرانی، خارجی، مقالات داوری شده، از بین 62 مقاله انتخابی، تعداد 28 مقاله مناسب برای فرآیند تجزیه و تحلیل فرا تحلیل شناسایی شدند. صفات مهم استخراج شده از مقالات شامل میانگین های وزن هزار دانه، تعداد دانه در طبق، درصد روغن دانه، عملکرد دانه بود. محاسبات آماری فراتحلیل بر اساس روش های هجز و گورویچ صورت گرفت. مطابق نتایج متا – رگرسیون اثرات تنش خشکی شدید بر صفت ارتفاع بوته معنی دار شد. مطابق شکل های رگرسیونی حاصل از اثرات تنش خشکی، روند کاهشی خطی صفاتی چون عملکرد دانه، تعداد دانه در طبق مشاهده شده، اما روند تغییر درصد روغن دانه تقریباً ثابت بود. مطابق نتایج شدت اثر تنش خشکی در تیمارهای تنش متوسط و شدید عملکرد دانه نسبت به شاهد معنی دار نشد. اثر تنش شدید خشکی بر عملکرد دانه، تعداد دانه در طبق، معنی دار شد. در بین نتایج حاصله، بیشترین اندازه اثر مربوط به 15 مطالعه درباره عملکرد دانه (3/77-)، 7 مطالعه درباره تعداد بذر در طبق (3/31-)، 8 مطالعه درباره وزن هزار دانه (0/68-) و 8 مطالعه درباره درصد روغن دانه (60 /0-) بود. تنش خشکی طبق اولویت ابتدا بر عملکرد دانه، تعداد دانه در طبق با اثرات محدود کننده بیشتری همراه شد.

چکیده انگلیسی:

Many studies have been conducted on the effects of drought stress in the country and other parts of the world on oil sunflower and have been published as authoritative articles. Conclusions from a series of studies conducted using meta-analytic science help us to identify the trend of the effects of factors affecting the quantity and quality of sunflower production. This research is separated from various agricultural studies published in prestigious Iranian and foreign scientific journals and articles that were judged to be used in meta-analysis and then coded from among 62 articles; A total of 28 articles were analyzed in the meta-analysis process. The stresses applied in the studied articles were measured in three categories of normal irrigation (control) - moderate Stress - severe Stress based on the percentage of reduction of traits. Then the measured traits, which included 1000-seed weight, number of seeds according to seed oil percentage, to grain yield, were extracted from the articles. The results of drought stress meta-regression revealed that only the height trait had a considerable effect in severe drought stress; however, in the regression analysis, it was discovered that as linear stress increased, some investigated features declined, while trait Seed oil increased. With rising drought stress, this pattern remained practically consistent. The effect size of moderate and severe grain yield was insignificant compared to the control, among the results, the maximum effect size was 15 related to grain yield (-3/77), study on seed number (-3/31), study on 1000-seed weight (-0/68) and study on oil content (-0/6), drought stress according to priority, first on grain yield, number of seeds. Overall, the findings revealed that severe drought stress could significantly impact seed output and other features