تحلیل موانع و چالش‌های عدم دستیابی به اهداف برنامه‌های توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در بخش کشاورزی

محورهای موضوعی : پژوهش های ترویج و آموزش کشاورزی

غلامرضا یاوری ¹ , وحید عزیزی ²

1 - دانشیار گروه اقتصاد کشاورزی و توسعه، دانشگاه پیام نور، استان البرز، ایران
2 - کارشناس ارشد اقتصاد کشاورزی، همدان، ایران

تاریخ دریافت : 1399/06/30 تاریخ پذیرش : 1399/06/30 تاریخ انتشار : 1399/06/01

کلید واژه: برنامه توسعه, موانع و چالش‌ها, کشاورزی, تحلیل عاملی, ایران,

چکیده مقاله :

این مطالعه با هدف بررسی دلایل عدم دستیابی به اهداف برنامه های اول تا پنجم توسعه اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در بخش کشاورزی انجام شده است. جامعه آماری این مطالعه شامل متخصصانی است که دارای اطلاعات کافی و درک عمیقی از موضوع مورد مطالعه دارند که از طریق نمونه گیری غیراحتمالی و روش گلوله برفی، تعداد 100 نفر شناسایی و مورد مطالعه قرار گرفت. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه استفاده شد. تعیین روایی و پایایی از طریق پانل متخصصان اهل فن و محاسبه ضریب آلفای کرونباخ (70/0 تا 85/0) مورد تأیید قرار گرفت. برای تجزیه تحلیل نتایج از روش تحلیل عاملی استفاده شد. براساس نتایج مهمترین دلایل عدم دستیابی به اهداف برنامه های توسعه در بخش کشاورزی به ترتیب شامل موانع اقتصادی سیاسی، موانع اجرایی ساختاری، موانع علمی و موانع اجتماعی فرهنگی می باشند.

چکیده انگلیسی:

This study aims to investigate the reasons of not achieving the goals of first to fifth programs of social, economic and cultural development of the Islamic republic of Iran in Sector of Agriculture. The statistical population of this study consists of professionals who have sufficient information and deep understanding of the case study through Nonprobability Sampling and snowball sampling method, 100 people were identified and studied. Questionnaires were used to collect data. Validity and reliability were confirmed through a panel of specialists and Cronbach's alpha calculation (0.70 to 0.85). Factor analysis method was used to analyze the results. Based on the results, the most important reasons for not achieving the goals of development programs in the agricultural sector respectively are Economic-political barriers, Executive-structural barriers, scientific barriers and Socio-cultural barriers.

منابع و مأخذ:

ابراهیم­­بای­سلامی، غ. (1388). بررسی الگوهای نظری سیاست­ها و برنامه­های توسعه ایران در آستانه تدوین برنامه پنجم توسعه. مجله سیاسی اقتصادی، شماره 198، صص 190 – 180.

ازکیا، م.، و دیباجی ­فروشانی، ش. (1395). نقد برنامه‌های توسعه روستایی در ایران. مجله مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، دوره 5، شماره 1، صص 125 – 103.

افراخته، ح.، حجی‌پور، م.، گرزین، م.، و نجاتی، ب. (1392). جایگاه توسعه پایدار کشاورزی در برنامه‌های توسعه ایران (مورد: برنامه‌های پنج ساله پس از انقلاب). مجله سیاست­های راهبردی و کلان، دوره 1، شماره 1، صص 43-62. 

ایمان، م. ت. (1377). تنگناهای روش شناختی در تدوین برنامه­های توسعه اقتصادی – اجتماعی در ایران. مرکز پژوهش­های مجلس شورای اسلامی.

بازیار، ا.، و احمدوند، م. (1396). تبیین بازدارنده‌های توسعه کشاورزی در روستاهای شهرستان رستم. مجله پژوهش­های ترویج و آموزش کشاورزی، سال 10، شماره 1، صص 76 – 65.

برخوردار، ف.، و محمدی­نژاد، ا. (1397). شناسایی عامل­های مؤثر بر رشد زیربخش زراعت و باغبانی. مجله تحقیقات اقتصاد کشاورزی، جلد 10، شماره 2، صص 32 – 15.

بنی­اسدی، م.، و جلایی­اسفندآبادی، ع. (1395). تحلیل اثر سرریزهای تکنولوژی بر رشد بهره­وری کل عوامل بخش کشاورزی ایران. مجله اقتصاد و توسعه­ کشاورزی، جلد 30 ، شماره 2، صص 126 – 117.

تقی­ملایی، ی.، و مهدوی، ع. (1395). بررسی روند بهره­وری بخش­کشاورزی و منابع­ طبیعی در طی برنامه­های پنج ساله توسعه ایران. مجله استراتژی راهبردی جنگل، سال 1، شماره1، صص 1 – 11.

جغتایی، ف.، موسوی، م.، و زاهدی، م. ج. (1395). ابعاد و مؤلفه­های توسعه اجتماعی در برنامه­های توسعه. مجله رفاه اجتماعی، سال 16، شماره 63، صص 55 – 88.

رکن­الدین­افتخاری، ع.، سجاسی­قیداری، ح.، و صادقلو، ط. (1392). تحلیل محتوایی جایگاه توسعه پایدار روستایی در برنامه­های بعد از انقلاب اسلامی. مجله پژوهش­های جغرافیای انسانی، دوره 45، شماره 3، صص 19-38. 

سرمد، ز.، بازرگان، ع.، و حجازی، ا. (1394). روش­های تحقیق در علوم رفتاری، تهران: نشر آگه.

شریف­زادگان، م. ح. (1382). چالش­های برنامه­ریزی در بررسی علل کاهش اثر بخشی طرح­های توسعه در ایران. مجله اقتصاد کشاورزی و توسعه، سال 11، شماره 43 و 44، صص 1 – 20.

شفیعی­ثابت، ن.، و فرهادی، فرید. (1398). تأثرات توانمند سازی بهره­ برداران کشاورزی در توسعه روستایی شهرستان سمیرم. مجله پژوهش­های ترویج و آموزش کشاورزی، سال 12، شماره 3، صص49 – 64

ظریفیان، ش.، اسماعیلی­متین، م. ر.، راحلی، ح.، و علیزاده­اقدم، م. ب.، (1398). تجربیات متخصصان کشاورزی و کشاورزان در زمینة شناسایی و اولویت­بندی منابع اطلاع­ یابی کشاورزان روستاهای شهرستان کرمانشاه، مجله پژوهش­های ترویج و آموزش کشاورزی، سال 12، شماره 2، صص 1 – 10

غلامی نتاج امیری، س. (1385). آسیب­شناسی نظری برنامه­های توسعه اقتصادی. مجله پژوهشنامه اقتصادی ، شماره 3، صص 88 – 59

قدیری­معصوم، م،. و نجفی­کانی، ع. (1382). برنامه­های توسعه بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران و تأثیر آنها بر نواحی روستایی. مجله پژوهش­های جغرافیایی، شماره 44، صص 121 – 111 

کرباسی، ع. (1391). اقتصاد توسعه کشاورزی، تربت حیدریه: انتشارات دانشگاه تربت حیدریه.

کرباسی، ع.، و اکبرزاده، ج. (1387. برآورد تابع عرضه و تقاضا صادرات زعفران ایران با سیستم معادلات همزمان. مجله اقتصاد کشاورزی و توسعه، سال 16، شماره 62، صص 33-53.

لطیفی، س.، راحلی، ح.، یادآور، ح.، و سعدی، ح. (1396). شناسایی و تحلیل پیشران‌های توسعه کشاورزی حفاظتی در ایران. مجله علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، جلد 13، شماره 1، صص 105-125.

مرکز پژوهش­های مجلس شورای اسلامی. (1378). ریشه­های عدم توفیق در برنامه­های اول و دوم، دفتر بررسی­های اقتصادی مرکز پژوهش­های مجلس شورای اسلامی، مرداد 1378، کد گزارش: 2403859

مرکز پژوهش­های مجلس شورای اسلامی. (1389). نگاهی به راهبردهای اصلی بخش کشاورزی در برنامه­های پنج ساله توسعه در بیست سال گذشته. تهران: مرکز پژوهش­های مجلس شورای اسلامی

مریدسادات، پ.، رکن­الدین­افتخاری، ع.، پورطاهری، م.، و شعبانعلی­فمی، ح.  (1397). تحلیل پایداری سیاست­های کلان و بخشی کشاورزی در برنامه‌های پنج‌ساله جمهوری اسلامی ایران. مجله تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، دوره 49، شماره 1، صص 43-58

Burns, N., & Grove, SK. (1993). The practice of nursing research. 2nd ed. Philadelphia: W.B. Saunders Company; 1993; 4.

Chow, G. C. (2011). Economic Planning in China. CEPS Working Paper.

Damoah, I. S., Akwei, C., & Mouzughi, Y. (2015). Causes of government project failure in developing countries—focus on Ghana: The value of pluralism in advancing management research, education and practice. 29th Annual BAM Conference, Portsmouth, United Kingdom: University of Portsmouth.

Matthew Eja, K., & Ramegowda, M. (2020), Government project failure in developing countries: A review with particular reference to Nigeria. Global Journal of Social Sciences, 19:35-47

Nsikak- Abasi, A. E., & Kesit, K. N. (2015).   Barriers to Increasing Agricultural Production in Nigeria. American Journal of Agricultural Science, 2(4): 138-143