بررسی پتانسیل خاک کرمانشاه در ایجاد ذرات معلق با استفاده از کاربرد گل‌طوفان و گلباد

محورهای موضوعی : آلودگی هوا

زینب نظری ¹ ( کارشناس ارشد مهندسی منابع طبیعی _ محیط زیست، دانشکده پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران )
نعمت الله خراسانی ² ( استاد گروه محیط زیست، دانشکده پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران )
سادات فیض‌نیا ³ ( استاد گروه احیاء مناطق خشک و کوهستانی، دانشکده پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران )
محمود کرمی ⁴ ( استاد گروه محیط زیست، دانشکده پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران )

تاریخ دریافت : 1395/05/05 تاریخ پذیرش : 1400/09/29 تاریخ انتشار : 1400/07/01

کلید واژه: گل­توفان, نرم افزار WRPLOT view, کرمانشاه, ذرات ­معلق, گلباد,

چکیده مقاله :

زمینه و هدف: در سال های اخیر، ذرات معلق به عنوان یکی از آلاینده های هوا (خواه با منشأ طبیعی و خواه با منشأ مصنوعی) توجه زیادی را به خود معطوف کرده اند. در این مطالعه، هدف بررسی پتانسیل خاک کرمانشاه در ایجاد ذرات معلق با استفاده از گل توفان و گلباد می باشد. روش بررسی: جهت ترسیم گلبادها و گل توفان ها از داده های هواشناسی و نرم افزارWRPLOT view استفاده شده است. همچنین، به منظور بررسی جهت باد در روزهای گردوغبار از داده های سازمان هواشناسی کشور و همچنین، برای بررسی تأثیر پارامترهای هواشناسی همانند درصد باد آرام و درصد باد غالب از روش های آماری همچون بررسی رابطه رگرسیون، ضریب پیرسون استفاده شده است . همچنین، روند تغییرات سالانه و فصلی غلظت ذرات معلق (گردوغبار) به منظور تعیین فصول با فراوانی بیشتر در وقوع گردوغبار بررسی شده است. یافته ها: نتایج نشان داد که بادهای شمال غربی تا غربی در تمام فصول می وزند و بیشترین فراوانی بادها، غربی است. براساس مقایسه گلبادهای فصل بهار و تابستان، در هر دو فصل بیشترین فراوانی بادها مربوط به قطاع غربی تا شمال غربی و پس از آن قطاع جنوب شرقی است. بررسی گل توفان ها نشان داد که عمدتاً بادهای حاکم در منطقه دارای سرعتی کمتر از 5/4 متر بر ثانیه (حدود 80%) هستند، در بیشتر محدودۀ مورد مطالعه، بادها قادر به فرسایش خاک و ایجاد ذرات معلق (گردوغبار) نیستند. بحث و نتیجه گیری: باید منشأ اصلی ذرات معلق (گردوغبارهای اخیر) را در منطقه مورد مطالعه را در کشورهای همسایه جستجو کرد.

چکیده انگلیسی:

Background and Purpose: Recently, aerosols as one of the air pollutants (with natural or anthropogenic sources) have received increasing attention. In this study, the purpose is investigation of soil potential in production of dust (aerosol) storms using wind rose and storm rose. Material and Methodology: Meteorological data and WRPLOT view software were used to draw the wind rose and hurricanes. Also, in order to study the wind direction on dusty days, the data of the Meteorological Organization and also to investigate the effect of meteorological parameters such as gentle wind percentage and prevailing wind percentage, statistical methods such as regression relationship, Pearson coefficient have been used. Also, the trend of annual and seasonal changes in the concentration of suspended particles (dust) has been studied in order to determine the seasons with the highest frequency of dust occurrence. Results: The results indicated that winds blow from northwestern and west in all seasons. The highest frequency of winds is western. The wind roses of spring and summer indicated that the most frequent direction of prevailing winds are western to northwestern. Southeastern direction comes in next level. These storms are more frequent in winter and autumn seasons. Also, investigation of storm roses demonstrated that dominant winds have speed of less than 4.5 meter per second (80%). This research shows that in study area, winds cannot erode the soil and product the aerosols. Discussion and Conclusion: Therefore, the main source of recent dust must be searched in the neighboring countries.  

منابع و مأخذ:

• ­Han,Y.M., Cao, J.J., Jin, Z.D., ZS, AN. 2008. Elemental composition of aerosols in Daihai, a Rural Area in the Front Boundary of the Summer Asian Monsoon. Atmospheric Research, Vol 92. Pp. 229-235.


• عرفان­منش، مجید، مجید افیونی، آلودگی محیط­زیست (آب، خاک و هوا)، انتشارات ارکان، 1390، صفحه: 16 –


• دبیری، مینو، آلودگی محیط­زیست (هوا-آب-خاک-صوت)، انتشارات اتحاد، 1392، صفحه: 131- 125.


• چوپانی، محمد­حسین ،آلاینده­های زیست محیطی وحفاظت ازمحیط زیست (چاپ اول)، آموزش وتجهیز نیروی انسانی شرکت ملی گاز ایران (آموزش فنی و تخصصی)، 1388، صفحه: 7-6.


• Suskia, M., G. S. Visser, J. Judith and J. C. Snepuangeres, 2004. Spatial variation in Wind - blown sediment transport in geomorphic units in northern Borkinafaso using geostatistical Mapping . Geoderma, Vol Pp. 95 – 107 .


• Goudi, A., 2004. Arid land geomorphology.


• محمدیان­بهبهانی، علی، بررسی و تعیین خطر حرکت ماسه­های روان بر جاده­های بیابانی و روش­های کنترلی آن(مطالعه موردی جاده یزد- میبد)، پایان نامه کارشناسی ارشد بیابان­زدائی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، 1385.


• اختصاصی، محمدرضا، بررسی مورفومتری و مورفودینامیک رخساره­های فرسایش بادی دشت یزد_ اردکان و تعیین شاخص­های این فرآیند جهت کاربرد در مدل­های ارزیابی بیابان­زایی، پایان نامه دکتری آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، 1383.


• صارمی­نائینی، محمد­علی، تحلیل مقایسه­ای بر توزیع مکانی گلباد، گل­توفان و گل­ماسه در مطالعات فرسایش بادی با استفاده از تکنیک GIS ( مطالعه موردی دشت یزد- اردکان)، پایان نامه کارشناسی ارشد بیابان­زدائی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، 1385.


• حنیفه­پور، مهین، ناصر مشهدی، تحلیل توفان­های گرد­و­غبار با استفاده از ترسیم گل­توفان و گلباد، فصلنامه جنگل و مرتع، 1393، شماره 100، صفحه:21 .


• حنیفه­پور، مهین، ناصر مشهدی، حسن خسروی، تاثیر شدت و مدت خشکی بر وضعیت باد و فرسایش بادی در اراضی کشاورزی ( مطالعه موردی: شهرستان دامغان، فصلنامه پژوهش­های فرسایش محیطی، 1392، سال سوم، شماره 10، صفحه:77-65.


• شجاعی­زاده، کبری، روح­الله دریجانی، فرزاد حیدری، بررسی رابطه اقلیم و پدیده گرد­و­غبار( مطالعه موردی: شهر ماهشهر)، دومین کنفرانس بین­المللی مخاطرات محیطی، 1392، تهران، دانشگاه خوارزمی.


• اختصاصی، محمدرضا، صدیقه دادفر، فروغ کامرانی، راضیه شاه­بندری، شناسایی مناطق توفان خیز دشت­های بیابانی با استفاده از تلفیق نتایج گلباد، گل­توفان و گلماسه، علوم و مهندسی آبخیزداری ایران، 1390، سال پنجم، شماره 16، صفحه:44-33.


• Wang, W., Z. Y., Fang, 2006. Numerical simulation and synopticanalysis of dust, emission and transport.


• قاسمی، محسن، بررسی وضعیت گرد­و­غبار استان کرمانشاه در سال 1388. فصل­نامه هواشناسی استان کرمانشاه، 1388، شماره سیزدهم، صفحه: 6 -4.


• Rajabi, M.R. 2003. Analysis of erosive winds in the area of Isfahan. M.S Thesis. Faculty of Natural Resources. Industrial University of Isfahan. Iran.


• اداره کل تحقیقات کاربردی هواشناسی استان کرمانشاه، طبقه­بندی اقلیم کرمانشاه، 1389،kermanshahmet.ir .


• نظری، زینب، همکاران، بررسی تغییرات زمانی غلظت PM₁₀ و تأثیر پارامترهای هواشناسی بر آن طی سال­های 1389-1384 ، نشریه محیط زیست طبیعی، 1392دوره 66، شماره1، 101-111.


• ذوالفقاری، حسن، حیدر عابدزاده، تحلیل سینوپتیک سیستم­های گرد­و­غبار در غرب ایران، مجله جغرافیا و توسعه، پاییز و زمستان، 1384، صفحه: 174-188.


• عطایی، هوشمند، فریبرز احمدی، بررسی گرد­و­غبار بعنوان یکی از معضلات زیست­محیطی جهان اسلام (مطالعه موردی: استان خوزستان)، مجموعه مقالات چهارمین کنگره بین­المللی جغرافیدانان جهان اسلام، 1389، زاهدان، ایران، صفحه: 19-1.


• زورآوند، علی محمد و فاطمه شهبازی، تحلیل سینوپتیکی جو در استان کرمانشاه، فصل­نامه هواشناسی، 1387، جلد 13، 9-7.


• Guinot, B., Cachier, H., Sciare, J., Tong, Y., Wang, X., Yu, J. 2007. Beijing aerosols: Atmospheric interactions and new trends, Geophysical Resech. 112, http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1029/2006JD008195/full.


• حیدری، محمد­طالب، توفان­های گرد­و­غبار مهمان ناخوانده و حوادثی نامنتظره و زیانبار، فصل­نامه هواشناسی استان کرمانشاه، 1387، شماره هفتم، صفحه:13-4.