تحلیل محتوای برنامه‌های فرهنگی دوره متوسطه بر اساس نمادهای ملی و مذهبی
محورهای موضوعی : پژوهش در برنامه ریزی درسی
لیلا درویشی
1
()
پروین احمدی
2
(تهران- ونک- دانشگاه الزهرا- دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی- گروه مدیریت و برنامه ریزی آموزشی)
کلید واژه: دوره متوسطه, هویت ملی, هویت مذهبی, معاونت پرورشی, فعالیت‌های فرهنگی,
چکیده مقاله :
پژوهش حاضر با هدف شناخت فعالیت‌های فرهنگی دوره متوسطه از حیث تأثیرگذاری بر شکل‌گیری وتقویت هویت ملی و مذهبی نوجوانان انجام گرفت. بدین منظور، با بهره‌گیری از روش توصیفی و تکنیک تحلیل محتوا، برنامه‌های مصوب فرهنگی و مذهبی دوره متوسطه در سال تحصیلی1390 مرتبط با نمادهای هویت ملی ومذهبی تجزیه وتحلیل شد. جامعه مورد مطالعه، کلیه برنامه‌های فرهنگی مصوب معاونت پرورشی وزارت آموزش و پرورش را دربرمی‌گیرد. پژوهشگر در این پژوهش با استفاده از روش نمونه‌گیری هدفمند دفتر فضا سازی قرآنی ودفتر فرهنگی ـ هنری را به دلیل احتمال بیشتر برنامه‌های فرهنگی جهت تحلیل انتخاب نمود. ابزار گردآوری داده‌ها کلیه اسناد و مدارک مربوط به برنامه‌های فرهنگی دوره متوسطه در دو دفتر مزبور است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که این برنامه‌ها با هدف هویت بخشی به نسل نوجوان به نمادهای هویت ملی و مذهبی توجه می‌نماید. اما این توجه متوازن و متعادل نیست. در حیطه مؤلفه‌های ملی، نمادهای دفاع از سرزمین، پرچم، سرود ملی و شعر وادب بیشترین توجه را به دست آورده است. برنامه‌های مربوط به جشن‌های ملی نیز محدود به دهه فجر وسالروز آزادسازی خرمشهر شده است. همچنین میزان توجه به نمادهای آثار و بناهای تاریخی، لباس ایرانی محدود و مقطعی است. در حیطه مؤلفه‌های مذهبی، نمادهای هویت دینی که انعکاس دهنده ارزش‌های دینی در یک جامعه مذهبی است، جلوه و برجستگی بیشتری در مقایسه با نمادهای هویت ملی در این برنامه‌ها داشت. برنامه های فرهنگی دوره متوسطه بیشترین توجه را به کتاب آسمانی (قرآن مجید)، مناسک مذهبی واجب، ایثار وشهادت نشان دادند. در مجموع، داده‌ها بیانگر توجه بیشتر برنامه‌های فرهنگی به ارزش‌های مذهبی در مقایسه با ارزش‌های ملی است.
The present study was conducted with the aim of understanding the pedagogical activities in high school level in terms of the impact on formation and strengthening the national and religious identity of the teens. For this purpose by using descriptive methods and techniques of content analysis, the pedagogical and religious approved programs for high school in 2011 academic year in relation to religious and national identity symbols were analyzed. The study population comprised all pedagogical programs approved by the Ministry of Education's Deputy. The Quranic Atmosphere Office and the Art and Cultural Office selected for the analysis most likely due to pedagogical programs. The results showed that these programs with the goal of identity of the teenage generation were focused on the symbols of national and religious identity. Although, they were not balanced and have gained the most attention in the fields of national components, symbols of territorial defense, flag, national anthem, poetry and literature. The programs related to national holidays were also limited to the Fajr decade and the anniversary of the liberation of Khorramshahr. The attention level to monuments and historical symbols and Iranian clothes were limited too. In the field of the symbols of religious identity (reflecting the religious values in a religious community) had gained more effects and prominence in comparison with the symbols of national identity. In these applications, the high school pedagogical programs showed the most attention to the Holy Qur'an, obligatory religious rituals, sacrifice and martyrdom. In total, the data indicated more attention of pedagogical programs to religious values compared with the national values.
_||_
