بررسی غلظت عناصر سنگین مس، روی و آرسنیک خاک با استفاده از RS و GIS (مطالعة موردی: حوزه آبخیز کبودرآهنگ، رزن و خونجین- تلخاب در استان همدان)

محورهای موضوعی : توسعه سیستم های مکانی

لقمان خداکرمی ¹ (دانش آموخته کارشناسی ارشد محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه صنعتی اصفهان)
علیرضا سفیانیان ² (استادیار گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه صنعتی اصفهان)
الهه محمدی توفیق ³ (دانشیار گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه صنعتی اصفهان)
نوراله میرغفاری ⁴ (دانشجو کارشناسی ارشد محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه صنعتی اصفهان)

تاریخ دریافت : 1392/06/14 تاریخ پذیرش : 1393/03/01 تاریخ انتشار : 1393/08/01

کلید واژه: Fuzzy, Geographic Information System (GIS), Geostatistics, Heavy metal, سیستم اطلاعات جغرافیای, سنجش از دور, فلزات سنگین, زمین آمار, فازی, منابع آلودگی غیر نقطه ای, Remote sensing (RS), Non-point source pollution,

چکیده مقاله :

هدف از این تحفیق بررسی اثر آلودگی های غیرنقطه ای کشاورزی بر میزان غلظت فلزات سنگین مس، روی و آرسنیک و تهیه نقشه پتانسیل آلودگی خاک به این عناصر با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی، زمین آمار و سنجش از دور است. با استفاده از روش نمونه‌برداری سیستماتیک- تصادفی طبقه بندی شده 135 نمونه خاک سطحی (20-0 سانتیمتری) از منطقه ای به وسعت 7262 کیلومتر مربع جمع آوری و غلظت کل عناصر، خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک شامل pH و ماده آلی برای کلیه نمونه ها اندازه‌گیری شد. برای پهنه بندی غلظت فلزات سنگین ابتدا با کمک آنالیز همبستگی مکانی، مناسبترین روش پهنه بندی با استفاده از توابع MAE و MBE انتخاب گردید. سپس نقشه پهنه بندی غلظت فلزات سنگین روی و مس با استفاده از روش کریجینگ معمولی و مدل نمایی و فلز آرسنیک با استفاده از روش کریجینگ معمولی و مدل کروی تهیه شد. همچنین برای بررسی تجزیه و تحلیل نقشه های توزیع غلظت فلزات از نقشه های کاربری اراضی، زمین شناسی و نقشه برآورد غلظت زمینه فلزات سنگین استفاده شد. نقشه کاربری اراضی با استفاده از سری زمانی تصاویر ماهواره ای AWIFS و اعمال طبقه بندی فازی و با کاپای 88/0 و دقت 90% تهیه گردید. تجزیه و تحلیل نقشه پهنه بندی فلزات سنگین نشان داد که عناصر مس و روی منشأ زمین شناسی و کشاورزی دارند و عنصر آرسنیک از مواد مادری منشأ می گیرد ولی فعالیت‌های کشاورزی به دلیل مصرف بیش از حد کودهای شیمیایی می‌تواند باعث افزایش هر چه بیشتر این عناصر در خاک شود.

چکیده انگلیسی:

In this study, we investigated the effect of agricultural land concentrations of heavy metals including Copper, Arsenic and Zinc and mapping of soil contamination potential the elements in the areas studied using the collected data, GIS, Geo-statistics and remote sensing were conducted. First, using 135 surface soils (0-20cm) classified random systematic sampling in the region area 7262 square kilometers were collected and total element concentrations, soil characteristics, including the pH and organic matters were measured. Interpolation for heavy metals concentrations were done by geo-statistics methods, and assisting location correlation analysis, interpolation suitable method was chosen using MAE and MBE function. For heavy metals concentration maps, Copper and Zinc, we used Ordinary Kriging and exponential model and for Arsenic Ordinary Kriging and Spherical models. For analyzing the metal's concentration distribution maps of pollution time series satellite images were used.  For this purpose, five time series of satellite images of IRSP6 sensor Awifs (6 March, 3 April, 27 April, 9 June, 18 July and 16 August) were prepared. Using conventional classification methods and advanced satellite imagery maps of Land Use in 2009 was prepared. Finally fuzzy classification method map due to having the higher kappa coefficient as a final land use map was selected. Site analysis of studied heavy metal interpolation maps assisted by GIS and remote sensing assistive showed that Copper and Zinc have geological and agricultural origins. And Arsenic has originated from bedrock, but agricultural activities according to excessive consumption of chemical fertilizers can increase most of these elements in soil.