تحلیل آماری و اقلیمی‌طوفان‌های گردوغبار در ایران

الموضوعات :

پریسا فتاحی مسرور ¹ , مریم رضازاده ²

1 - کارشناس ارشد رشته سنجش از دور و سیستم‌ اطلاعات جغرافیایی، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات‌ تهران، ایران.
2 - استادیار، گروه علوم غیرزیستی جوی و اقیانوسی، دانشکده علوم و فنون دریایی، دانشگاه هرمزگان، بندرعباس، ایران (مسوول مکاتبات).

تاريخ الإرسال : 07 الخميس , ربيع الثاني, 1438 تاريخ التأكيد : 17 الأربعاء , ذو القعدة, 1438 تاريخ الإصدار : 26 الثلاثاء , جمادى الأولى, 1441

الکلمات المفتاحية: طوفان گردوغبار, تحلیل آماری و اقلیمی, ردیابی, رهگیری جریان باد,

ملخص المقالة :

زمینه و هدف: با توجه به افزایش این پدیده در سال‌های اخیر، پژوهش حاضر به تحلیل آماری و اقلیمی طوفان های گردوغبار در ایران در سال 2015 پرداخته است. روش بررسی: دراین تحقیق از آمارساعتی کدهای هواشناسی استفاده شده است. برای رسم گلباد از نرم افزار WRPLOT VIEW استفاده شده است. به منظور تحلیل سینوپتیکی طوفان مزبور، اطلاعات داده های جو میانه و بالا از قبیل داده های فشار تراز دریا، ارتفاع ژئوپتانسیل تراز 500 هکتو پاسکال، از پایگاه داده ی NCEP/NCAR دریافت و الگوهای گردشی آن به دست آمده است. جهت مشخص‌نمودن مسیر طوفان های گردوغبار از مدل رهگیری بسته های هوا HYSPLIT استفاده شده است. یافته ها: زابل دارای بیش ترین رخداد گردوغباردر سال 2015 بوده است. بیشترین سرعت باد و شدیدترین کاهش دید در ایستگاه زابل در 6 جولای 2015 مشاهده شده‌است. توده های گردوغباری در اراک و فسا از غرب و شمال غرب عراق و در زابل از افغانستان وارد ایران شده است. نتایج پایگاه گردش جو میانه و ترازدریا در 21 جولای 2015 که شدیدترین کاهش دید در فسا روی داده، بیان گر حضور یک کم ارتفاع بر روی روسیه و یک پرفشار روی شمال دریای سیاه است. یک سامانه کم فشار نیز روی پاکستان مشاهده شده‌است که زبانه های آن تا مناطق شرقی و جنوبی ایران کشیده شده است. بحث و نتیجه گیری: پدیده غباروزه در زابل می‌تواند دارای چشمه غبار محلی باشد. همچنین بیش ترین رویداد تعلیق در شهرهای فسا و اراک با سرعت‌های کم تر باد همراه است. بادهای شمال شرقی در دوره سرد سال می‌تواند به سبب بادهای 120 روزه سیستان باشد که تاثیر آن در شهر زابل بیشتر خواهد بود. در روزی که بیش ترین کاهش دید مشاهده می‌شود اکثر مناطق کشور تحت تأثیر زبانه های مرکز پرفشار واقع روی غرب عراق، که در حرکت شرق سوی خود به مرکز ایران رسیده‌است قرار گرفته‌اند.

المصادر:

1. Furman, H.K.H., 2003. Dust storms in the Middle East: sources of origin and their temporal characteristics, Indoor and Built Environment. Vol. 12(6), pp.419-426.


2. Indoitu, R., Orlovsky, L., Orlovsky, N., 2012. Dust storms in Central Asia: spatial and temporal variations, Journal of Arid Environments, Vol. 85, pp.62-70.


3. Cao, H., Amiraslani, F., Liu, J., Zhou, N. 2015. Identification of dust storm source areas in West Asia using multiple environmental datasets, Science of the Total Environment, Vol. 502, pp.224-235.


4. Rezazadeh, M., Irannejad, P., Shao, Y. 2013. Climatology of the Middle East dust events, Aeolian Research, Vol. 10, pp.103-109.


5. Wang, Y., Stein, A.F., Draxler, R.R., Jesús, D., Zhang, X., 2011. Global sand and dust storms in 2008: observation and HYSPLIT model verification, Atmospheric Environment, Vol. 45(35), pp.6368-6381.


6. Raeispour, K., Statistical and Synoptic Analysis of Dust Phenomenon in Khuzestan Province, MSc thesis, University of Sistan and Baluchestan, 2008, Persian.


7. Alijanei, B., Raeispour, K., 2011. Statistical, Synoptical Analysis of Sand Storms in SE IRAN. (Study Case: Region of SISTAN), Journal of Arid Regions Geographic Studies, Vol. 2(5), pp. 107-132.(In Persian)