بررسی ویژگیهای سبکی زبان و اندیشة شعر هوشنگ ابتهاج و محمد زهری
محورهای موضوعی : تفسیری (با ویژگی ادبی و هنری)سمائه دلیرکوهی 1 , ماه نظری 2 , علی محمد موذنی 3
1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران.
2 - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی ،کرج، ایران.
3 - استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
کلید واژه: سبک, سطح زبانی, سطح فکری, ابتهاج, زهری,
چکیده مقاله :
شعر به عنوان برجستهترین هنر کلامی، پیوند عاطفه و تخیّل است که در زبان موزون شکل میگیرد. بررسي و شناخت شاخصترین ویژگیهای سبکی زبانی و فکری شعر دهههای اخیر راهي در معرّفي افقهاي شعر معاصر است. بدیهی است که در اثر تغییرات ساختاری که در بدنة اجتماع به وقوع میپیوندد، جریان اندیشه و دیدگاههای غالب شاعر نیز دچار فراز و فرود شود. گسترش روزافزون فضای مجازی در این دهه باعث جریان یافتن شعر در میان تودههای مختلف مردم و ارتباط هنرمندان با هم گردیده است. در این میان هوشنگ ابتهاج و محمّد زهری از چهرههای شاخص شعر معاصر نیز تحت تأثیر این بحرانها، در سیر شعرگویی خود دچار تحولاتی شده و با توشهای از ادبیّات کلاسیک به شعر نیمایی روی آورده‌اند و به متعصبان کهنهپرست ثابت نمودند که پرداختن به صورت و قالبی نو و بدیع از عجز شاعر در سرودن شعر به سیاق شاعران قدیم ناشی نمیشود. هدف از این پژوهش شناسایی، استخراج و دسته‌بندی ویژگیهای سبکی زبان و اندیشة غزل امیرهوشنگ ابتهاج و محمّد زهری با روش توصیفی- تحلیلی است. ورود مضامین اجتماعی و سیاسی، توجّه به روان‌شناسی جدید، تأثیرپذیری از نظریات فلسفی و مکاتب انسانگرایانه از مهمترین مؤلّفههای فکری شعر معاصر است که به موازات آن درسرودههای ابتهاج و زهری دیده میشود؛ همچنین هر دو شاعر به‌ویژه ابتهاج با بهرهگیری از انواع قالبهای شعری و توسّل به نماد و استعاره و دیگر ابزارهای سمبلیک ادبی در سختترین شرایط، فریادگر ناهنجاریهای موجود بوده‌اند.
Poetry, as the most prominent verbal art, is the link between emotion and imagination formed in rhythmic language. Examining and recognizing the most significant features of the linguistic and intellectual style of poetry in recent decades is a way to introduce the horizons of contemporary poetry. It is obvious that due to the structural changes that take place in the body of society, the flow of thought and views of the dominant poet also goes up and down.The increasing expansion of cyberspace in this decade has caused to increase poetry among different masses of people and the relationship between artists.Meanwhile, Houshang Ebtehaj and Mohammad Zohri, as the most brilliant figures of contemporary poetry, has been influenced by these crises, and changed the way of reciting poetry and turned to Nimai poetry with a load of classical literature.The purpose of this study was to identify, extract and categorize the stylistic features of the language and thought of the sonnets of Amir Hoshang Ebtehaj and Mohammad Zohri by descriptive-analytical method. The introduction of social and political themes, attention to new psychology, the influence of philosophical theories and humanistic schools were the most important intellectual components Also, both poets, especially Ebtehaj, shouted the existing anomalies in the most difficult conditions, using various poetic formats as well as appealing to symbols and metaphors and other literary symbolic tools.
کتاب¬ها
ابتهاج، هوشنگ. (1387). آینه در آینه (برگزیده اشعار)، به انتخاب محمّدرضا شفیعی‌کدکنی، تهران: نشر چشمه.
برهانی، مهدی. (1378). زبان صبح، تهران: پاژنگ.
بهار، ملک‌الشعراء. (1385). سبک شناسی، جلد 1، تهران: انتشارات توس.
حسین‌پورجافی، علی. (1384). جریان¬های شعری معاصر فارسی از کودتا (1332) تا انقلاب، تهران: امیرکبیر.
خانلری، پرویز. (1367). وزن شعر فارسی، تهران: توس.
دهخدا، علی¬اکبر. (1377). لغتنامه دهخدا، تهران: دانشگاه تهران.
زهری، محمد. (1381). برای هر ستاره، مجموعه اشعار محمد زهری، تهران: انتشارات توس.
شاملو، احمد. (1350). برگزیده¬های شعر شاملو، تهران: بامداد.
شفیعی‌کدکنی، محمّدرضا. (1380). ادوار شعر افرسی از مشروطیت تا سقوط سلطنت، تهران: نشرسخن.
شفیعی‌کدکنی، محمّدرضا. (1392). زبان شعر در نثر صوفیه، تهران: نشر سخن.
عابدی، کامیار. (1377). در زلال شعر، تهران: نشر ثالث.
فتوحی، محمود. (1391). سبک‌شناسی نظریه‌ها، رویکردها و روش‌ها، تهران: سخن.
ولک، رنه و وارن. (1374). تاریخ نقد جدید، جلد 2، ترجمه ارباب شیرانی، تهران: نیلوفر.
مقالات
حسن‌‌پور، عباس، قاسمی، علیرضا، و فلاح، ابراهیم. (1395). نقد و تحلیل مجموعه سروده‌‌های محمّد زُهری با تأکید بر محتوا و درون‌‌مایه. پژوهش¬های دستوری و بلاغی، 6(9)، 29-53. doi: 10.22091/jls.2016.987.
دستغیب، عبدالعلی. (1346). گلایه. سخن، (196-197)، 713-715.
عباسی، حبیب‌الله. (1387). سایه و شعر متعهد (نقد و تحلیل اشعار ابتهاج). سخن، 279-284.
عباسی، محمود. (1390). نقد و بررسی درون مایه های شعر محمد زُهَری. پژوهشنامه ادب غنایی، 9(16)، 115-130. doi: 10.22111/jllr.2011.958.
مدرسی، فاطمه، و رحیمی، آسو. (1392). ویژگیهای زبانی اشعار محمد زهری. زبان و ادب فارسی، 5(17).
میرصادقی، جمال. (1374). دریغا زهری دریغا. چیستا، (118-119)، 605-606.
پایان¬نامه¬ها
چاواری، علیرضا. (1390). نقد و تحلیل غزل هوشنگ ابتهاج، پایان¬نامه دانشگاه سیستان و بلوچستان.
سلیمی، سوسن. (1392). تحلیل شخصیت و آثار هوشنگ ابتهاج، پایان¬نامه دانشگاه گیلان.
کریوند، کبری. (1388). برجسته سازی در اشعار هوشنگ ابتهاج، پایان¬نامه دانشگاه اراک.
References
Books
Borhani, M. (1999). Language of the Morning, Tahan: Pajeng. [In Persian]
Dehkhoda, A. A. (1998). Dehkhoda Dictionary, Tehran: University of Tehran. [In Persian]
Ebtehaj, H. (2008). Mirror in the Mirror (selected poems), selected by Mohammad Reza Shafiei Kadkani, Tehran: Cheshmeh Publishing. [In Persian]
Fotouhi, M. (2012). Stylistics of Theories, Approaches and Methods, Tehran: Sokhan. [In Persian]
Hosseinpour Jafi, A. (2005). Contemporary Persian poetic currents from the coup (1332) to the revolution, Tehran: Amirkabir. [In Persian]
Khanlari, P. (1988). The weight of Persian poetry, Tehran: Toos. [In Persian]
Shafiee Kadkani, M. R. (2001). Persian Poetry Periods from Constitutionalism to the Fall of the Monarchy, Tehran: Publication. [In Persian]
Shafiee Kadkani, M. R. (2013). Language of Poetry In Sufi prose, Tehran: Sokhan Publishing . [In Persian]
Shamisa, S. (2007). A New Look at the Innovative, Tehran: Mitra Publishing, Third Edition. [In Persian]
Shamloo, A. (1971). Selections of Shamloo Poetry, Tehran: Bamdad. [In Persian]
Simpson, Paul . ( 2004). Styl istics, London: rout ledge. [In Persian]
Zohri, M. (2002). For each star, a collection of poems by Mohammad Zohri, Tehran: Toos Publications. [In Persian]
Article
Abasi. M. (2011). A Survey of the Themes of Mohammad Zohari's Poetry. Lyrical Literature Researches, 9(16), 115-130. doi: 10.22111/jllr.2011.958. [In Persian]
Abbasi, H. A. (2008). Shadow and Committed Poetry (Criticism and Analysis of Ibtihaj's Poems). Sokhan, 279-284. [In Persian]
Dastghaib, A. A. (1967). Complaint. Sokhan, (196-197), 713-715. [In Persian]
Hasan Pour, A., Ghasemi, A., & Fallah, E. (2016). Criticism and Analysis of Mohammad Zohari's Poems Collection with an Emphasis on Content and Theme. Rhetoric and Grammar Studies, 6(9), 29-53. doi: 10.22091/jls.2016.987. [In Persian]
Mirsadeghi, Jamal. (1995). Darigha Zohri Darigha. Chista, (118-119), 605-606. [In Persian]
Modaresi, F., & Rahimi, A. (2013). Linguistic Features of Mohammad Zohri's Poems. Persian Language and Literature, 5(17). [In Persian]
Theses
Chavari, A. R. (2011). Critique and Analysis of Ghazal Houshang Ebtehaj, thesis of the University of Sistan and Baluchestan. [In Persian]
Salimi, S. (2013). Analysis of Houshang Ebtehaj's personality and works, thesis of the University of Guilan. [In Persian]
Karivand, K. (2009). Highlighting in Houshang Ebtehaj's poems, thesis of the University of Arak. [In Persian]
