بررسی تطبیقی مولفه‌های توسعه اقتصادی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و مالزی

محورهای موضوعی : سیاست پژوهی ایرانی (سپهر سیاست سابق)

محمود بهارلو ¹ , مجید عباسی ² , گارینه کشیشیان سیرکی ³ , علی آدمی ⁴

1 - دانشجوی دکتری، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - دانشیار، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران.
3 - استادیار، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
4 - دانشیار، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران.

تاریخ دریافت : 1399/09/06 تاریخ پذیرش : 1399/10/04 تاریخ انتشار : 1400/04/01

کلید واژه: سیاست خارجی توسعه‌گرا, توسعه اقتصادی, مالزی, جمهوری اسلامی ایران,

چکیده مقاله :

هدف پژوهش حاضر بررسی مقایسه‌ای دولت و برنامه‌های توسعه اقتصادی در جمهوری اسلامی ایران و مالزی است. شناخت ارکان قدرت و دولت و شاخصه‌های آن در جمهوری اسلامی ایران و مالزی، شناخت شباهت‌ها و تفاوت‌های عوامل پیشرفت و توسعه در ایران و مالزی، شناخت الگوی توسعه مالزی دوره ماهاتیر محمد و جمهوری اسلامی ایران و ارائه راهبردهای مناسب جهت توسعه و پیشرفت بیشتر در جمهوری اسلامی ایران از جمله دیگر اهداف این پژوهش می‌باشد. روش پژوهش، تحلیلی- مقایسه‌ای بوده و نتایج نشان داد جمهوری اسلامی ایران در دوران هاشمی رفسنجانی (۱۳۶۸ تا ۱۳۷۶) با اجرای اولین برنامه ۵ ساله توسعه و با تأکید بر سیاست باز اقتصادی، بیشتر توسعه اقتصادی کشور با توجه اندک به مسائل اجتماعی- فرهنگی را مدنظر داشت و سید محمد خاتمی (۱۳۷۶-۱۳۸۴) ضمن گسترش روابط با کشورهای خارجی، بیشتر توسعه سیاسی و تقویت نهادهای مدنی را در داخل مورد توجه قرار داد. در هر دو دوره، برنامه به صورت دقیق اجرایی نشد و بخش‌هایی از آن متناسب با گفتمان دولت‌ها اجرا گردید. اما مالزی در دوره زمامداری ماهاتیر محمد اولاً با الگو قرار دادن ژاپن و کره جنوبی و با تکیه بر سیاست نگرش به شرق، ثانیاً ایجاد یک قدرت بوروکراتیک مشروع و دولت کاملاً رشد ‌یافته‌ که معیار سنجش و اعتبار و شایستگی آن در متخصصان و دانشمندان سیاسی، اقتصادی و اجتماعی آن بود، ثالثاً با برنامه‌ریزی دقیق و تعهد به اجرای برنامه و رابعاً توسعه روابط با کشورهای همسایه و قدرت‌های بزرگ مانند آمریکا با هدف جذب سرمایه‌های خارجی، موفق شد تا رشد و توسعه اقتصادی خود را به بهترین وجه ممکن دنبال کند.

چکیده انگلیسی:

The purpose of this study is to compare the government and economic development programs in the Islamic Republic of Iran and Malaysia. Understanding the pillars of power and government and its characteristics in the Islamic Republic of Iran and Malaysia, recognizing the similarities and differences between the factors of progress and development in Iran and Malaysia, understanding the Malaysian development model of Mahathir Mohammad and the Islamic Republic of Iran and providing appropriate strategies for further development and progress in the Republic Islamic Iran are of the other objectives of this research.The research method was analytical-comparative and the results showed that the Islamic Republic of Iran during Hashemi Rafsanjani (1989-1997) with the implementation of the first 5-year development plan and with the emphasis on open economic policy, mostly considered the economic development of the country, but less attention was paid to socio-cultural issues; and Seyyed Mohammad Khatami (2005-2007) while expanding relations with foreign countries, focused more on political development and strengthening of civil institutions inside the country. In both periods, the program was not implemented precisely and parts of it were implemented in accordance with the discourse of governments.But Malaysia during the reign of Mahathir Mohamad succeeded in pursuing its economic growth and development in the best possible way due to: first, following Japan and South Korea models and relying on the policy of having an attitude to the East, and second, creating a legitimate bureaucratic power and a fully developed government, which is measured by the credibility of political experts and scholars. Third, with precise planning and commitment to the program, and fourth, developing relations with neighboring countries and major powers such as the United States to attract foreign investment.  

منابع و مأخذ:

احتشامی، انوشیروان (1378). سیاست خارجی ایران در دوره سازندگی. ترجمه ابراهیم متقی و زهره پوستین‎چی. تهران: انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی.

ازغندی، علیرضا (1378). تنش‌زدایی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران (1368-1376).سیاست خارجی، 52.

ازغندی، علیرضا (1381). سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران. تهران: نشر قومس.

اسپوزیتو، جان؛ وال، جان (1389). جنبش‌های اسلامی معاصر: اسلام و دموکراسی. ترجمه شجاع احمدوند. تهران: نشر نی.

امیراحمدی، بهرام (1372). فعالیت اقتصادی خانوار. بررسی‌های آمار رسمی ایران، 34.

تغییرات 40 ساله اقتصاد ایران در قیاس با اقتصادهای منتخب (24 بهمن 1397). قابل دسترس در:

https://otaghiranonline.ir/news/17594

حـاتمی‌راد، منصور (1385). سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران از منظر مقـام معظم رهبری. حصـون،
10.

حداد، غلامرضا (1394). ساختار معنایی نواصول‌گرایان و سیاست خارجی ج.ا.ایران (1384-1392). پژوهشنامه علوم سیاسی، 3.

رمضانی، روح‌الله (1388). چارچوبی تحلیلی برای بررسی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران.ترجمه علیرضا طیب. تهران: نشرنی، چاپ ششم.

سازمان برنامه و بودجه (1368). نظام طرح‌ریزی استراتژیکی: برنامه‌ریزی و بودجه‌بندی دفاعی. تهران: انتشارات سازمان برنامه و بودجه.

سولینگن، اتل (1381). آزادسازی اقتصادی، ائتلاف‌های سیاسی و نظم‌های منطقه‌ای در حال ظهور. در: دیوید ای لیک و پاتریک ام. مورگان. نظم‌‌های منطقه‌‌ای: امنیت‌سازی در جهان نوین. ترجمه سیدجلال دهقانی فیروزآبادی. تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.

شاپوری، مهدی (1395). توافق هسته‌ای: برآوردی متن‌محور.مطالعات راهبردی، 72.

فریدون، حسین؛ قوام، عبدالعلی (1397). عوامل موثر در گفتمان اعتدال در سیاست‌گذاری عمومی: مطالعه موردی سیاست خارجی ج.ا. ایران بر مبنای پیش نظریه جیمز روزنا.سیاست‌گذاری عمومی، 4(1).

فیضی، سیروس (1387). سیاست خارجی توسعه‌‌گرا: الگوی مالزی. در: مجموعه مقالات سیاست خارجی توسعه‌‌گرا. تهران: مجمع تشخیص مصلحت نظام، پژوهشکده تحقیقات استراتژیک.

مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی (1393).نقد و بررسی عملکرد برنامه پنجم توسعه.

مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی (1398). خلاصه گزارش برنامه ششم توسعه در دولت روحانی.

منصور، جهانگیر (1388). قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران. تهران: نشر دادگستر.

مورگنتا، هانس جی (1374). سیاست میان ملت‌ها، تلاش در راه قدرت و صلح. ترجمه حمیرا مشیرزاده. تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.

هاشمی رفسنجانی، علی اکبر (1/8/1368). روزنامه سلام.

واعظی، محمود؛ جنتی، علی؛ کرباسیان، مسعود (1393). راهبرد سیاست خارجی برای ارتقای جایگاه اقتصادی جمهوری اسلامی ایران در شرایط جدید بین‌المللی. تهران: واحد انتشارات اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران.

Balaan, D.N. (1996). Introduction to International Political Economy. Cambridge: Cambridge University Press.

Gasiorowski, M. (1991). U.S. Foreign Policy and the Shah: Building a Client State in Iran, Ithaca. N.Y.: Cornell University Press.

Ishmael, T. (1986). International Relations of the Contemporary Middle East. NewYork: Syracuse University Press.

Keohane, R. & Nye Joseph, S.J. (1977). Power and Interdependency World Politics in Transition. Boston: Little Brown.

Malaysia in Asian Development Outlook 2005: II, March 14, 2007. Economic Trends and Prospects in Developing Asia: Southeast at.

Mearsheimer, J.J. (1990). Back to the Future: Instabilism in Europe After the Cold war. International Security, 15(1).

Vioti, P.R. & Kauppi, M.V. (1987). International Relation Theory: Realism, Pluralism, Globalism. NewYork: Macmillan.

40 years of changes in Iran's economy in comparison with selected economies (February 15, 2016). Available at: https://otaghiranonline.ir/news/17594. [In Persian]

Amir Ahmadi, B. (1993). Family Economic Activity. Official Statistics of Iran, No. 34. [In Persian]

Azgandi, A. (2002). Foreign Policy of the Islamic Republic of Iran. Tehran: Qomes Publishing. [In Persian]

Azghandi, A. (1997). De-escalation in the foreign policy of the Islamic Republic of Iran
(1997-1998). Foreign Policy, 52. [In Persian]

Balaan, D.N. (1996). Introduction to International Political Economy. Cambridge: Cambridge University Press.

Ehteshami, A. (1997). Iran's foreign policy in the construction period. Translated by Ibrahim Mottaqi & Zohreh Poustin Chi. Tehran: Islamic Revolution Documentation Center Publications. [In Persian]

Esposito, J. & Wall, J. (2010). Contemporary Islamic Movements: Islam and Democracy. Translated by Shojae Ahmadvand. Tehran: Ney Publishing. [In Persian]

Faizi, S. (2008). Developmentalist Foreign Policy: The Malaysian Model. In: the Collection of Developmentalist Foreign Policy Articles. Tehran: Expediency Discernment Assembly, Strategic Research Institute. [In Persian]

Fereydoun, H. & Ghavam, A. (2018). Factors influencing the discourse of moderation in public policy: A case study of the foreign policy of the Islamic Republic of Iran based on the theory of James Rosena. Quarterly Journal of Public Policy, 4(1). [In Persian]

Gasiorowski, M. (1991). U.S. Foreign Policy and the Shah: Building a Client State in Iran. Ithaca. N.Y.: Cornell University Press.

Haddad, Gh. (2015). Semantic structure of neo-conservatives and foreign policy of the Islamic Republic of Iran (2013-2005). Journal of Political Science, No.3. [In Persian]

Hashemi Rafsanjani, A.A. (1989/10/23). Salam Newspaper. [In Persian]

Hatami Rad, M. (2006). Foreign Policy of the Islamic Republic of Iran from the Perspective of the Supreme Leader. Hassoun Magazine, No.10. [In Persian]

Ishmael, T. (1986). International Relations of the Contemporary Middle East. NewYork: Syracuse University Press.

Keohane, R. & Nye Joseph, S.J. (1977). Power and Interdependency World Politics in Transition. Boston: Little Brown.

Malaysia in Asian Development Outlook 2005: II, March 14, 2007. Economic Trends and Prospects in Developing Asia: Southeast at.

Mansour, J. (2009). The Constitution of the Islamic Republic of Iran. Tehran: Justice Publishing. [In Persian]

Mearsheimer, J.J. (1990). Back to the Future: Instabilism in Europe After the Cold war. International Security, 15(1).

Morgenthau, H.J. (1995). Politics between Nations, Strive for Power and Peace. Translated by Homeira Moshirzadeh. Tehran: Office of Political and International Studies. [In Persian]

Parliamentary Research Center (2014). Review of the performance of the Fifth Development Plan. [In Persian]

Parliamentary Research Center (2019). Summary of the report of the Sixth Development Plan in the Rouhani government. [In Persian]

Program and budget organization. (1989). Strategic planning system: Defense planning and budgeting. Tehran: Program and Budget Organization Publications. [In Persian]

Ramezani, R. (2009). An analytical framework for studying the foreign policy of the Islamic Republic of Iran. Translated by Alireza Tayeb. Tehran: Publishing, sixth edition. [In Persian]

Shapoori, M. (2016). Nuclear Agreement: Text-Based Estimation. Quarterly Journal of Strategic Studies, No.72. [In Persian]

Solingen, E. (2002). Economic Liberalization, Political Coalitions, and Emerging Regional Order. In: David E. Lake & Patrick M. Morgan; Regional Regulations: Security in the New World. Translated by Seyed Jalal Dehghani Firoozabadi. Tehran: Research Institute for Strategic Studies. [In Persian]

Vaezi, M.; Jannati, A. & Karbasian, M. (2014). Foreign Policy Strategy to Promote the Economic Position of the Islamic Republic of Iran in New International Conditions. Tehran: Tehran Chamber of Commerce, Industries, Mines and Agriculture Publishing Unit. [In Persian]

Vioti, P.R. & Kauppi, M.V. (1987). International Relation Theory: Realism, Pluralism, Globalism. NewYork: Macmillan.