تحلیل آماری و اقلیمی‌طوفان‌های گردوغبار در ایران

محورهای موضوعی : آلودگی های محیط زیست (آب، خاک و هوا)

پریسا فتاحی مسرور ¹ (کارشناس ارشد رشته سنجش از دور و سیستم‌ اطلاعات جغرافیایی، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات‌ تهران، ایران.)
مریم رضازاده ² (استادیار، گروه علوم غیرزیستی جوی و اقیانوسی، دانشکده علوم و فنون دریایی، دانشگاه هرمزگان، بندرعباس، ایران (مسوول مکاتبات).)

تاریخ دریافت : 1395/10/16 تاریخ پذیرش : 1396/05/18 تاریخ انتشار : 1398/11/01

کلید واژه: طوفان گردوغبار, تحلیل آماری و اقلیمی, ردیابی, رهگیری جریان باد,

چکیده مقاله :

زمینه و هدف: با توجه به افزایش این پدیده در سال‌های اخیر، پژوهش حاضر به تحلیل آماری و اقلیمی طوفان های گردوغبار در ایران در سال 2015 پرداخته است. روش بررسی: دراین تحقیق از آمارساعتی کدهای هواشناسی استفاده شده است. برای رسم گلباد از نرم افزار WRPLOT VIEW استفاده شده است. به منظور تحلیل سینوپتیکی طوفان مزبور، اطلاعات داده های جو میانه و بالا از قبیل داده های فشار تراز دریا، ارتفاع ژئوپتانسیل تراز 500 هکتو پاسکال، از پایگاه داده ی NCEP/NCAR دریافت و الگوهای گردشی آن به دست آمده است. جهت مشخص‌نمودن مسیر طوفان های گردوغبار از مدل رهگیری بسته های هوا HYSPLIT استفاده شده است. یافته ها: زابل دارای بیش ترین رخداد گردوغباردر سال 2015 بوده است. بیشترین سرعت باد و شدیدترین کاهش دید در ایستگاه زابل در 6 جولای 2015 مشاهده شده‌است. توده های گردوغباری در اراک و فسا از غرب و شمال غرب عراق و در زابل از افغانستان وارد ایران شده است. نتایج پایگاه گردش جو میانه و ترازدریا در 21 جولای 2015 که شدیدترین کاهش دید در فسا روی داده، بیان گر حضور یک کم ارتفاع بر روی روسیه و یک پرفشار روی شمال دریای سیاه است. یک سامانه کم فشار نیز روی پاکستان مشاهده شده‌است که زبانه های آن تا مناطق شرقی و جنوبی ایران کشیده شده است. بحث و نتیجه گیری: پدیده غباروزه در زابل می‌تواند دارای چشمه غبار محلی باشد. همچنین بیش ترین رویداد تعلیق در شهرهای فسا و اراک با سرعت‌های کم تر باد همراه است. بادهای شمال شرقی در دوره سرد سال می‌تواند به سبب بادهای 120 روزه سیستان باشد که تاثیر آن در شهر زابل بیشتر خواهد بود. در روزی که بیش ترین کاهش دید مشاهده می‌شود اکثر مناطق کشور تحت تأثیر زبانه های مرکز پرفشار واقع روی غرب عراق، که در حرکت شرق سوی خود به مرکز ایران رسیده‌است قرار گرفته‌اند.

چکیده انگلیسی:

Background and Objective: Due to the increase of this phenomenon, current study focuses on the climate and statistical analysis of dust storms in Iran during 2015. Method: Hourly data of meteorological code are used in this study. The software WRPLOT VIEW was utilized to plot wind rose. For Synoptic analysis of the storm, data information of middle and upper atmospheres including sea-level pressure data and geopotential height of 500hP surface was received from NCEP/NCAR database, and their circulation patterns were obtained. In order to determine the trajectories of dust storms, the air parcel tracking model HYSPLIT was applied. Findings: The maximum dust events were occurred in Zabol during 2015. Highest wind speed and severest loss of vision were observed at Zabol station on 6 July. The masses of dust were entered to Arak and Fasa from the west and northwest of Iraq and to Zabol from Afghanistan. Records of sea-level and middle-atmosphere circulation database on 21 July 2015, that showed the severest loss of vision in Fasa, revealed the presence of a low-height system over Russia and a high pressure system over the north black sea. A low pressure system was observed over Pakistan which its tabs were extended to the east and south regions of Iran. Discussion and Conclusion: Blowing dust in Zabol can have a local dust source. The greatest dust in suspension events in Arak & Fasa with lower wind speed along. Northeasterly winds can cause of Sistan 120-day wind during the cold time of year that its impact will be greater in Zabol. On the day that severest loss of vision observed, most part of the country affected by tabs of high pressure located on the west in Iraq, that have been reached to the center of Iran with its easterly side.

منابع و مأخذ:

1. Furman, H.K.H., 2003. Dust storms in the Middle East: sources of origin and their temporal characteristics, Indoor and Built Environment. Vol. 12(6), pp.419-426.


2. Indoitu, R., Orlovsky, L., Orlovsky, N., 2012. Dust storms in Central Asia: spatial and temporal variations, Journal of Arid Environments, Vol. 85, pp.62-70.


3. Cao, H., Amiraslani, F., Liu, J., Zhou, N. 2015. Identification of dust storm source areas in West Asia using multiple environmental datasets, Science of the Total Environment, Vol. 502, pp.224-235.


4. Rezazadeh, M., Irannejad, P., Shao, Y. 2013. Climatology of the Middle East dust events, Aeolian Research, Vol. 10, pp.103-109.


5. Wang, Y., Stein, A.F., Draxler, R.R., Jesús, D., Zhang, X., 2011. Global sand and dust storms in 2008: observation and HYSPLIT model verification, Atmospheric Environment, Vol. 45(35), pp.6368-6381.


6. Raeispour, K., Statistical and Synoptic Analysis of Dust Phenomenon in Khuzestan Province, MSc thesis, University of Sistan and Baluchestan, 2008, Persian.


7. Alijanei, B., Raeispour, K., 2011. Statistical, Synoptical Analysis of Sand Storms in SE IRAN. (Study Case: Region of SISTAN), Journal of Arid Regions Geographic Studies, Vol. 2(5), pp. 107-132.(In Persian)