تدوین مدل مشارکت ورزشی در دوران پاندمی کووید-19
محورهای موضوعی : علوم ورزشی و سلامت
علی شکرگفتار
1
(دکتری، گروه مدیریت ورزشی، دانشکده تربیت بدنی و علوم ورزشی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکز، تهران، ایران.)
حاجی انزهایی زهرا
2
(استادیار، گروه مدیریت ورزشی، دانشکده تربیت بدنی و علوم ورزشی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکز، تهران، ایران.)
فریده اشرف گنجویی
3
(دانشیار، گروه مدیریت ورزشی، دانشکده تربیت بدنی و علوم ورزشی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکز، تهران، ایران.)
سیدحمید سجادی هزاوه
4
(استادیار، گروه مدیریت ورزشی، دانشکده تربیت بدنی و علوم ورزشی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکز، تهران، ایران.)
کلید واژه: برنامههای ورزشی, نظریه داده بنیاد, عوامل انگیزشی, مشارکت ورزشی, پاندمی کووید-19,
چکیده مقاله :
هدف از تحقیق حاضر، تدوین مدل مشارکت ورزشی در دوران پاندمی کووید 19 بود. روش تحقیق حاضر، به‌صورت آمیخته (کیفی ـ کمی) می‌باشد. جامعه آماری بخش کیفی تحقیق، اساتید مدیریت ورزشی، مدیران، کارشناسان و باشگاه‌داران اجرایی در ورزش بودند که انتخاب آنها به‌صورت هدفمند ـ گلوله برفی انجام شد. جامعه آماری بخش کمی شامل مشتریان، شهروندان ورزشکار و غیر ورزشکار باشگاههای خصوصی استان تهران بودند که به‌صورت نمونه‌گیری در دسترس 384 نفر به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. در بخش کیفی تحقیق از نظریه داده‌بنیاد برای مدل پارادایمی تحقیق و در بخش کمی تحقیق از معادلات ساختاری با نرم‌افزار PLS نسخه 3 استفاده شد. نتایج تحقیق نشان داد که مقوله‌ها در قالب 17 مقوله، 76 کد مفهومی، شش مدل پارادایمی به‌صورت موجبات شرایط علی، مقوله اصلی، زمینهای، مداخله‌گر، راهبردها و پیامدها جای گرفتند. نتایج تحقیق نشان داد که عوامل انگیزشی از جمله شرایط زمینهای مشارکت ورزشی در دوران کووید 19 هستند. در این راستا اعطای مشوقها توسط آموزش و تشویق سازمانها برای کارکنان، مشوق‌های شهرداری و ایجاد جوایز برای مشارکت ورزشی میتواند عامل انگیزشی برای اقشار مختلف برای حضور در برنامههای ورزشی باشد.
The aim of the present research was to develop a sports participation model during the COVID-19 pandemic. The research methodology employed a mixed (qualitative-quantitative) approach. The qualitative research population included sports management professors, executives, experts, and club managers, selected purposefully. The quantitative research population comprised customers, citizens, athletes, and non-athletes of private sports clubs in the Tehran province, with 384 individuals selected as the sample through accessible sampling. In the qualitative section, grounded theory was used for the paradigm model, while in the quantitative section, structural equations with PLS software version 3 were employed. The research results indicated that the concepts were organized into 17 categories, 76 conceptual codes, and six paradigm models, including enabling conditions, the core concept, contextual factors, interveners, strategies, and consequences. The findings revealed that motivational factors, such as contextual conditions, influence sports participation during the COVID-19 period. In this regard, providing incentives through organizational training and encouragement for employees, municipal incentives, and creating awards for sports participation can serve as motivational factors for various demographics to engage in sports programs.
Developing a Model of Sports Participation during the COVID-19 Pandemic
Ali ShokrGoftar
Ph.D. candidate.,, Department of Sports Management, Faculty of Physical Education and Sport Sciences, Islamic Azad University, Central Tehran Branch, Tehran, Iran. (Corresponding author). shekargoftar@gmail.com
Zahra Haji Anzahaie
Assistant professor, Department of Sports Management, Faculty of Physical Education and Sport Sciences, Islamic Azad University, Central Tehran Branch, Tehran, Iran. zah.Haji_Anzahaei@iauctb.ac.ir
Farideh Ashraf Ganjooei
Associate Professor, Department of Sports Management, Faculty of Physical Education and Sport Sciences, Islamic Azad University, Central Tehran Branch, Tehran, Iran. Far.AshrafGanjooie@iauctb.ac.ir
Seyed Hamid Sajjadi hazave
Assistant professor, Department of Sports Management, Faculty of Physical Education and Sport Sciences, Islamic Azad University, Central Tehran Branch, Tehran, Iran. rahimi@iauctb.ac.ir
Abstract
The aim of the present research was to develop a sports participation model during the COVID-19 pandemic. The research methodology employed a mixed (qualitative-quantitative) approach. The qualitative research population included sports management professors, executives, experts, and club managers, selected purposefully. The quantitative research population comprised customers, citizens, athletes, and non-athletes of private sports clubs in the Tehran province, with 384 individuals selected as the sample through accessible sampling. In the qualitative section, grounded theory was used for the paradigm model, while in the quantitative section, structural equations with PLS software version 3 were employed. The research results indicated that the concepts were organized into 17 categories, 76 conceptual codes, and six paradigm models, including enabling conditions, the core concept, contextual factors, interveners, strategies, and consequences. The findings revealed that motivational factors, such as contextual conditions, influence sports participation during the COVID-19 period. In this regard, providing incentives through organizational training and encouragement for employees, municipal incentives, and creating awards for sports participation can serve as motivational factors for various demographics to engage in sports programs.
Keywords: Sports Participation, Sports programs, Motivational factors, COVID-19 Pandemic, Grounded Theory.
تدوین مدل مشارکت ورزشی در دوران پاندمی کووید 19
علی شکر گفتار
دانشجوی دکتری، گروه مدیریت ورزشی، دانشکده تربیت بدنی و علوم ورزشی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکز، تهران، ایران (نویسنده مسئول). shekargoftar@gmail.com
زهرا حاجی انزهایی
استادیار، گروه مدیریت ورزشی، دانشکده تربیت بدنی و علوم ورزشی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکز، تهران، ایران. zah.Haji_Anzahaei@iauctb.ac.ir
فریده اشرف گنجویی
دانشیار، گروه مدیریت ورزشی، دانشکده تربیت بدنی و علوم ورزشی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکز، تهران، ایران. Far.AshrafGanjooie@iauctb.ac.ir
سیدحمید سجادی هژاوه
استادیار، گروه مدیریت ورزشی، دانشکده تربیت بدنی و علوم ورزشی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکز، تهران، ایران. rahimi@iauctb.ac.ir
چکیده
هدف از تحقیق حاضر، تدوین مدل مشارکت ورزشی در دوران پاندمی کووید 19 بود. روش تحقیق حاضر، به‌صورت آمیخته (کیفی ـ کمی) می‌باشد. جامعه آماری بخش کیفی تحقیق، اساتید مدیریت ورزشی، مدیران، کارشناسان و باشگاه‌داران اجرایی در ورزش بودند که انتخاب آنها به‌صورت هدفمند ـ گلوله برفی انجام شد. جامعه آماری بخش کمی شامل مشتریان، شهروندان ورزشکار و غیر ورزشکار باشگاههای خصوصی استان تهران بودند که به‌صورت نمونه‌گیری در دسترس 384 نفر به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. در بخش کیفی تحقیق از نظریه داده‌بنیاد برای مدل پارادایمی تحقیق و در بخش کمی تحقیق از معادلات ساختاری با نرم‌افزار PLS نسخه 3 استفاده شد. نتایج تحقیق نشان داد که مقوله‌ها در قالب 17 مقوله، 76 کد مفهومی، شش مدل پارادایمی به‌صورت موجبات شرایط علی، مقوله اصلی، زمینهای، مداخله‌گر، راهبردها و پیامدها جای گرفتند. نتایج تحقیق نشان داد که عوامل انگیزشی از جمله شرایط زمینهای مشارکت ورزشی در دوران کووید 19 هستند. در این راستا اعطای مشوقها توسط آموزش و تشویق سازمانها برای کارکنان، مشوق‌های شهرداری و ایجاد جوایز برای مشارکت ورزشی میتواند عامل انگیزشی برای اقشار مختلف برای حضور در برنامههای ورزشی باشد.
کلمات کلیدی: مشارکت ورزشی، برنامههای ورزشی، عوامل انگیزشی، پاندمی کووید 19، نظریه داده بنیاد.
مقدمه
در دهههای اخیر، دنیای کنونی به سرعت به سمت صنعتی شدن و اقتصادی شدن پیش رفته است، به گونهای که زندگی انسان را در بسیاری از جوامع به زندگی ماشینی تبدیل کرده یا در حال انجام آن است (اصولی اودلو و همکاران، 1398). به همین دلیل زندگی در دنیای امروز، ابتکار عمل سریع را از انسان گرفته و او را در حرکت فقیر ساخته است و پیروی از همین حرکت، مشکلات جسمی، روانی و اجتماعی زیادی را برای او به وجود آورده است (شهبازی و همکاران، 1397). ورزش یکی از ضرورتهای زندگی معاصر و از مهمترین عوامل در تامین سلامت و نشاط جامعه است (اسمیت و اسکینر1، 2022). به عبارت دیگر، ورزش به عنوان یکی از مهمترین عوامل افزایش سلامتی و کاهش هزینه‌های درمانی موجب توسعه برنامههای ملی و افزایش نسبت جمعیت و نیروی کار شده است (خدادادی و شهبازی، 1394). با این حال، با شیوع ویروس کووید-19 در سراسر جهان، میزان بی‌تحرکی در مقایسه با قبل از انتشار ویروس، به شدت افزایش پیدا کرده است، ویروس کرونا علاوه بر مشکلات سلامتی افراد، بر میزان اشتغال و درآمدزایی افراد تأثیر بسزایی داشته است (واکرهاگ2 و همکاران، 2020).
در عصر حاضر ویروس کرونا به سرعت توانسته است به بسیاری از کشورهای جهان سرایت کند و یک بحران جهانی ایجاد کند (گریکس3 و همکاران، 2021). بسیاری از کشورها مرزهای خود را بسته و برخی از کشورها محدودیتهای طولانی مدتی را برای ساکنان خود اعمال کردهاند. همچنین رستورانها، سالنهای موسیقی و سینماها و مراکز ورزشی سرپوشیده مجبور به محدویت فعالیت‌های خود شده‌اند (بوسولاس4، 2022). نقش ورزش در این اپیدمی بی‌سابقه، جذاب بوده و نشان‌دهنده تأثیر عظیم ورزش بر هر جنبه‌ای از زندگی مردم است (گیلات و کول5، 2020).
عواقب کووید 19 در دهکده جهانی به تازگی آغاز شده و به احتمال زیاد برای دهههای آینده ادامه خواهد داشت و برگزاری رویدادهای ورزشی را تحت تأثیر قرار داده است (چن6 و همکاران، 2020). شیوع کووید 19 زندگی مردم را وارد یک قرنطینه ناگهانی و بحران کامل کرده است، در حالی که تعداد موارد تایید شده و مرگ و میر همچنان در حال افزایش است (موتز7 و همکاران، 2021). تعطیلی مراکز ورزشی در بسیاری از کشورها، بدون شک مقابله با این بیماری همهگیر و محدودیتهای اجتماعی را برای مردم دشوارتر کرده است (دورهایم8 و همکاران، 2021). تعطیلی طولانی‌مدت مراکز ورزشی و در نتیجه فعالیت‌های ورزشی میتواند منجر به پیامدهای زیان‌بار اقتصادی، ورشکستگی و پیامدهای منفی مرتبط با آن در کل زنجیره تامین آن حوزه شود (کین9، 2020). از آنجایی که جهان ورزش به مدت نامحدودی تعطیل بوده، میلیونها نفر شغل خود را از دست داده یا از بازگشت به کار ناامید شده‌اند (صفانیا و برهمند، 1399)؛ به همین دلیل محدودیتهای ناشی از ویروس کرونا در ورزش، بسیاری از سازمانهای ورزشی را در آستانه ورشکستگی مالی قرار داده است (گیلات و کول، 2020). در سطح جهانی و به تبع آن در ایران، باشگاه‌داران بخش خصوصی مشکلات زیادی مواجهه هستند، تعداد زیادی از باشگاهها نیمه تعطیل شده و در وضعیت نامناسب اقتصادی قرار دارند (حیدری و همکاران، 1399). نتایج تحقیق بوسولاس (2022) نشان داد که بسیاری از سازمانهای ورزشی در دوران کووید 19 با چالشهایی در بازگشت موفقیت آمیز به ورزش مواجه بودند، عقب‌نشینی‌ها و محدودیتهای اعمال‌شده در ورزش، محیط سختی را برای سازمانها و افراد برای بازگشت به ورزش ایجاد کرد که به راحتی قابل حل نیست. تیمپکا10 (2020)، تحقیقی با عنوان ورزش در زمینه ویروس کرونا، به این نتیجه دست یافت که ورزش و فعالیت بدنی، از جمله جنبههای اصلی سبک زندگی سالم، پس از کاهش اپیدمی کرونا می‌باشد. جادهاو11 و همکاران (2021) و کیم12 و همکاران (2022) اظهار داشتند که تغییر و بهبود نگرش افراد نسبت به فعالیت بدنی میتواند منجر به مشارکت مستمر در فعالیت بدنی شود، به عبارت دیگر، نگرش افراد به عنوان متغیر روانشناختی مهمی در گرایش به هر فعالیتی از جمله فعالیت بدنی و در نتیجه احساسات، تجربیات و ادراک فرد از محیط شناخته میشود. نتیج تحقیق مورگان13 و همکاران (2016) نشان داد که حمایت خانواده و دوستان عامل اصلی مشارکت ورزشی می‌باشد، نگرانی‌ها مرتبط با سلامت، امنیت شغلی و بهزیستی خانواده به عنوان اولویت‌های اصلی کاهش مشارکت ورزشی در دوران کووید 19 می‌باشد، کمبود تعاملات اجتماعی و شبکه‌های حمایت میتواند، انگیزه منفی برای شرکت در ورزش، به خصوص فعالیت‌های گروهی داشته باشد. پلانچولو14 و همکاران (2020) در تحقیقی با عنوان "ارزیابی تأثیر روانی کرونا بر مشارکت مردم اسپانیا در فعاایت‌های ورزشی به این نتیجه دست یافتند که ترس از ابتلا به ویروس یا انتقال آن به دیگران، سطح اضطراب افراد را افزایش داده است. این ترس ممکن است باعث شود که افراد از شرکت در فعالیت‌های گروهی یا فعالیت‌هایی که تماس فیزیکی نزدیکی دارند، منع شوند. بسته شدن باشگاههای ورزشی، امکانات ورزشی و وقفه در رویدادهای ورزشی منجر به از دست دادن ساختار و الگوهای شناخته شده میشود، بدین صورت افراد برای حفظ سطوح قبلی مشارکت ورزشی خود دچار چالش زیادی می‌باشند و استفاده از پلتفرم‌های دیجیتال برای تمرینات مجازی، کلاسهای آنلاین و اپلیکیشنهای تناسب اجتماعی در طول پاندمی به عنوان جایگزینی‌برای مشارکت در فعالیت‌های ورزشی فراهم می‌کند. شهبازی و همکاران (1400) در تحقیقی با عنوان «شناسایی اثرات شیوع ویروس کرونا بر کسب و کارهای صنعت ورزش» به این نتیجه رسیدند که شیوع ویروس کرونا تأثیرات مستقیم زیادی بر تولید و توزیع کالا و ورزش داشته است. تسهیلات و در بسیاری از موارد باعث تعطیلی کارخانهها و کارگاههای تولیدی در این بخش از صنعت شد. یکی از مهمترین اثرات انتشار این ویروس بر تولید کالاها و امکانات ورزشی، تأثیر بر فعالیت تولیدکنندگان پوشاک ورزشی است. چرا که تعطیلی اماکن و رویدادهای ورزشی تقاضا برای خرید لباس ورزشی را به میزان قابل توجهی کاهش داده و از یک سو شروع قرنطینه خانگی و فاصلهگذاری اجتماعی امکان حضور مشتریان در مغازهها را کاهش داده است.
در حال حاضر محدودیتهای ورزشی در سراسر جهان تقریباً برداشته شده است. اما کووید 19 هنوز اینجاست و به‌روزرسانی اطلاعات در مورد این موضوع میتواند به کاهش نگرانی‌های جاری کمک کند. در تحقیق حاضر سعی بر آن شده است که علاوه بر شناسایی عوامل تأثیرگذار بر ورزش در شرایط پاندمی کووید 19 در باشگاههای خصوصی به‌عنوان یکی از سازمانهای ورزشی مهم در ارتقاء سلامت و نشاط اجتماعی در جامعه، راهکارهایی برای جلوگیری از ورشکستگی سازمانهای ورزشی ارائه شود تا باشگاههای ورزشی بتوانند بر مشکلات اقتصادی و مالی ناشی از کرونا غلبه کرده و در نهایت رضایت مشتریان باشگاهها را جلب کنند؛ بنابراین میتوان گفت مهمترین ضرورت انجام این تحقیق این است که افراد برای مشارکت در فعالیت‌های ورزشی در دوران شیوع ویروس کرونا باید دستورالعمل‌های بهداشتی را رعایت کنند که این تحقیق با ارائه یک مدل جامع میتواند یک راهنمای مناسب برای ورزشکاران در دوران کووید 19 باشد. با توجه به اهمیت موضوع مشارکت ورزشی، در تحقیق حاضر به تدوین مدل مشارکت ورزشی در دوران پاندمی کووید 19 پرداخته شد.
روش‌شناسی تحقیق
روش تحقیق حاضر به‌صورت آمیخته (کیفی ـ کمی) می‌باشد. جامعه آماری بخش کیفی تحقیق، اساتید مدیریت ورزشی، مدیران، کارشناسان و باشگاه‌داران صاحب‌نظر باسابقه علمی و اجرایی در ورزش بودند که انتخاب آنها به‌صورت هدفمند ـ گلوله برفی انجام شد که پس از مصاحبه با 18 نفر، محقق به اشباع نظری رسید. جامعه آماری بخش کمی تحقیق شامل مشتریان و شهروندان ورزشکار و غیر ورزشکار باشگاههای خصوصی استان تهران بودند که به‌صورت نمونه‌گیری در دسترس و با استفاده از فرمول کوکران، 384 نفر به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. ابزار جمع‌آوری داده‌ها در بخش کمی، پرسشنامه استخراج شده از بخش کیفی تحقیق بود که روایی آن به تأیید 12 نفر از اساتید مدیریت ورزشی رسید و پایایی آن با استفاده از آزمون ضریب آلفای کرونباخ 82/0 به دست آمد. ابزار جمع‌آوری داده‌ها در بخش کیقی، مصاحبه نیمیه ساختار یافته با خبرگان تحقیق بود که روایی تحقیق توسط متخصصان مربوطه مورد تأیید قرار گرفت و پایایی تحقیق با استفاده از روش توافق درون موضوعی 72 درصد به دست آمد. در بخش کیفی تحقیق از نظریه داده‌بنیاد برای مدل پارادایمی تحقیق و در بخش کمی تحقیق از معادلات ساختاری با نرم‌افزار PLS نسخه 3 استفاده شد.
یافته‌های تحقیق
جدول شماره (1) ویژگی‌هاي جمعیت شناختی نمونههای آماری تحقیق حاضر را نشان مي‌دهد:
جدول 1. ویژگیهای جمعیت شناختی نمونههای پژوهش
عوامل | ویژگیهای جمعیت شناختی | فراوانی | درصد فراوانی |
سن | کمتر از 40 سال | 4 | 2/22 |
41 الی 50 سال | 7 | 9/38 | |
بالای 50 سال | 7 | 9/38 | |
تحصیلات | کارشناسی | 3 | 7/16 |
کارشناسی ارشد و دکتری | 15 | 3/83 | |
گروه‌های نمونه | اساتید دانشگاه | 10 | 5/55 |
مدیران و کارشناسان ورزش | 8 | 5/45 | |
جنسیت | زن | 6 | 3/33 |
مرد | 12 | 7/66 |
تعداد کل کدهای استخراج‌شده 76 کد بود. بعد از اینکه کدها به کدهای اولیه بر اساس رویدادها و واقعیات، برچسب زده شد، کدهای اولیه شکل گرفتند. سپس سه نفر از خبرگان، کدهای اولیه را بررسی و بر اساس کدگذاری‌های خود روی اسناد، مورد تغییر و تعدیل قرار دادند.
جدول 2. مفاهیم اصلی و مقولههای ابتدایی ظاهرشده در تحقیق
مقوله | مفاهیم | ||
فرهنگی | فقر فرهنگی در حوزه ورزش | ||
فرهنگ ورزش در عموم جامعه | |||
وجود ورزش در سبک زندگی خانوادهها | |||
نگرشی | نگرش مدیران | ||
نگرش خانوادهها | |||
نگرش عموم مردم | |||
نگرش ورزشکاران | |||
رسانه | برنامههای تلویزیون | ||
فضای مجازی | |||
تبلیغات رسانهای | |||
زیرساختها | نرم‌افزاری | ||
سخت‌افزاری | |||
امکانات و تجهیزات ورزشی | |||
فضاهای ورزشی | |||
اپلیکیشنهای ورزشی | |||
آموزش | آموزش به خانوادهها | ||
آموزش به دانشآموزان توسط آموزش‌وپرورش | |||
آموزش توسط رسانهها | |||
آموزش خصوصی و نیمه‌خصوصی | |||
آموزش به مدیران | |||
مشوقها | مشوقها از سوی آموزش‌وپرورش | ||
مشوقها از سوی سازمانها برای کارکنان | |||
مشوقها از سوی شهرداری و سرای محلهها | |||
ایجاد جوایز برای مشارکت ورزشی | |||
فردی- روانشناختی | نبود اعتمادبه‌نفس | ||
ترس از بیماری | |||
تجربه بیماری یکی از نزدیکان | |||
تحصیلات | |||
سواد بدنی | |||
جنسیت | |||
سطح آگاهی از ورزش | |||
بی‌انگیزگی ورزشکاران | |||
محیطی | منطقه زندگی | ||
نبود مربیان متخصص | |||
نحوه حمل‌ونقل | |||
مسافت باشگاه ورزشی تا محل زندگی | |||
غیربهداشتی بودن اماکن ورزشی | |||
اقتصادی | وضعیت اقتصادی عموم مردم | ||
تورم و گرانی | |||
هزینه بالای نگهداری اماکن و تجهیزات ورزشی | |||
استیجاری بودن و اجاره‌بهای بالای اماکن ورزشی | |||
مدیریتی | عدم شایسته‌سالاری | ||
اتخاذ تصمیمات غیر کارشناسی | |||
عدم برنامهریزی صحیح و اصولی | |||
برنامه تمرینی | ورزش در فضای باز | ||
تمرین آنلاین | |||
تمرین آفلاین | |||
حضور مربی در منزل | |||
برنامهریزی | برنامهریزی در جهت تأمین زیرساختهای لازم | ||
راه‌اندازی کلاسهای آنلاین | |||
عدم اتخاذ تصمیمان آنی | |||
برنامهریزی در جهت تأسیس اتحادیه باشگاههای خصوصی | |||
رتبه‌بندی باشگاهها | |||
بهداشتی | تمیزی مجموعه ورزشی | ||
ضدعفونی کردن تجهیزات و فضاهای ورزشی | |||
عدم استفاده از رختکن به‌صورت عمومی | |||
زدن ماسک توسط مربیان و ورزشکاران | |||
تعبیه تهویه مناسب در مجموعه ورزشی | |||
انجام آزمون‌های غربالگری از مربیان | |||
رعایت قرنطینه در زمان بیماری توسط ورزشکاران و مربیان | |||
روانی | کاهش افسردگی | ||
کاهش اضطراب و استرس | |||
کاهش اعتیاد به فضای مجازی | |||
جسمی | افزایش سلامت قلبی عروقی | ||
افزایش سلامت اسکلتی و حرکتی | |||
تقویت سیستم ایمنی بدن | |||
بهبود کم‌تحرکی چاقی و تناسب‌اندام | |||
رفتاری | کاهش آسیب‌های اجتماعی | ||
بهبود خلق‌وخو | |||
مشارکت بیشتر در فعالیت‌های ورزشی | |||
کاهش خشم و خشونت | |||
بهبود راندمان کاری | |||
بهبود روابط عمومی | |||
پدیده اصلی (مشارکت ورزشی در دوران پاندمی کووید 19) | مشارکت به‌عنوان مدیر مجموعه ورزشی | ||
مشارکت به‌عنوان ورزشکار | |||
مشارکت به‌عنوان مربی | |||
شکل 1. مدل پارادایمی تحقیق
جدول (3) نشان می‌دهد که پایایی ترکیبی و آلفای کرونباخ برای هر 6 شاخص پرسشنامه در حد مناسب و مطلوب می‌باشد.
جدول 3. پایایی ترکیبی و آلفای کرونباخ متغیرهای تحقیق
| پایایی ترکیبی | آلفای کرونباخ |
شرایط علی | 862215/0 | 785651/0 |
شرایط زمینهای | 839092/0 | 782148/0 |
پدیده اصلی | 838273/0 | 785885/0 |
شرایط مداخله‌گر | 862175/0 | 802411/0 |
راهبردها | 884470/0 | 840080/0 |
پیامدها | 735591/0 | 542384/0 |
معیار دوم از بررسی مدل‌های اندازه‌گیری، روایی همگرا است که به بررسی همبستگی هر متغیر با سؤالات (شاخص‌ها) خود می‌پردازد. معیار AVE نشان‌دهنده میانگین واریانس به اشتراک گذاشته‌شده بین هر متغیر با سؤالات خود می‌باشد. به بیان ساده‌تر AVE میزان همبستگی یک متغیر با سؤالات خود را نشان می‌دهد که هرچه این همبستگی بیشتر باشد، برازش نیز بیشتر است. با توجه به نتایج جدول (4) و روش فورنل و لارکر15 (1981) که مقدار مناسب برای AVE را 4/0 به بالا معرفی کردهاند. برای تمامی متغیرها مقدار AVE بیشتر یا مساوی 4/0 می‌باشد.
جدول 4. بررسی روایی همگرا متغیرهای تحقیق
| AVE |
شرایط علی | 511330/0 |
شرایط زمینهای | 611002/0 |
پدیده اصلی | 475789/0 |
شرایط مداخله‌گر | 426430/0 |
راهبردها | 503541/0 |
پیامدها | 533599/0 |
با توجه به اینکه مقدار مناسب برای آلفای کرونباخ 7/0 برای پایایی ترکیبی 7/0 و برای ،AVE 04/0 می‌باشد و تمامی معیارها در قسمت سنجش مقدار مناسبی دارند، میتوان مناسب بودن وضعیت پایایی و روایی همگرای را تأیید کرد.
جدول 5. بررسی روایی واگرا با ماتریس فورنل و لاکر
| شرایط علی | راهبردها | شرایط زمینهای | شرایط مداخله‌گر | پیامدها | پدیده اصلی |
شرایط علی | 845325/0 |
|
|
|
|
|
راهبردها | 375273/0 | 789548/0 |
|
|
|
|
شرایط زمینهای | 394495/0 | 358965/0 | 845712/0 |
|
|
|
شرایط مداخله‌گر | 388326/0 | 230535/0 | 270383/0 | 798632/0 |
|
|
پیامدها | 369906/0 | 472831/0 | 447494/0 | 562287/0 | 813205/0 |
|
پدید اصلی | 382726/0 | 321470/0 | 236030/0 | 235541/0 | 297506/0 | 784852/0 |
همان‌گونه که در جدول فوق مشخص‌شده است، مقدار جذر AVE هر متغیر از مقدار همبستگی دو متغیر بیشتر است. همان‌گونه که در جدول فوق مشاهده میشود، مقدار جذر AVE متغیرهای مکنون در تحقیق که در خانه‌های موجود در قطر اصلی ماتریس قرارگرفته‌اند، از مقدار همبستگی میان آنها که در خانه‌های زیرین و چپ قطر اصلی ترتیب داده‌شده‌اند، بیشتر است. ازاین‌رو میتوان اظهار داشت که در تحقیق، متغیرها (متغیرهای مکنون) در مدل، تعامل بیشتری با شاخص‌های خود دارند.
شکل 2. برازش مدل ساختاری
بحث و نتیجه‌گیری
ورزش یک پدیده اجتماعی و فرهنگی است که پیوندی همه جانبه با تمامی مجموعه نهادها و ساختارهای سازمانی دارد (شهبازی و همکاران، 1400). شیوع ویروس کرونا و نگرانی مردم از ورود به اماکن ورزشی و پرداختن به ورزش و محدودیتهای اعمال شده در بسیاری از مشاغل مرتبط با صنعت ورزش را با کاهش تقاضا و کاهش فروش مواجه کرده است، به این طریق که کالاها و خدمات در اثر شیوع ویروس کرونا علاوه بر آثار زیان‌بار اقتصادی، بر توسعه رفاه، سلامت و نشاط جامعه نیز تأثیر گذاشته است (حیدری و همکاران، 1399). در شرایط کنونی مدیران و سیاست گذاران ورزشی، باید تمام تلاش خود را برای حفاظت از این عناصر در صنعت ورزش انجام دهند. مقابله با اثرات مخرب شیوع ویروس کرونا و تبدیل این تهدید به فرصت یک ضرورت اساسی در مشارکت ورزشی در دوران کووید 19 می‌باشد. بر اساس نتایج پژوهش، عوامل فرهنگی، اجتماعی و رسانهای از جمله شرایط علی مشارکت ورزشی در دوران همه‌گیری کووید 19 هستند. نتایج تحقیق حاضر با نتایج دورهایم و همکاران (2021) و موتز و همکاران (2021) مطابقت دارد. در شرایط کرونا، پیوندهای فرهنگی موجود بین ورزش و جامعه میتواند راه را برای حضور اقشار مختلف در صحنه ورزش باز کند و افراد را از خطرات کم تحرکی مانند اضافه وزن، سلامتی و مشکلات روانی دور کند (موتز و مولر، 2021). رسانهها به دلیل گسترش آن در سطح جامعه به خوبی بر افراد جامعه تأثیر میگذارند. رسانهها با استفاده از پتانسیل خود از قبیل اقناع، آگاهی و اطلاع رسانی میتوانند به توسعه ورزش در بین اقشار مختلف جامعه و گسترش حضور افراد جامعه در برنامههای ورزشی منجر شوند، از سوی دیگر، گرایش به سمت ورزش و توسعه مشارکت ورزشی مستلزم آگاهی، اطلاع رسانی و آموزش است که انجام این کارها از طریق رسانه امکان پذیر است (شهبازی و همکاران، 1397). در این زمینه جادهاو و همکاران (2021) و کیم و همکاران (2022) به این نتیجه دست یافتند که تغییر و بهبود نگرش افراد نسبت به فعالیت بدنی میتواند منجر به مشارکت مستمر در فعالیت بدنی شود. نگرش افراد به عنوان متغیر روانشناختی مهمی در گرایش به هر فعالیتی از جمله فعالیت بدنی و در نتیجه احساسات، تجربیات و ادراک فرد از محیط شناخته میشود. در این راستا ارائه تجربیات خوشایند مانند برگزاری مسابقات تفریحی و عمومی میتواند منجر به تغییر نگرش شود. از یک سو وجود مربیان شایسته و امکانات ورزشی مناسب و نیز اطمینان از عدم ایجاد خطر و آسیب محیط ورزشی برای افراد میتواند نگرش آنها را نسبت به فعالیت بدنی بهبود بخشد.
نتایج تحقیق نشان داد، شرایط زمینهای شامل زیرساختها، عوامل آموزشی و مشوقها بر مشارکت ورزشی در دوران پاندمی کووید 19 تأثیرگذار هستند. مسئله آموزش، مسئله‌ای بسیار حائز اهمیت و شایان توجه است و به دلیل پتانسیل فعالیت‌های بدنی در ایجاد آسیب‌های جسمانی، آموزش می‌بایست به‌صورت نظام‌مند و کارآمد باشد. در این راستا پلانچولو و همکاران (2020) بیان می‌کنند که با توجه به هر نقطه‌ای از جهان که ورزش را مورد بررسی قرار دهیم، تأثیر بحران ویروس کرونا متغیر است. برخی از باشگاهها و اماکن ورزشی اقدام به فعالیت در شبکه‌های اجتماعی کردهاند و کلاسهای آموزشی خود را به‌صورت آنلاین برگزار می‌نمایند که استراتژی مناسبی به نظر می‌آید. به منظور ازسرگیری آموزش ورزش در جوامع نیاز است که صنعت ورزش دست به خلاقیت و نوآوری بزند و در فعال ساختن افراد برای انجام فعالیت‌های ورزشی بکوشد و با توسعه تجهیزات ایمنی مناسب برای جلوگیری از گسترش بیشتر، حس اعتماد افراد برای حضور در اماکن ورزشی را جلب نماید.
نتایج تحقیق نشان داد، شرایط مداخله‌گر شامل عوامل مدیریتی، فردی - روانشناختی، محیطی، اقتصادی بر مشارکت ورزشی در دوران پاندمی کووید 19 تأثیر معنی‌داری دارد. با همه‌گیری کووید 19، بیشتر مشاغل با مشکلات زیادی مواجه شدند و توانایی اقتصادی افراد جامعه با محدودیت‌هایی مواجه شد و هزینه ورزش و فعالیت‌های بدنی در زندگی افراد تقلیل یافت. با توجه به این شرایط اقتصادی، عنصر قیمت یک از عوامل مؤثر بر خرید خدمات و محصولات ورزشی است. به همین جهت ارائه‌کنندگان خدمات باید به سراغ عناصر نهفته در عنصر قیمت بروند و توجه داشته باشند که ابتدا مناسب بودن کیفیت خدمات باقیمت آن نظر مشتری را به خود جلب مینماید. نکته دیگر متناسب بودن قیمت باقدرت خرید مشتری است. این دو عامل بیانگر این هستند که قیمت خدمات هم باید باکیفیت آن و هم قدرت خرید مشتری متناسب باشد.
نتایج پژوهش نشان داد که شرایط مداخله اعم از عوامل مدیریتی، شخصی - روانی، محیطی، اقتصادی بر مشارکت ورزشی در دوران اپیدمی کووید 19 تأثیر بسزایی دارد. با شیوع اپیدمی کرونا، اکثر مشاغل با مشکلات زیادی مواجه شده و توان اقتصادی افراد جامعه محدودتر شده است، بر این اساس هزینه ورزش و فعالیت های بدنی در زندگی مردم کاهش یافته است. با توجه به اینکه در شرایط اقتصادی، عنصر قیمت یکی از عوامل موثر بر خرید خدمات و محصولات ورزشی است. به همین دلیل ارائه دهندگان خدمات باید به سراغ عناصر نهفته در عنصر قیمت رفته و توجه داشته باشند که مناسب بودن کیفیت خدمات ابتدا نظر مشتری را جلب می کند. نکته دیگر همخوانی قیمت با قدرت خرید مشتری است. این دو عامل نشان می دهد که قیمت خدمات باید متناسب با کیفیت آن و قدرت خرید مشتری باشد. نتایج تحقیق حاضر یافته‌های پلانچولو و همکاران (2020) را تأیید می‌کند. نتایج تحقیق پلانچولو و همکاران (2020) نشان داد که در رابطه با طراحی محصولات و ارائه خدمات، با استفاده از استراتژی بازاریابی، تطبیق دیدگاه تولیدکنندگان و فروشندگان به عنوان ارائه دهندگان محصول را با دیدگاه مصرف کنندگان به عنوان یک امر مهم بازاریابی قلمداد میشود. با توجه به نتایج به‌دست‌آمده بر اساس نقش عنصر قیمت، ارائه‌دهندگان خدمات باید استراتژی‌های خود را در قیمت‌گذاری خدمات ورزشی به گونهای اجرا کنند که قیمت‌ها با کیفیت و ویژگیهای خدمات ارائه‌شده منطبق و معقول باشد.
نتایج تحقیق نشان داد، راهبردهای مربوط به برنامه ورزشی، راهبردهای مرتبط با برنامهریزی و راهبردهای سلامت تأثیر معناداری بر مشارکت ورزشی در دوران کووید 19 دارند. بر اساس نتایج تحقیق، مؤلفه سلامت یکی از راهبردهای اصلی مشارکت ورزشی در دوران همه‌گیری کووید 19 است. نتایج تحقیق حاضر با یافته‌های گریکس و همکاران (2021) و تیمپکا (2020) همخوانی دارد. گریکس و همکاران (2021) و تیمپکا (2020) به این نتیجه رسید که ورزش و فعالیت بدنی از ابعاد یک سبک زندگی سالم است و پس از آن میتوان به کاهش اپیدمی کرونا اشاره کرد، اما عدم رعایت بهداشت و عدم توجه به فاصله شخصی و حضور در مکان‌های شلوغ میتواند زمینه ابتلا افراد به ویروس کرونا را فراهم کند.
نتایج تحقیق نشان داد که، عوامل روانی، جسمی و رفتاری ازجمله پیامدهای مشارکت ورزشی در دوران پاندمی کووید 19 می‌باشد. نتایج تحقیق حاضر با یافته‌های کیم و همکاران (2022)، واکرهاگ و همکاران (2020) و کین (2020) همخوانی دارد. نتایج تحقیق کین (2020) نشان داد که ارتقاء سطح ورزش در کنار خانواده و در محیط خانه میتواند به‌طور بالقوه به بهبود سلامتی فیزیکی و روانی افراد کمک کند. نتایج تحقیقات کیم و همکاران (2022) و واکرهاگ و همکاران (2020) نشان داد که فعالیت ورزشی در دوران کرونا و پسا کرونا برای کاهش آسیب‌های جسمانی و روانشناختی لازم بوده و اتخاذ تمهیدات لازم را برای انجام فعالیت‌های بدنی ضروری می‌باشد.
در شرایط کرونایی، عدم گرایش به ورزش از سوی مردم و کسانی که به فعالیت‌های ورزشی می‌پردازند باعث شده است، نقش پیش‌گیرانه ورزش و اثرات فیزیولوژیک مفید ناشی از آن در ارتقاء سیستم ایمنی بدن و همچنین کمک به بهداشت روانی و مسائل اجتماعی جامعه مورد غفلت واقع شود. از سوی دیگر این بحران همهگیر باشگاههای ورزشی را با چالش‌های جدیدی روبرو کرده است و اقتصاد آنها را با مشکل روبرو کرده است. برای غلبه بر وضع موجود، به نظر میرسد به جای تعطیلی ورزش و باشگاههای ورزشی، باید با استفاده از ظرفیت‌های موجود و اجرای طرح‌های خلاقانه این تهدید را تبدیل به فرصت نمود که در نهایت هم باشگاهها بتوانند به حیات خود ادامه دهند و هم مردم بدون دغدغه و اضطراب با مراجعه به سالن‌ها و مراکز ورزش و تندرستی به فعالیت‌های ورزشی بپردازند.
منابع
اصولی اودلو، حامد. شهبازی، رضا. دایی، روح‌اله. (1398). "اطلس جامع تناسب اندام و بدنسازی". انتشارات جهاد دانشگاهی اردبیل. چاپ اول، اردبیل: ایران.
حیدری، رضا. اسدالهی، احسان. علیزایی یوسف‌آبادی، عمر. (1399). "شناسایی آثار شیوع ویروس کرونا بر صنعت ورزش". مدیریت ورزشی، 12 (4): 1203-1232. https://doi.org/10.22059/jsm.2021.307792.2547
خدادادی، محمدرسول. شهبازی، رضا. (1394). "مدیریت سازمانها و طرز اجرای مسابقات ورزشی". انتشارات طنین دانش، چاپ اول، تبریز: ایران.
شهبازی، رضا. حسینی، میرداود. خدادادی، محمدرسول. عبدوی، فاطمه. (1400). "بررسی عوامل مؤثر در توسعه استارتاپ‌های ورزشی مرتبط با فعالیت بدنی و سلامتی". همایش دو سالانه بین‌المللی چالش‌های نوین در علوم ورزشی و تندرستی در جاده ابریشم، تبریز: ایران.
شهبازی، رضا. مصطفایی کیوی، جواد. دایی، روح‌اله. سجادی، سیدنصراله. (1397). "بررسی نقش رسانه‌های جمعی در توسعه ورزش همگانی". نشریه مدیریت ارتباطات در رسانه‌های ورزشی، 6 (1): 34- 42. https://doi.org/10.30473/jsm.2018.5116
صفانیا، علی‌محمد، برهمند، رها. (1399). "ارزیابی اثرات ویروس کرونا در صنعت ورزش". فصلنامه روانشناسی تربیتی، 16 (56): 119 -131. https://doi.org/10.22054/jep.2020.52492.3003
Boussoulas, E. (2022). “A Review of Accessibility and Return to Sport (COVID-19) Policy in Provincial and Territorial Sport Organizations across Canada”.
Chen, P., Mao, L., Nassis, G. P., Harmer, P (2020). “Coronavirus disease (COVID-19): The need to maintain regular physical activity while taking precautions”. Journal of Sport and Health Science. Elsevier B.V., 9(2): 103–104. doi: 10.1016/j.jshs.2020.02.001.
Dor-Haim H, Katzburg S, Revach P, Levine H, Barak S. (2021). “The impact of COVID-19 lockdown on physical activity and weight gain among active adult population in Israel: a cross-sectional study”. BMC Public Health. 21(1):1-10. https://doi.org/10.1111/acps.13177.
Fornell, C. Larcker, D. (1981). “Structural equation models with unobservable variables and measurement error”. Journal of Marketing Research, 18 (1), 39-50.
Gilat, R., Cole, B. J. (2020). “COVID-19, Medicine, and Sports’, Arthroscopy, Sports Medicine, and Rehabilitation”. Arthroscopy Association of North America, 2(3), e175–e176.
Grix, J., Brannagan, P. M., Grimes, H., Neville, R. (2021). “The impact of COVID-19 on sport”. International journal of sport policy and politics, 13(1): 1-12. https://doi.org/10.1080/19406940.2020.1851285
Hughes, D., Saw, R., Perera, N. K. P., Mooney, M., Wallett, A., Cooke, J., Broderick, C. (2020). “The Australian Institute of Sport framework for rebooting sport in a COVID-19 environment”. Journal of Science and Medicine in Sport. https://doi.org/10.1016/j.jsams.2020.05.004.
Jadhav, R. A., Gupta, G., Nataraj, M., Maiya, G. A. (2021). “Knowledge, attitude and practice of physical activity promotion among physiotherapists in India during COVID 19”. Journal of Bodywork and Movement Therapies, 26, 463-470. https://doi.org/10.1016/j.jbmt.2020.12.042.
Keen, S. (2020). “Coronavirus brutally exposes the fallacies underlying neoclassical economics and Globalisation”. Revista de Economía Institucional, 22 (43):17-27. https://doi. org/10.18601/01245996. v22n43. 02.
Kim, H.Y., Shin, S.H., Lee, E.H. (2022). “Effects of Health Belief, Knowledge, and Attitude toward COVID-19 on Prevention Behavior in Health College Students”. International Journal of Environmental Research and Public Health, 19 (3): 1898. https://doi.org/10.3390/ijerph19031898.
Morgan, P.J., Young, M.D. Smith, J.J. Lubans, D.R. (2016). “Targeted health behavior interventions promoting physical activity: a conceptual model”. Exercise and sport sciences reviews, 44(2): 71-80. DOI: 10.1249/JES.0000000000000075.
Mutz M, Müller J, Reimers AK. (2021). “Use of digital media for home-based sports activities during the COVID-19 pandemic: results from the German SPOVID survey”. International Journal of Environmental Research and Public Health,18(9):4409. https://doi.org/10.3390/ijerph18094409.
Planchuelo-Gómez, Á, Odriozola-González, P., Irurtia, M.J. de Luis-García, R., (2020). “Longitudinal evaluation of the psychological impact of the COVID-19 crisis in Spain”.277, 842 – 849. https://doi.org/10.1016/j.jad.2020.09.018.
Smith, A. C., Skinner, J. (2022). “Sport management and COVID-19: trends and legacies”. European Sport Management Quarterly, 22(1), 1-10. https://doi.org/10.1080/16184742.2021.1993952.
Timpka T. (2020). “Sport in the tracks and fields of the corona virus: Critical issues during the exit from lockdown”. Journal of science and medicine in sport, 23 (7):634-635. https://doi.org/10.1016/j.jsams.2020.05.001.
Wackerhage, H., Everett, R., Krüger, K., Murgia, M., Simon, P., Gehlert, S., Schönfelder, M. (2020). “Sport, Exercise and COVID-19, the Disease Caused by the SARS-CoV-2 Coronavirus”. Dtsch Z Sportmed, 71, E1-E12.
[1] . Smith & Skinner
[2] . Wackerhage
[3] . Grix
[4] . Boussoulas
[5] . Gilat & Cole
[6] . Chen
[7] . Mutz
[8] . Dor-Haim
[9] . Keen
[10] . Timpka
[11] . Jadhav
[12] . Kim
[13] . Morgan
[14] . Planchuelo
[15] . Fornell& Larcker
