قاعدهی لاضرر و جبران خسارت معنوی به خانواده
محورهای موضوعی : جامع الفقهیه
سید ابوالقاسم نقیبی
1
(دانشیار دانشگاه شهید مطهری، گروه فقه و حقوق، تهران، ایران)
کلید واژه: خانواده, قاعدهی لاضرر, خسارت معنوی, جبران خسارت,
چکیده مقاله :
خانواده کهنترین نهاد انسانی است که از همبستگی اجتماعی، عاطفی و حقوقی گروهی از انسانهاکه دارای رابطهی زوجیت یا قرابت هستند، پدید میآید. تلاش و جدیت اعضای آن موجب شکل-گیری اعتبار و حیثیت اجتماعی برای نهاد خانواده میشود که سرمایهی معنوی مشترک آنها به-شمار میآید. این سرمایهی معنوی مشترک، در تعالیم اجتماعی و حقوق اسلامی مورد شناسایی قرارگرفته است و قواعد اخلاقی و حقوقی عام و اختصاصی برای حمایت از آن پیشبینی شده است؛ ازجملهی قواعد عام حقوقی، قاعدهی لاضرر است. قاعدهی لاضرر با عنایت به زمینهی صدوری روایتمربوط به سمرة بن جندب و انطباق عنوان ضرر و ضرار بر ایراد خسارت معنوی بر خانواده و امکاناثبات حکم از ناحیهی این قاعده بر جبران خسارت معنوی دلالت دارد. همچنین با توجه به روح وملاک مندرج در قاعدهی مزبور و فلسفهی تأسیس آن، جبران خسارت معنوی به فرد و گروه انسانیقابل شناسایی است. از آنجایی که شناسایی شخصیت حقوقی برای خانواده دشوار به نظر میرسد،هر یک از اعضای آن به جهت لطمه به حیثیت و عواطف خانوادگی، میتوانند جبران خسارت معنویبه خویش را مطالبه نمایند.
Family is the oldest human institution that emerged as a result ofsocial, emotional and legal solidarity between groups of humanbeings who are linked together via marriage bond. The efforts of themembers of the groups bring about credit and social dignity for thefamily institution which is regarded as their shared spiritual capital.This capital has been recognized by Islamic social teachings as wellas by Islamic law; accordingly, moral and legal rules, both publicand private, have been stipulated by the Islamic law in order tosupport this valuable capital. One such rule is that of la zararwa lazirar. This rule, based on a hadith narrated by MurratibniJundab, isused to recognize any spiritual damage on family as being a case forzarar (incurring loss) or zirar (inflicting loss upon others) in orderto confirm a verdict and hence compensate for any such damage orloss on family. Also, in view if the spirit of this rule, any damagecompensation for an individual or a group is legally recognized.Since establishing a legal person status for family appears legallydifficult, any individual members of the family (as natural persons)may sue for any damage to their dignity and emotions in the familywithin the context of this same rule.
