مروری بر شناسایی و ارزیابی خطر زیست محیطی گونه‌های گیاهی مهاجم در اکوسیستم‌های آبی (مطالعه موردی: گیاه سنبل آبیWater hyacintch)

محورهای موضوعی : آب و محیط زیست

مریم پناهنده ¹ , مریم مروتی ² , مکرم روانبخش ³ , صفورا جوان ⁴

1 - کارشناس پژوهشی پژوهشکده محیط‌زیست جهاد دانشگاهی واحد گیلان، رشت، ایران
2 - استادیار گروه محیط زیست، دانشکده کشاورزی، منابع طبیعی و کویرشناسی، دانشگاه اردکان، اردکان، ایران. *(مسوول مکاتبات)
3 - هیات علمی پژوهشکده محیط‌زیست جهاد دانشگاهی واحد گیلان، رشت، ایران.
4 - هیات علمی دانشکده مهندسی بهداشت محیط نیشابور، نیشابور، ایران.

تاریخ دریافت : 1396/05/03 تاریخ پذیرش : 1396/06/15 تاریخ انتشار : 1398/01/01

کلید واژه: گونه‌های غیر بومی, اثرات نامطلوب زیست محیطی, ارزیابی ریسک زیست محیطی, سنبل آبی, اکوسیستم‌های آبی,

چکیده مقاله :

هجوم گونه‌های غیربومی بزرگ‌ترین تهدید برای تنوع زیستی در جهان است که نقش عمده ای در تغییرات جهانی دارد. در مطالعه حاضر به معرفی برخی از اثرات نامطلوب ورود گونه گیاهی غیربومی سنبل آبی به اکوسیستم حساس و شکننده آبی و روش‌های رایج بررسی خطرات ناشی از این اثرات بر محیط زیست اشاره شده است. بدین منظور با استفاده از یک‌سری جستجوهای اینترنتی و کتابخانه‌ای به گردآوری مطالب ارزنده ای پرداخته شده است. ابتدا کلیاتی در زمینه رویکرد ارزیابی ریسک زیست محیطی ورود گونه مهاجم به یک اکوسیستم آبی بیان شده است، سپس به مهم‌ترین اثرات نامطلوب که گونه مهاجم سنبل آبی در یک اکوسیستم آبی می‌تواند به جای بگذارد و همچنین روند ارزیابی ریسک زیست محیطی رایج در مورد این گونه خاص به زبانی ساده و علمی اشاره گردید. مطالعات حاکی از آن داشت که مجموعه ای از عوامل اجتماعی، اقتصادی و بهداشتی می‌تواند علاوه بر شناسایی گونه و پیامدهای زیست محیطی بر گونه‌های حساس، بومی و زیستگاه‌های حساس نیز موثر باشند.

چکیده انگلیسی:

  The invasion of non-native species is the biggest threat to biodiversity in the world, which plays a major role in global change. In the present study have been reported some adverse effects of non-native specie on the the sensitive and fragile ecosystem and the current methods have been mentioned the assessing risks of these effects on the environment. For this purpose, a wealth of valuable content has been gathered through a number of online and library searches. Firstly, an overview of the environmental risk assessment approach for the invasive species has been presented to an aquatic ecosystem. Then, the most important undesirable effects can accommodate the common invasive species of Water hyacinth in aquatic ecosystem, as well as the process of assessing the environmental risk to this particular species in a simple and scientific language. Studies have shown that a series of social, economic and health factors, along with ecological parameters, can be effective in identifying species and environmental impacts on sensitive, native and sensitive habitats.

منابع و مأخذ:

1. EEA, 2012. The impacts of invasive alien species in Europe. EEA Technical Report 16. Euro­pean Environment Agency, Copenhagen, 114 pp.


2. Williams, S.L., Grosholz, E.D., 2008. The invasive species challenge in estuarine and coastal environments: marrying management and science. The H.T. Odum Synthesis Essay. Estuaries and Coasts, 31:3-20.


3. Mooney, H.A., Hobbs, R.J., 2000. Invasive speciesina changing world. Washington, DC: IslandPress.


4. Gopal, B., 1987. Aquatic plant studies 1: Water Hyacinth. Elsevier, Amsterdam.


5. Achaval, F., González, J.G., Meneghel, M., Melgarejo, A.R.,1979. Lista comentada del material recogido en Costas Uruguayas, transportado por camalotes desde el Rio Paraná. Acta Zoologica Lilloana, 35: 195-200.


6. Andersen Mark C,2005. Potential Applications of Population Viability Analysis to Risk Assessment for Invasive Species, Human and Ecological Risk Assessment, 11: 1083–1095.


7. Hill, M.P., Olckers, T., 2001. Biological Control Initiatives against Water Hyacinth in South Africa: Constraining Factors, Success and New Courses of Action. In M. H. Julien, M. P. Hill, T. Center D., & Jianqing D. (Eds.), ACIAR Proceedings (Vol. 102, pp. 33–38). http://www.bionica.info/biblioteca/Hill2001Eischhornia.pdf(accessed on 20 August 2013)


8. Amailu, M., 2001. Preliminary Assessment of the Social, Economic and Environmental Impacts of Water Hyacinth in the Lake Victoria Basin and the Status of Control, Biological and Integrated Control of water Water Hyacinth, Center and Ding Iian cing ACIAR Proceding 102.


9. Branquart, E., 2007. Guidelines for environmental impact assessment and list classification of non-native organisms in Belgium, version 2.1. http://ias.biodiversity.be (Accessed 11March 2015)


10. Keller, R.P., Lodge, D.M., Finnoff, D.C., 2007. Risk assessment for invasive species producesnet bioeco- nomic benefits. Proceedings oftheNationalAcademy of Sciences, 104, 203–207.


11. مکوندی رقیه  و همکاران(1391)، "ارزیابی ریسک محیط زیستی تالاب­ها با استفاده از روش­های EFMEA و TOPSIS مطالعه موردی: تالاب شیرین سو در استان همدان"، فصلنامه علمی پژوهشی اکوبیولوژی تالاب / دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز،  شماره 12.


12. رحیمی بلوچی، لیلا، ملک محمدی، بهرام(1392)،"ارزیابی ریسک های محیط زیستی تالاب بین­المللی شادگان بر اساس شاخص های عملکرد اکولوژیکی، فصلنامه محیط شناسی، شمارة 65.
    
    
    1. Kowarik, I., 2010. Biologische Invasionen. Neo­phyten und Neozoen in Mitteleuropa. 2., erweiterte Auflage. Eugen Ulmer, Stuttgart Hohenheim, 492 pp.
    
    
    2. Twongo, T., Balirwa, J.S., 1995. The water hyacinth problem and the biological control option in the highland lake region of the upper Nile basin—Uganda’s experience. The Nile 2002 conference: Comprehensive water resources development of the Nile basin—Taking Off. Arusha, Tanzania Arusha, Tanzania.
    
    
    3. Mailu, A.M., 2001. Preliminary Assessment of the Social, Economic andEnvironmental Impacts of Water Hyacinth in the Lake Victoria Basin and the Status of Control, Biological and Integrated Control of water Water Hyacinth, Center and Ding Iian cing ACIAR Proceding 102.
    
    
    4. Colnar, A., Landis, W., 2007. Conceptual model development for invasive species and a regional risk assessment case study: The European green crab, Carcinus maenas, at Cherry Point, Hum. Ecological Risk Assessment. [online] Available from: http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/10807030601105076 (Accessed 18 August 2016), 2007
    
    
    5.  Kurt, K. B., Jackie, L.S., John, E.W., 2011. Risk assessment models for invasive species: uncertainty in rankings from multi-criteria analysis, Biol Invasions. 13:239–253.
    
    
    6. Feng, J. Zhu, Y., 2010. Alien invasive plants in China: risk assessment and spatial patterns, Biodiversity Conservation ,19:3489–3497.
    
    
    7. Miller Thaddeus, K., Allen Craig, R., Landis Wayne, G., Merchant James W., 2010. Risk assessment: Simultaneously prioritizing the control of invasive plant species and the conservation of rare plant species, Biological Conservation 143 2070–2079.
    
    
    8. Wearne, J.L., Ko, D., Hannan-Jones, M., Calvert, M., 2013. Potential Distribution and Risk Assessment of an Invasive Plant Species: A Case Study of Hymenachne amplexicaulis in Australia, Human and Ecological Risk Assessment, 19: 53–79.
       
       
       1. Ries, C., Krippel, Y., Pfeiffenschneider, M., Schneider, S., 2013. Environmental impact assessment and black, watch and alert list classification after the ISEIA Protocol of non-native vascular plant species in Luxembourg. Bulletin de la Société des naturalistes luxem­bourgeois 114: 15-21.
       
       
    
    


13. Sandlund, O. T., Schei, P. J., Viken, A.,1999. Invasive species and biodiversity management. Dordrecht: Kluwer AcademicPublishers.


14. http://www.issg.org/database


15. http://www.cabi.org


16. www.durban.gov.za


17. www.dpi.qld.gov.au