بررسی گفتمان در تصاویر مستقل شعر خواجوی کرمانی
محورهای موضوعی : متون زبان و ادبیات فارسی
زهره صارمی
1
(
دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران.
)
مهدی محقق
2
(
استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
)
کلید واژه: تصویر مستقل, خواجوی کرمانی, فرهنگ ایرانی, جامعه ایرانی, گفتمان,
چکیده مقاله :
تصویر و خیال، اساس و جوهرۀ کلام شاعرانه را منعکس می کنند و ذهنیت هنرمند را از جهان برون و درون هویدا می سازند. تصویرسازی کوشش ذهنی سخنور است تا با خلاقیت بین ضمیر خودآگاه و ناخودآگاه خویش، پیوندی بدیع ایجاد کند.در این پژوهش با تکیه بر روند شکل گیری مفهوم تصویر و نقش خیال در آن، ضمن رعایت حدود ماهیت تصویر، به تعریف و معرفی ساختار و انواع مختلف پرداخته شده است. یکی از راه های کشف و بازنمایی ظرفیت های گوناگون تصویر شعری، در ابعاد مختلف مانند زیبایی شناسانه، ادبی، اجتماعی و...، شناخت ساختار چند لایه و انواع آن است.تصویر مستقل یکی از انواع تصاویر است. این تصویر ماهیت انحصاری و ویژگی خوداتکایی اندیشه شاعر را در بردارد و همچنین قابلیت به کارگیری در خارج از فضای شعر را دارد.بررسی تصاویر مستقل در غزل های خواجوی کرمانی، خواننده را با شبکۀ گفتمانی اشعار او روبرو می کند. گفتمان‌های به‌دست‌آمده را می توان در موضوعات؛ گفتمان‌های هستی شناسانه، عاشقانه، گفتمان‌های سیاسی حکومتی، گفتمان‌های دینی و مذهبی و گفتمان‌های حوزۀ وطن و....تقسیم بندی کرد. نتایج تحلیل گفتمان تصاویر مستقل در غزل خواجو، بیانگر جزئیاتی دقیق از فرهنگ، جامعه، سبک زندگی و اندیشه و بینش شاعر است. نگرش شاعر به عشق، به عنوان محور اصلی زیست بشر، گفتمان ننگ و نام و نگرش پیشرو خواجو، در به تصویر کشیدن گفتمان وطن، اشاراتی از آن دسته است.
There are many works on the subject of image and its analysis, which are often studied based on the science of expression and novelty and under the title of imaginary forms.Images and fantasies are twins reflecting the reason and essence of poetic words and reveal the artist's mentality inside and outside the world. Imagination is the speaker's mental effort to create a novel link between his conscious and unconscious. In other words, the images are the result of the interactions of the artist's imaginative workshop, which change the nature and form of objects that are neither completely human nor natural. "Independent image" is one of the types of images whose constituent elements include the exclusive nature and self-reliance of the poet's thought and can exist outside the space of poetry.Considering the process of formation of the concept of image, the role of imagination, while preserving the theoretical nature of the image, in KhajaviKermani's poems, we have discovered and represented various dimensions resulting from recognizing the multi-layered structure and different types of images in his lyric poems, achieving poetic image from different angles of aesthetics, literature, society, etc. The purpose of this study is to analyze and interpret independent images in KhajaviKermani's lyric poems to guide the reader to the discourse network of his poems. Categorization of obtained discourses by titles; Ontological, romantic, governmental political, and religious discourses, and discourses in the field of patriotism, etc., are divisible.The results obtained from the analysis of the discourse of independent images of Khajoo,s Ghazal illuminate details of the culture and society and the life, thought and vision of the poet. The poet's attitude to love as the main axis of human life, the discourse of disgrace and name and of course the discourse of the homeland are allusions to them. This research has been studied by descriptive-analytical method using library resources.
کتاب ها
آدونیس (احمدعلی سعید) (1385)تصوف و سور رئالیسم، ترجمۀ حبیب‌الله عباسی، چاپ دوم، تهران: سخن.
آشوری، داریوش(1399) تعریف‌ها و مفهوم فرهنگ، تهران: آگه.
ابن‌طباطبا العلوی، محمد بن احمد (1982) عیارالشعر، چاپ اول، بیروت: دارالکتب العلمیه.
احمدی، بابک (1389) از نشانه‌های تصویری تا متن، چاپ دهم، تهران: مرکز.
انوری، حسن(1381) فرهنگ بزرگ سخن، جلد8، تهران: سخن.
براهنی، رضا (1371) طلا در مس، جلد 1، چاپ اول، تهران: ناشر نویسنده.
ثلاثی، محسن(۱۳۹۸) جهان ایرانی ایران جهانی، تهران: مرکز.
حنیف، محمد(1389) قابلیت‌های نمایشی شاهنامه، تهران: سروش.
جرجانی، عبدالقاهر (1389) اسرارالبلاغه، ترجمه جلیل تجلیل، چاپ پنجم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
خواجوی کرمانی(1393) دیوان خواجوی کرمانی، تصحیح احمد سهیلی خوانساری، ویراست نو فرید مرادی، چاپ اول، تهران: نگاه.
داد، سیما (1387) فرهنگ اصطلاحات ادبی، چاپ چهارم، تهران: مروارید.
سلطانی،علی اصغر(1387) «قدرت،گفتمان،زبان»، سازوکارهای جریان قدرت در جهوری اسلامی ایران، چاپ دوم، تهرا ن: نی.
شعیری، حمیدرضا (۱۳۹۳) تحلیل نشانه معنا شناختی تصویر،(گروه مترجمان)، تهران: علم.
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1388) صور خیال در شعر فارسی، چاپ سیزدهم، تهران: آگه.
طهماسبی، فرهاد (۱۳۹۵) جامعه شناسی غزل فارسی، تهران: علمی فرهنگی.
فتوحی، محمود(1389) بلاغت تصویر، چاپ دوم، تهران: سخن.
کوک، جاناتان (1388) «گفتمان»، در دانشنامه نظریه‌های ادبی معاصر، ایرناریما مکاریک، مترجمان مهران مهاجر و محمد نبوی، چاپ سوم، تهران: آگه.
ماهرویان، هوشنگ (۱۳۹۵) تبارشناسی استبداد ایرانی، تهران: بازتاب نگار.
نوذری، عزت الله (۱۳۹۹) تاریخ اجتماعی ایران، تهران: خجسته.
مقالات
صارمی، زهره. طهماسبی، فرهاد(1393) بررسی تصویر و معرفی انواع آن در شعر احمد شاملو، پژوهش های ادبی، شمارۀ 44، صص107-136.
صارمی، زهره. طهماسبی، فرهاد(1392) تحلیل و بررسی تصویر شعری و معرفی ساختار آن در شعر احمد شاملو، فصل نامۀ علمی تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)، شمارۀ 16، صص235-262.
نجف زاده، مهدی (1382) گفتمان:از صورت بندی دانایی تا امر سیاسی، فصلنامۀ گفتمان، سال 3 (7) بهار، صص14-48.
_||_Books
Adonis (Ahmad Ali Saeed) (2006) Sufism and Sur Realism, translated by Habibaullah Abbasi, second edition, Tehran: Sokhan.
Ashouri, Dariush (2020) Definitions and Concept of Culture, Tehran: Agah.
Ibn Tabataba Al-Alawi, Muhammad bin Ahmed (1982) Ayar Al-Poetry, first edition, Beirut:DarolkotElmiyeh.
Ahmadi, Babak (2010) From Visual Signs to Text, Tenth Edition, Tehran:Markaz.
Anvari, Hassan (2002) FarhangBozorgSokhan, vol. 8, Tehran: Sokhan.
Braheni, Reza (1992) Gold in Copper, Volume 1, First Edition, Tehran: Publisher: Nevisandeh.
Salasi, Mohsen (2009) The Iranian World Iran World, Tehran: Markaz.
Hanif, Mohammad (2010) Theatrical Capabilities of Shahnameh, Tehran: Soroush.
Jorjani, Abdolqahir (2010) Asrar al-Balagheh, translated by Jalil Tajlil, fifth edition, Tehran: University of Tehran Press.
KhajooyeKermani (2014) KhajooyeKermani Divan, edited by Ahmad SoheiliKhansari, new edition by Farid Moradi, first edition, Tehran: Negah.
Dad, Sima (2008) Dictionary of Literary Terms, Fourth Edition, Tehran: Morvarid.
Soltani, Ali Asghar (2008) "Power, discourse, language", mechanisms of power flow in the Islamic Republic of Iran ,Second Edition. Tehran: Ney.
Shaiiri, Hamidreza (2014) Analysis of the semantic sign of the image, (group of translators), Tehran: Elm.
ShafieeKadkani, Mohammad Reza (2009) Images of Imagination in Persian Poetry, 13th Edition, Tehran: Agah.
Tahmasebi, Farhad (2016) Sociology of Persian Ghazal, Tehran:Elmifarhangi.
Fotouhi, Mahmoud (2010) Picture Rhetoric, Second Edition, Tehran: Sokhan.
Cook, Jonathan (2009) "Discourse", in the Encyclopedia of Contemporary Literary Theories, IrnarimaMakarik, translated by Mehran Mohajer and Mohammad Nabavi, third edition, Tehran: Agah.
Mahrooyan, Houshang (2016) Genealogy of Iranian Tyranny, Tehran: Bazetabnegar.
Nozari, Ezatullah (2016) Social History of Iran, Tehran: Khojasteh.
Articles
Saremi, Zohreh. Tahmasebi, Farhad (2014) A Study of Image and Its Introduction in Ahmad Shamloo's Poetry, Pazhouheshhayeadabi, No. 44, pp. 107-136.
Saremi, Zohreh. Tahmasebi, Farhad (2013) Analysis and study of the poetic image and introduction of its structure in Ahmad Shamloo's poetry, Scientific Letter of Interpretation and Analysis of Persian Language and Literature Texts (Dehkhoda), No. 16, pp.235-262.
Najafzadeh, Mehdi (2003) Discourse: From the Formulation of Knowledge to Politics, Goftman Quarterly. Year 3 (7) Spring. Pp. 14-48.
