بررسی موانع نظری اندیشه ی جمهوریّت و مردم سالاری از منظر فقه شیعه
محورهای موضوعی : فقه و تاریخ تمدّن
مسعود حاج حسینیان
1
(مربی گروه معارف اسلامی واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی مشهد ،ایران)
کلید واژه: انتخاب , انتصاب , جمهوریّت , ولایت , شورا,
چکیده مقاله :
چکیده از منظر عقل و شریعت مقدّس اسلام حکومت در جهان از آن خداوند یکتاست زیرا او مالک و صاحب اختیار هستی است چه اینکه و لله ما فی السماوات و الارض و آنچه در آسمان‌ها و زمین است از آن خداوند است و به مقتضای آیه شریفه ی انّی جاعل فی الارض خلیفه به هرکس که صلاح بداند تفویض می‌فرماید. حال با عنایت به اینکه در اکثر کشورهای جهان و از آن جمله بعضی از کشورهای اسلامی ،نوع حکومت و حاکم از طریق انتخابات مردمی تعیین می گردد این بحث ضروری می نماید که آیا در شریعت اسلام برای انتخابات و شرایط منتخبین و انتخاب کنندگان و سایر مباحث مربوط به این موضوع مهم، مبانی شرعی وجود دارد یا خیر؟ لذا در این مقاله پس از بررسی اجمالی تاریخچه میزان دخالت مردم در امر حکومت به بیان دیدگاه های مختلف در باب جمهوریّت با طرح دو دیدگاه جمهوریّت و مردم سالاری با هدف کارآمدی(مقبولیت) به این معنی که مردم در حکومت نقش دارند، اما نقشی ثانوی و کارآمد، به این معنا که چون حکومت بدون رضایت مردم نمی تواند کارهایش را پیش ببرد، مردم و لزوم حضور آنان در انتخابات وبه تعبیری دیگر بیعت ، مطرح می شود. وگرنه آنها حقی به عنوان انتخاب حاکم ندارند و در این موضوع اختیاری ندارند. به این معنا که مردم با انتخاب، گویی با حاکم معیّن، بیعت می کنند، نه تعیین و یا به عنوان داشتن حق تعیین سرنوشت (مشروعیت)به این معنا که اصل و اساس، حق انتخاب مردم است. لذا، آنچه موجب اختیار داری و مسئولیت حاکم و زیر دستانش می شود، انتخاب مردم است، به بررسی مسئله و اثبات نظریه ی صحیح پرداخته شده است و سپس با ذکر موانع نظری اندیشه جمهوریّت در دیدگاه قائلان به نصب، نظریه جمهوریّت با عنوان داشتن حق تعیین سرنوشت را به چالش کشیده شده است، عمده ترین این موانع عبارتند از: 1- نفی حاکمیّت خداوند 2- تفویض حق تصرّف و ولایت بر مردم 3- حاکمیّت داشتن اصل شورا بر اصل ولایت الهی 4- قانونگذاری توسط عوام مردم 5- غربی بودن نظریه ی انتخاب و جمهوریّت کلید واژه : انتخاب ، انتصاب ، مشروعیّت ، حکومت ، جمهوریّت ،ولایت ،ولی فقیه ، شور
