جایگاه هویت ملی در ایران نگاهی به تطور تاریخی، الگوها و سیاست‌های هویت ملی

محورهای موضوعی : سیاست پژوهی ایرانی (سپهر سیاست سابق)

فرشید دیلمقانی ¹ (دانشجوی دکتری)
محمدعلی قاسمی ترکی ² ( استادیار، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران)

تاریخ دریافت : 1395/09/25 تاریخ پذیرش : 1395/12/27 تاریخ انتشار : 1396/02/01

کلید واژه: سیاستـگذار هؤیتی, روشنفکر, ایران, اسلام,

چکیده مقاله :

هؤیت ملی ایرانیان به عنوان ما حاصل خودآگاهی نسبت به انباشتی تاریخی از تجربه‌های فرهنگی، سیاسی و اقتصادی، سرزمینی بنام ایران، مانند سایر کشورهای جهان، پدیده‌ای مدرن است که به تدریج بعد از ارتباط ایران با غرب به ویژه بعد از شکست‌های متعدد از روس‌ها و اعزام نخبگان ایرانی و پیدایی مشکله هؤیت در نزد این افراد، در ایران پدیدار گردید. پژوهش حاضر با روش توصیفی– تحلیلی و با رویکردی تاریخی و بهره‌گیری از ابزار کتابخانه‌ای و اینترنتی به بررسی مسائل هؤیتی در ایران قبل از 1320 می‌پردازد. فرضیه پژوهش عبارتست از اینکه علی‌رغم کهن بودن تمدن ایران و حس وطن دوستی که در مقیاس‌های مختلف در طول تاریخ در برخی از ایرانیان وجود داشته است اما هؤیت ملی مانند کشورهای دیگر پدیده‌ای مدرن محسوب می‌شود و در ایران، تاریخ آن به دوران مشروطه بر می‌گردد و آنچه بیش از آن در ایران وجود داشته است، هؤیت اجتماعی- فرهنگی بوده است. بررسی تطور تاریخی هؤیت ملی در ایران از زمان مشروطه نشان دهنده مطرح شدن الگوهای هؤیتی غربگرایانه و باستان‌گرایانه در دورهای قبل از 1320 می‌باشد. کلیــد واژه: هؤیت ملی، سیاستـگذار هؤیتی، ایران، اسلام، ناسیونالیسم، روشنفکر.

چکیده انگلیسی:

National Identity of Iranians as an end result of self-awareness in relation to historical accumulation of economic, political and cultural experiences of a land called Iran such as other world nations is a modern phenomenon that gradually emerged in Iran after Iran’s relations with the west, particularly after incessant defeats from Russians, dispatch of Iranian elites and problem of identity facing such people. The present article analytically and descriptively, based on internet and library tools and with a historical approach deals with identity problems in Iran before 1320 (1941). Hypothesis of research is that national identity of Iran like other nations is regarded as a modern phenomenon although Iran’s civilization is old and sense of patriotism existed in some Iranians in different scales throughout history; in Iran, its history dates back to constitutional era and what has been more than that in Iran has been cultural-social identity. Study of historical evolution of national identity in Iran since constitutional era shows raised issue of ancient-prone and westernized identity patterns during the years before 1320 (1941).

منابع و مأخذ:

-      احمدی، حمید(1382)، هویت ملی ایرانی در گستره تاریخ، فصلنامه مطالعات ملی، سال چهارم، شماره1.

-      اشرف، احمد(1390)، هویت ایرانی به سه روایت، ترجمه: حمید احمدی، ایران نامه، سال بیست و چهارم.

-      اکبری، محمدعلی(1385)، تبارشناسی هویت جدید ایرانی"عصر قاجاریه و پهلوی اول"، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.

-      امینیان، بهادر(1386)، تاثیر هویت ملی در پیوند نسلی، فصلنامه جوانان و مناسبات نسلی، شماره اول.

-      اوزکریملی، اوموت(1383)، نظریه­های ناسیونالیسم، مترجم: محمد علی قاسمی، تهران: موسسه مطالعات ملی.

-      آبراهامیان، یرواند(1389)، تاریخ ایران مدرن، ترجمه: محمد ابراهیم فتاحی، تهران: نشر نی.

-      آشنا، حسام الدین(1376)، سیاست فرهنگی ایران در دوره رضاخان، در آمدی بر ریشه‌های انقلاب اسلامی، (مجموعه مقالات).

-      باوند، هرمیداس(1379)، سیر تحول تاریخی هویت ملی در ایران از اسلام تا به امروز، فصلنامه مطالعات ملی، سال دوم، شماره 15.

-      برتون، رولان(1387) ، قوم شناسی سیاسی، ترجمه: ناصر فکوهی، تهران: نشر نی.

-      بیگدلی، علی(1390)، دولتهای مدرن و هویت ملی.

-      تاجیک، محمدرضا(1379)، روشنفکر ایرانی و معمای هویت ملی، فصلنامه مطالعات ملی، سال دوم، شماره 5.

-      تریان، امین، (1390)، ایجاد کانون­های ناسیونالیستی در عصر رضاشاه پهلوی.

-      تقی­زاده، اکبر(1391)، اقوام ایرانی و قومیت در کتاب­های درسی مقطع ابتدائی دوره پهلوی اول.

-      جلال­پور، شهره(1391)، تحلیل تغییر اسامی شهرهای ایران در دورۀ پهلوی اول و نقش فرهنگستان ایران، فصلنامه گنجینه اسناد، سال 22، دفتر 4.

-      زریری، رضا(1384)، تجددگرایی و هویت ایران در عصر پهلوی، ماهنامه اندیشه و تاریخ سیاسی ایران معاصر، مجله زمانه، سال 4، شماره 40.

-      شعبانی، امامعلی(1389)، مولفه­های هویت ملی ایرانیان، جام­جم(ویژه­نامه ایام: تاریخ معاصر)، شماره 61، نهم مهرماه.

-      شیخاوندی، داور(1379)، تکوین و تنفیذ هویت ایرانی، تهران: مرکز بازشناسی اسلام و ایران.

-      قاسمی، علی اصغر و ابراهیم آبادی، غلامرضا(1390)، نسبت هویت ملی و وحدت ملی در ایران، فصلنامه راهبرد.

-      قهرمانپور، رحمان(1392)، امنیت فصل مشترک سیاست های هویتی و روندهای هویتی اجتماعی، پژوهشنامه هویت اجتماعی 2.

-      کبیری، افشار(1389)، بررسی تحولات تاریخی هویت ملی در ایران، پژوهشنامه هویت (3).

-      کچویان، حسین و محمدرضا جوادی یگانه(1385)، دوره اول هویت یابی ایرانی(پیدایی مساله هویت و نفی خود)، نامه پژوهش فرهنگی.

-      مرشدی زاده، علی(1384)، روشنفکران آذری و هویت ملی و قومی، تهران: نشر مرکز.

-      مسگر، علی اکبر(1388)، نهادهای هویت­ساز در دوره پهلوی اول: نمونه(سازمان پرورش افکار)، پیام بهارستان، شماره3.

-   منشادی، مرتضی(1389)، پیوند اسطوره و سیاست در شاهنامه: تلاش برای بازتولید هویت ملی ایرانیان، فصلنامه مطالعات ملی، 41، سال 11، شماره1.

-   نائبیان، جلیل و قلی زاده، محرم(1389)، نقش سیاست­های فرهنگی دورة رضاشاه در وضعیت آموزش و پرورش تبریز، جستارهای تاریخی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال اول، شمارة دوم.

-      نظری، علی اشرف(1386الف)، هویت مدرن و ظهور گفتمان مشروطیت در ایران، فصلنامه مطالعات ملی، 32، سال هشتم، شماره 4.

-      نظری، علی اشرف(ب1386)، ناسیونالیسم و هویت ایرانی، مطالعه موردی دوره پهلوی اول، فصلنامه پژوهش حقوق و سیاست، سال 9، شماره 22

-      Carrithers, M. And Others (1985), the Category Of The Person. Cambridge: Cambridge

-      Castells, Manuel (2006), Globalisation and Identity A Comparative Perspective, Transfer

-      Castells, Manuel (2010), the Power of Identity, the Information Age Economy, Society, and Culture, United Kingdom: John Wiley & Sons Ltd.

-      Connoly, William (2002), Identity / Difference. USA: University Of Minesota Press.

-      D. Fearon, James (2009), What Is Identity (As We Now Use The Word)?,

-      Giddens, a (2001), Sociology, Polity Press, Cambrige.

-      Harper, J. (2006), Identity Crisis: How Identification Is Overused And Misunderstood? Cato Institute: Washington D.C

-      Horboken, V (2004), Ethnic Communication, Social Identities, London: Routledge.

-      Norval, Aletra J. (2003), the Politics of Ethnicity and Identity. In: Cambridgedictionaryof Sociology. Cambridge. Cambridge University Press.

-      Oyserman, Daphna, (2004), Self-Concept and Identity in Self and Social Identity, Perspectives on Social Psychology, Brewer, M. B., & Hewstone, M. Malden, Ma: Blackwell Pub.

-      Wilcox, v.(2011), Encountering Italy: military service and national identity during the first world war, bulletin of Italian politics.vol.3,N.2.