طبقه بندی شدت خشکسالی هیدرولوژیکی با شاخص SMMD30 (مطالعه موردی: رودخانه های با رژیم جریان برفی یخچالی استان مازندران)

محورهای موضوعی : محیط زیست

میرامید هادیانی ¹

1 - استادیار گروه مهندسی محیط زیست، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، واحد قائمشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، قائمشهر، ایران

تاریخ دریافت : 1400/10/26 تاریخ پذیرش : 1400/12/13 تاریخ انتشار : 1400/12/01

کلید واژه: شدت خشکسالی, مازندران, شاخص SMMD30, رژیم جریان, خشکسالی هیدرولوژیک, دبی کمینه,

چکیده مقاله :

در شمال ایران، وقوع خشکسالی ها نسبت به ترسالی ها در استان مازندران از فراوانی بیشتری برخوردار بوده ولی هیچ روند خاص اقلیمی مبنی بر کاهش بارندگی در سال های منتهی به دهه های اخیر در منطقه مشاهده نشده است. از نظر الگوی مکانی نیز وقوع خشکسالی ها و ترسالی ها از نظم خاصی تبعیت نکرده و در بین مناطق مختلف استان، غالبا از هم زمانی و هماهنگی خاصی برخوردار نمی باشند. در این تحقیق شدت خشکسالی های هیدرولوژیک رودخانه های با رژیم جریان برفی یخچالی استان مازندران، به روش تئوری توالی و با شاخص استاندارد متوسط جریان کمینه 30 روزه، مورد مطالعه و طبقه بندی (ضعیف، شدید و خیلی شدید) قرار گرفت. مستقل بودن رفتار هیدرولوژیک رودخانه ها به خصوص در برابر خشکسالی، تفاوت های پستی و بلندی و خصوصیات فیزیکی حوزه های آبخیز، مستقل بودن حد آستانه دبی کمینه در شرایط خشکسالی و در نهایت تفاوت میکروکلیماهای موجود سبب شد که این شاخص حتی در فصول مختلف سال، متفاوت باشد. شاخص شدت خیلی شدید در فصل پاییز رودخانه چالوس 1/486- و همین شاخص برای رودخانه چشمه کیله با رژیم جریان مشابه برابر 0/743 بوده و در عین حال در تحلیل منطقه ای می توان شاخص طبقه بندی شدت خیلی شدید خشکسالی هیدرولوژیک را در رژیم جریان برفی یخچالی در فصل پاییز 1/385- بیان نمود.

چکیده انگلیسی:

Drought occurrence is more than wet years in the North of Iran, while no specific climatic trend has been observed in the region in terms of declining precipitation in the years leading up to recent decades. In terms of spatial pattern, the occurrence of droughts and wet years did not follow a specific trend and mostly did not have special synchronicity and coordination between different regions of the province. In this study, the intensity of hydrological droughts in the rivers with a snowy-icy flow regime in Mazandaran province was studied and classified (weak, severe, and very severe) by sequence theory method with the standard index of minimum flow of 30 days. The independence of the hydrological behavior of the rivers, especially in drought status, the differences in the topographic and physical attributes of watersheds, the independence of the minimum discharge threshold in drought conditions, and consequently the difference in the microclimates caused that this index was different even in different seasons of the year. The very severe intensity index of the Chalous river was -1.486 in the autumn and this index was -0.743 in Cheshmeh Kile river with a similar hydrologic regime and at the same time, in the regional analysis, it was possible to express the classification index of the very severe intensity of hydrological drought in the snowy-icy flow regime was -1.385 in the autumn.