طراحی الگوی مفهومی اقتصاد مقاومتی در بانک‌ها، مؤسسات مالی و اعتباری کشور

محورهای موضوعی : مدیریت بازاریابی

محمود ضیایی ¹ (دانشجوی دکتری مدیریت دولتی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)
هاشم نیکومرام ² (استاد، گروه حسابداری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)
کریم حمدی ³ (دانشیار، گروه مدیریت بازرگانی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)

تاریخ دریافت : 1399/10/03 تاریخ پذیرش : 1399/10/28 تاریخ انتشار : 1400/04/01

کلید واژه: اقتصاد مقاومتی, اصلاح و بهسازی نظام بانکی, مقاوم‌سازی نظام بانکی, تاب‌آوری, یکپارچگی نظام بانکی, مدیریت جهادی,

چکیده مقاله :

یکی از مسائلی که در سال‌های اخیر مورد تأکید مقام معظم رهبری قرار گرفته است توجه به مسائل اقتصادی کشور می‌باشد نامگذاری سال‌های پی در پی با موضوعات اقتصادی و با محوریت اقتصاد مقاومتی نشان از اهمیت بالای این موضوع دارد در این میان بانک و نظام بانکی که نقش اصلی و اساسی در رگ‌های اقتصاد جامعه دارد. هدف از این مطالعه طراحی الگوی اقتصاد مقاومتی در نظام بانکی کشور است. این مطالعه از حیث هدف از نوع مطالعات کاربردی و از حیث جمع‌آوری داده از نوع مطالعات توصیفی-پیمایشی است. جامعه آماری تحقیق شامل کلیه صاحب نظران عصر بانک‌داری است که با مفاهیم اقتصاد مقاومتی آشنا بوده و نقش آن در نظام بانکی به درستی درک نموده‌اند. جهت تحلیل داده‌ها در بخش طراحی مدل از روش کیفی استفاده شده است و جهت اعتبار سنجی مدل مفهمومی از تحلیل عاملی تأییدی (نم افا پی ال اس) استفاده شده است. مدل طراحی شده در این مطالعه شامل چهار بعد می‌باشد که عبارتند از: مدل جهادی در نظام بانکی، یکپارچگی و انسجام نظام بانکی، اصلاح و بهسازی نظام بانکی و مقاوم‌سازی نظام بانکی.

چکیده انگلیسی:

attention to the country's economic issues. Naming consecutive years with economic issues and focusing on resistance economics shows the high importance of this issue. Among these, the bank and the banking system, which has a main and fundamental role in the veins of the society's economy. The purpose of this study is to design a model of resistance economy in the banking system. This study is an objective study in terms of purpose and a descriptive-survey study in terms of data collection. The research community includes all present banking experts who are familiar with the concepts of resistance economics and have properly understood its role in the banking system. Qualitative method (theme analysis) has been used to analyze the data in the model design section and confirmatory factor analysis (TFLPS) has been used to validate the conceptual model. The model designed in this study includes four dimensions, which are: jahadi model in the banking system, integration and cohesion of the banking system, reform and improvement of the banking system and strengthening the bank name.

منابع و مأخذ:

ابراهیمی، آ. سیف، ا.م. (1394). "مفهوم شناسی و زمینه‌یابی بانک‌داری مقاومتی در اقتصاد ایران"، فصلنامه روند. دوره 22، شماره 71، صص. 19-54.

 

اسدی، ع. (1393). "نظام اقتصاد اسلامی الگویی کامل برای اقتصاد مقاومتی"، فصلنامه سیاست‌های راهبردی و کلان، دوره 2، شماره 5، صص. 25-39.

 

پایگاه خبری-تحلیلی مقاومتی نیوز، حذف دلار از جهان با فناوری بلاک چین و پشتیبانی طلا، منتشر شده در 21/10/1396.

 

پایگاه خبری-تحلیلی مقاومتی نیوز، تجربه چین در جهانی کردن یوآن چه درس‌هایی برای ایران دارد؟. منتشر شده در 26/4/1396.

 

پایگاه خبری-تحلیلی مقاومتی نیوز، کاهش ریسک و هزینه‌های تجارت، هدف ۵۵ پیمان پولی دوجانبه در جهان. منتشر شده در 7/6/1396.

 

تاج‌الدینی، م. (1394). "اقتصاد مقاومتی از دیدگاه قرآن و حدیث"، دومین کنگره بین‌المللی تفکر و پژوهش دینی، اردبیل.

 

تراب‌زاده جهرمی، م.ص.، سجادیه، ع.ر. و سمیعی‌نسب، م. (1392). "بررسی ابعاد و مؤلفه‌های اقتصاد مقاومتی جمهوری اسلامی ایران در اندیشه حضرت آیت الله خامنه‌ای"، مطالعات انقلاب اسلامی، شماره 32، صص. 31-46.

 

جمالی، ی. و جابری، ع. (1394). "اقتصاد مقاومتی از دیدگاه اسلام (مفهوم، اصول و سیاست‌ها)"، معرفت، دوره 24، شماره 313، صص. 91-106.

 

حسین‌پور، د.، رضائی‌منش، ب. و محمدی سیاهبومی، ح.ر. (1395). "رابطه مدیریت جهادی و استراتژی‌های اقتصاد مقاومتی"، پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، دوره 24، شماره 79، صص. 99-122.

 

حیدری، ف. و رجبی، ز. (1395). "تدوین الگوی پاردایمی حکمرانی نظارتی کارا و اثربخش بر شبکه بانکی کشور"، مطالعات مالی و بانک‌داری اسلامی، دوره 2، شماره 3، صص. 63-93.

 

خالقی، م.ج. (1395). "نقش نظام بانکی در اقتصاد مقاومتی"، پژوهش ملل، دوره 1، شماره 6، صص. 1-11.

 

خوانساری، ر. و قلیچ، و. (1394). "اولویت‌بندی عوامل مؤثر بر تحقق سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی در نظام بانکی با استفاده از روش تاپسیس فازی"، تحقیقات مالی اسلامی، دوره 5، شماره 1(9)، صص. 89-118.

 

رجبی، ز. (1395). "تبیین الگوی کارکردی مقاوم‌سازی شبکه بانکی کشور با هدف حفظ ثبات و سلامت نظام بانکی (یا تأکید بر اصلاح ساختار نظام بانکی و جلوگیری از توقف و ورشکستگی بانک‌های موجود)"، اداره مطالعات و مقررات بانکی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران.

رز، پیتر اس. و‌ هاجینس، سیلویا سی. (2010). "مدیریت بانکی و خدمات مالی"، ترجمه: محمدرضا شعبان‌نزاد و مریم‌السادات اسمعیل‌زاده عربی (1393)، چاپ اول، تهران: انتشارات فاطمی.

 

سلطانی، م. و راعی عزآبادی، م.ا. (1396). "اولویت‌بندی مؤلفه‌های اقتصاد مقاومتی مرتبط با بازار سرمایه"، جستارهای اقتصادی ایران، دوره 14، شماره 27، صص. 89-106.

 

سیدحسین‌زاده یزدی، س. و شریف‌زاده، م.ج. (1395). "سیره پیامبر اکرم (ص) در مقابله با تهدیدهای اقتصادی"، فصلنامه علمی پژوهشی اقتصاد اسلامی، دوره 16، شماره 62، صص. 5-31.

 

سیف، ا.م. (1391). "الگوی اقتصاد مقاومتی جمهوری اسلامی ایران (مبتنی بر دیدگاه مقام معظم رهبری)"، آفاق امنیت، دوره 5. شماره 16، صص. 5-22.

 

سیف، ا.م. و کمالی، ر. (1393). "الگوی کارایی تخصیصی و انطباقی در اقتصاد مقاومتی جمهوری اسلامی ایران (بر اساس سیاست‌های کلی ابلاغی مقام معظم رهبری)"، آفاق امنیت، دوره 7، شماره 25، صص. 5-38.

 

سیفلو، س. (1393). "مفهوم‌شناسی اقتصاد مقاومتی"، معرفت اقتصاد اسلامی، دوره 5، شماره 2، صص. 151-173.

 

سیفلو، س. (1395). "طراحی الگوی بانک‌داری مقاومتی مطالعه موردی بانک نیازهای اساسی"، اقتصاد اسلامی، دوره 16، شماره 64، صص. 55-85.

 

طغرایی، ز. (1388). "برابر قدرت خرید و محاسبه آن"، فصلنامه علمی تخصصی روند، شماره 44.

 

غیاثوند، ا. و عبدالشاه، ف. (1394). "شاخص‌های تاب‌آوری اقتصادی"، روند، دوره 22، شماره 71، صص. 79-106.

 

غیاثوند، ا. و عبدالشاه، ف. (1394). "مفهوم و ارزیابی تاب‌آوری اقتصادی ایران"، پژوهشنامه اقتصادی، دوره 15، شماره 59، صص. 161-187.

 

کامفیروزی، م.ح.، بنیادی نائینی، ع. و موسوی لقمان، ا. (1392). "بررسی نقش عوامل در اقتصاد بدون نفت در الگوی اقتصاد مقاومتی"، اقتصاد اسلامی، دوره 13، شماره 52، صص. 59-87.

 

میدری، ا. (1392). "رفع تضاد منافع بخش‌های بانکی و تولیدی در الگوهای مختلف بانک‌داری"، مجلس و راهبرد، دوره 20، شماره 75، صص. 53-78.

 

میرمعزی، ح. (1391). "اقتصاد مقاومتی و ملزومات آن"، اقتصاد اسلامی، دوره 12، شماره 47، صص. 49-76.

 

میشکین، فردریک، اس. (2010). "اقتصاد پول، بانک‌داری و بازارهای مالی"، ترجمه و تألیف: حسین قضاوی (1388)، چاپ اول، تهران: موسسه آموزش عالی بانک‌داری، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران.

مؤمنی، ح.س. (1396). "اقتصاد مقاومتی در کشورهای پیشرفته با تأکید بر تولید ملی"، چاپ اول، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).

 

نیلی، ف. و محمودزاده، آ. (1395). "شکست بازار اعتبارات"، از مجموعه مقالات چالش‌های پولی و بانکی اقتصاد ایران، تحلیل وضعیت و توصیه‌های سیاسی، تهران: انتشارات پژوهشکده پولی و بانکی.

 

میلانی، ج. (1394). "اقتصاد مقاومتی و خودباوری"، فرصت‌ها و چالش‌های تحقق آن، مجله اقتصادی، شماره 7 و 8، صص. 5-22.

 

Briguglio, L., Cordina, G., Farrugia, N. & Vella, S. (2006). “Conceptualising and Measuring Economic Resilience. In Briguglio, L., Cordina, G., and Kisanga EJ”, (Eds) Building the Economic Resilince of small States, Malta: Islands and Small Srates Institute and London: Commonwealth Secretarat, PP. 265-287.

 

 Briguglio, L., Cordina, G., Farrugia, N. & Vella, S. (2008). “Economic Vulnerability and Resilience: Concepts and Measurements”, Research Paper, No. 2008/55, UNU-WIDER.

 

Duval, R., Elmeskov, J. & Vogel, L. (2007). “Structural Police and Economic Resilience to Shocks”, OECD Economics Department Working Papers 567, OECD Publishing.

 

Chirstopherson, S., Michie, J. & Tyler, P. (2010). “Regional resilience: Theoritical and Empirical Perspectives”, Cambridge Journal of Regions, Economy and Society, Vol. 3(1), PP. 3-10.

 

FM Global. (2017), Resilience index annual report.

 

Edward, H., Travis St, C., Howard, W., Harold, W., Patricia, A., Pamela, B., Sarah, F. &, Alec, F. (2012). “Economic Shocks and Regional Economic Resilience”, In Urban and Regional Policy and Its Effects: Building Resilient Regions, Vol. 9780815722854, PP. 193-274.

 

Guillaumont, P, (2010). “Assessing the Economic Vulnerability of Small Island Developing States and the Least Developed Countries”, The Journal of Development Studies, Vol. 46(5), PP. 828-854.

 

IFSB-3: “Guiding Principles on Corporate Governance for Institutions offering only Islamic Financial Services (Excluding Islamic Insurance (Takaful) Institutions and Islamic Mutual Funds)”, December 2006. http://www.ifsb.org/standard/ifsb3.pdf. (Persian).

 

Rose, A. & Lim, D. (2002). “Business interruption losses from natural hazards: conceptual and methodological issues in the case of the Northridge earthquake”, Global Environmental Change Part B: Environmental Hazards, Vol. 4(1), PP. 1-14.

 

Peng, C., Yuan, M., GU, C., Peng, Z. & Ming, T. (2017). “A review of the theory and practice of regional resilience”, Sustainable Cities and Society, Vol. 29, PP. 86-96.

 

Vallascas, F. & Keasey, K. (2012). “Bank resilience to systemic shocks and the stability of banking systems: Small is beautiful”, Journal of International Money and Finance, Vol. 31, PP. 1745-1776.

World Economic Forum. (2016). the Global Competitiveness Report 2016-2017.

 

World Economic Forum. (2017). the Global Competitiveness Report 2017-2018.

 

Travis Selmier II, W. (2016). “Design rules for more resilient banking systems”, Policy and Society, Vol. 35(3), PP. 253-267.

متن کامل:



طراحی الگوی مفهومی اقتصاد مقاومتی در بانک ها ،موسسات مالی و اعتباری کشور

محمود ضیایی

دانشجوی دکتری رشته مدیریت دولتی، دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز

شماره تماس : [phone]
[e-mail]
هاشم نیکومرام (نویسنده مسئول مقاله)
استاد گروه حسابداری دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

شماره تماس : [phone]

[e-mail]

کریم حمدی

دانشیار گروه مدیریت بازرگانی دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

[e-mail]

شماره تماس:[phone]

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

طراحی الگوی مفهومی اقتصاد مقاومتی

 در بانک ها ،موسسات مالی و اعتباری کشور

چکیده :

یکیازمسایلیکهدرسالهایاخیرموردتأکیدمقاممعظمرهبریقرارگرفتهاستتوجهبهمسائلاقتصادی کشورمی باشدنامگذاریسالهایپی درپیباموضوعاتاقتصادیوبامحوریتاقتصادمقاومتینشانازاهمیت بالایاینموضوعدارددراینمیانبانکونظامبانکیکهنقشاصلیواساسیدررگهایاقتصادجامعه  دارد .هدف از این مطالعه طراحی الگوی اقتصاد مقاومتی در نظام بانکی کشور است .این مطالعه از حیث هدف از نوع مطالعات کاربردی و از حیث جمع آوری داده از نوع مطالعات توصیفی-پیمایشی است. جامعه آماری تحقیق شامل کلیه صاحب نظران عصر بانکداری است که با مفاهیم اقتصاد مقاومتی آشنا بوده و نقش آن در نظام بانکی به درستی درک نموده اند. جهت تحلیل داده ها در بخش طراحی مدل از روش کیفی استفاده شده است و جهت اعتبار سنجی مدل مفهمومی از تحلیل عاملی تائیدی (نم افا پی ال اس) استفاده شده است. مدل طراحی شده در این مطالعه شامل چهار بعد می باشد که عبارتند از :مدل جهادی در نظام بانکی،یکپارچگی و انسجام نظام بانکی ،اصلاح و بهسازی نظام بانکی و مقاوم سازی نظام بانکی .

 

 

کلید واژه : اقتصاد مقاومتی ،تاب آوری،مدیریت جهادی ،یکپارچگی نظام بانکی، اصلاح و بهسازی نظام بانکی،مقاوم سازی نظام بانکی

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1-مقدمه

اقتصاد مقاومتی روشی برای مقابله با تحریم ها علیه یک منطقه یا کشور تحریم شده می باشد . در واقع اقتصاد مقاومتی به معنی تشخیص حوزه های فشار و متعاقبا تلاش برای کنترل و بی اثر کردن آن تاثیرها و در شرایط آرمانی تبدیل چنین فشارهایی به فرصت است. هدف از اقتصاد مقاومتی استفاده از توان داخلی و مقاومت در مقابل تحریم ها با ایجاد کمترین بحران است . اصطلاح اقتصاد مقاومتی نخستین بار پس از محاصره غزه در سال 2005 ، امکان صادرات و در نتیجه کشت بسیاری از محصولات کشاورزی از جمله توت فرنگی را کاهش داده بود استفاده شد و ضوابط و معیارهای حاکم بر مفهوم اقتصاد مقاومتی شناسایی شد. اقتصاد آسیب پذیر یا شکننده که نقطه مقابل اقتصاد مقاومتی به شمار میرود مفهومی است که حدود یک دهه از ظهور آن در ادبیات اقتصادی می گذرد و در واقع چند سال از تجربه بحران مالی شرق آسیا در سال 1997 مورد توجه قرار گرفته است . بحرانی که مورد خطای راهبردی وابسته کردن بازارهای مالی به سرمایه گذاران خارجی بود و به سقوط چند ساله اقتصادهایی منجر شد که در جهان به عنوان معجزه آسیایی شناخته می شدند.

مقاممعظمرهبریبرایناعتقادندکهگرچهفشاردشمنانبرجمهوریاسلاممایرانمشکلاتزیادیرابرایمردمرقمزدهاست. لیکن درسبزرگىکهماازاینفشارهاىاقتصادىدریافتکردیم،ایناستکه هرچهمیتوانیم،بایدبهاستحکامساختداخلىقدرتبپردازیمهرچهما می توانیم،دردرون،خودمانرامقتدرکنیمدلبهبیروننبندیمآنهایىکهدلبهبیرونظرفیتملتایران می بندند،وقتىبایکچنین مشکلاتىمواجهشوند،خلعسلاحخواهندشد

ظرفیتهاىملتایرانخیلىزیاداستمابایدبپردازیمبهاستحکامساختدرونىاقتدارملى¹»درواقع،نظامجمهوریاسلامیایرانتاآنهنگامکهبرآرمانهای درپیشرفتبهسمتهدفهاىبلندخودپایمی فشارد،بامانعتراشیدشمناندرگیرخواهدبود

بنابراین آرمانی باید ساخت، قدرت درونی را استحکام بخشید ، اساس کار این است ما اگر میخواهیم این راه را ادامه دهیم و به این سمت حرکت کنیم و این هدف ها را دنبال کنیم و چشم به این آرمان ها بدوزیم و پیش برویم و در مقابل این معارضه ها ایستادگی کنیمو صبر و توکل رابهکاربگیریم،بایدساختقدرتملىرادر درونکشورتقویتکنیمواستحکامببخشیم.

از آنجا که اقتصاد ایران، نفتی و با بهره پایین است و نیز با توجه به اهمیت و جایگاه راهبردی و سیاسی ایران در منطقه هموواره در معرض انواع تقابل ها، تحریم ها و شوکهای پیش بینی نشده از سوی برخی از مجامع بین المللی است. تقویت بنیان های اقتصادی کشور در مواجه با نوسانات و چالشهای گوناگون به عنوان یک ضرورت اجتناب ناپذیر مطرح می گردد. ابلاغ سیاست کلی اقتصاد مقاومتی بر اساس بند یک اصل 110 قانون اساسی توسط رهبر معظوم انقلاب حرکتی جدید و تدبیری اثربخش در تقویت و مقاوم سازی بنیان های اقتصاد ملی و بارورسازی آن در سالهای پیش رو است. یکی از الزامات تقویت بنیان اقتصادی کشوور، تقویت یکی از ارکان مهم اقتصاد یعنی نظام بانکی است. نظام بانکی از دیرباز نقش بسیار مهمی در فعالیت اقتصادی کشور و پیاده سازی و اجرای سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی خواهد داشت. هدف این مطالعه طراحی مدل اقتصاد مقامتی در نظام بانکی کشور است پرسش اصلی این مطالعه این است که مدل نظام بانکی در راستای تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی چگونه است . مدل مود نظر دارای چه ابعاد و مولفه هایی می باشد ؟

 

 

2- مروری بر مبانی نظری

2-1 اقتصاد تاب‌آور

اقتصاد مقاومتی که توسط مقام معظم رهبری نخستین بار در ادبیات اقتصادی کشور مطرح شد دارای پشتوانه نظری و سبقه علمی در تئوری‌های اقتصادی است. نزدیک‌ترین تئوری به این مفهوم «تاب‌آوری» است (غیاثوند، عبدالشاه،1394 الف). تاب‌آوری در حوزه‌های علوم طبیعی، روان‌شناسی و مهندسی و نیز مدیریت بحران‌های شهری و سازمانی، بحث کاملاً شناحته شده‌ای است؛ ولی موضوع تاب‌آوری ملی در سال‌های اخیر، به‌ویژه پس از بحران مالی 2008، مورد توجه نخبگان این حوزه قرار گرفته است. همان‌طور که در شهرسازی برای مقابله با زلزله که زمان وقوع و ابعاد آن مشخص نیست؛ تأسیسات و امکانات شهری را در برابر آن مقاوم (تاب‌آور) می‌سازند و به گونه‌ای تأسیسات شهری و خدمات آن طراحی می‌شود که در صورت وقوع زلزله کمترین آسیب به شهر وارد شده و شهر بتواند به کارکرد خود ادامه دهد، در موضوع تاب‌آوری ملی نیز، زیرسیستم‌های اقتصادی، اجتماعی، حکمرانی، فناوری و زیست‌محیطی و ... باید به گونه‌ای طراحی شوند که بتوانند مخاطرات درونی و بیرونی را جذب کرده و خود را با محیط بسیار متحول با حفظ ثبات و کارکردهای سیستم، انطباق دهند (غیاثوند، عبدالشاه،1394 الف).

هالینگ² نخستین کسی بود که تاب‌آوری را در بوم‌شناسی تعریف کرد؛"توانایی سیستم‌ها در جذب تغییرات و ایستادگی در مقابل آن‌ها". وی همچنین به "ظرفیت بافر" اشاره کرده و تاب‌آوری را بر اساس اندازه شوکی که جذب می‌شود، اندازه‌گیری کرد. پیم³ (1991) تعریف بوم‌شناختی دیگری ارائه داد و تاب‌آوری را بر حسب سرعت بازگشت سیستم به تعادل تعریف نمود. اما آدگر (2000) از نخستین کسانی بود که تا حدی تعریف تاب‌آوری بوم‌شناختی را به جوامع انسانی گسترش داد. وی تاب‌آوری اجتماعی را به سرمایه اجتماعی مرتبط کرد و آن را بر حسب عوامل اقتصادی (مانند استقلال منابع)، نهادها (مانند حقوق مالکیت) و مسائل جمعیتی (مانند مهاجرت) اندازه‌گیری کرد.

در مباحث مدیریتی و رفتار سازمانی نیز بحث تاب‌آوری به عنوان یک فرآیند مورد توجه قرار می‌گیرد؛ به طوری که تاب‌آوری را یک راهبرد مدیریت ریسک و زیر عنوان مدیریت بحران و تداوم قرار می‌دهند. در این بعد، تاب‌آوری به صورت زیر تعریف می‌شود:"ظرفیت مردم و سیستم‌ها که عملکرد سازمانی را تسهیل کنند تا روابط کارکردی را با وجود آشفتگی‌ها حفظ نمایند." (غیاثوند، عبدالشاه،1394 الف).

نخستین تعریف اقتصاد تاب‌آور را رز و لیم ⁴ در سال 2002 مطرح کردند. آن‌ها تاب‌آوری اقتصادی را توانایی درونی سیستم برای پاسخگویی و سازگاری خود با شوک‌ها، و افراد و جوامع برای اتخاذ استراتژی‌های مناسب (رفتاری) برای مقابله با اثرات منفی در زمان وقوع یک شوک خارجی یا پس از آن برای جلوگیری از تلفات بالقوه؛ تعریف نمودند.

 در سال‌های اخیر تعاریف به نسبت دقیق‌تری از تاب‌آوری در اقتصاد نیز ارائه شده است. از نظر آدام رز (2009) تاب‌آوری در اقتصاد می‌تواند به دو صورت ایستا و پویا تعریف شود. تاب‌آوری اقتصادی ایستا⁵ توانایی یک سیستم در حفظ وظیفه‌اش (مانند تداوم تولید) به هنگام بروز شوک است. این تعریف با مسأله بنیادی اقتصاد یعنی تخصیص کارای منابع هم‌تراز است که به هنگام وقوع فجایع تشدید می‌شود. دلیل اینکه به عنوان ایستا تعریف می‌شود، این است که می‌تواند بدون تعمیر و بازسازی که نه فقط سطح جاری فعالیت اقتصادی را تحت تأثیر قرار دهد، بلکه همچنین می‌تواند مسیر زمانی آینده آن را نیز تحت تأثیر قرار دهد (غیاثوند، عبدالشاه،1394 الف).

یک تعریف عمومی‌تر که ملاحظات پویا را در بر گرفته و می‌تواند تاب‌آوری اقتصادی پویا⁶ نامیده می‌شود؛ سرعتی است که یک سیستم از یک شوک شدید بهبود پیدا می‌کند تا حالت مطلوبش را به‌دست آورد. این مفهوم همچنین شامل مفهوم ثبات سیستم است زیرا دلالت بر این دارد که سیستم توانایی بازگشت به عقب را دارد. این نوع تاب‌آوری نسبتاً پیچیده‌تر است؛ زیرا مسأله سرمایه‌گذاری بلندمدت همراه با تعمیر و بازسازی را شامل می‌شود که فرآیندهایی قابل اجرا برای مراحل پس از حادثه هستند (غیاثوند، عبدالشاه،1394 الف).

 

2-2 اقتصاد مقاومتی

اقتصاد مقاومتی یک راهبرد اقتصادی است که اولآً، به معنای مقاومت اقتصادی، اقتصاد بسته و درون‌گرا و ریاضتی نیست، و ثانیاً، یک راهبرد مقطعی و کوتاه‌مدت نیست، بلکه راهبردی کلان و بلندمدت است که قرار است اقتصاد کشور بر آن تکیه کند. ثالثاً، این راهبرد مقاوم‌سازی به معنی انفعالی و کوتاه‌مدت اقتصاد نیز نیست. این راهبرد زمانی مترادف مقاوم‌سازی اقتصادی است که مقاوم‌سازی اقتصادی از مفهوم انفعالی خود فراتر رفته و ابعاد دیگری شامل اصلاحات اقتصادی، جذب شوک‌های خارجی، استفاده از ظرفیت و توان داخلی کشور و تعاملات بین‌المللی و سایر مولفه‌های اقتصاد مقاومتی ابلاغی مقام معظم رهبری را نیز در بر بگیرد تفاوت تعبیر «مقاوم‌سازی انفعالی» با برداشت دوم همانند دو نفر است که اولی برای سلامتی و تندرستی خود ورزش می‌کند، بهداشت را رعایت می‌کند، رژیم مناسب غذایی و سایر اقدامات را انجام می‌دهد و حتی هنگام ابتلا به بیماری به صورت دوره‌ای به پزشک مراجعه می‌کند، و دومی بدون توجه به زیرساخت‌های اولی حداکثر در موقع بیماری به پزشک مراجعه کرده، رعایت بهداشت و مراقبت‌ها را در آن زمان انجام می‌دهد. روشن است که آسیب‌پذیری دومی بیش از اولی و تاب‌آوری اولی بیش از دومی است.

در خصوص کشورها نیز به صورت مشابه می‌توان قضاوت کرد. کشوری که ظرفیت و توان داخلی خود را به کار گرفته و به صورت درون‌زا توسعه خود را تعریف نموده است و همواره در تعامل با دنیا و سایر کشورها، به دنبال استفاده از ظرفیت آن‌هاست؛ مقاوم‌تر از کشوری است که بدون عنایت به ظرفیت‌های داخلی و تعاملات بین‌المللی، به فکر توسعه و مقاوم‌سازی است. پرداختن به مقاوم‌سازی اقتصادی صرفاً با رویکرد انفعالی با روح سیاست‌های اقتصاد مقاومتی منافات دارد؛ ولی اگر مقاوم‌سازی اقتصادی به صورت فعال در نظر گرفته شود می‌تواند تعبیر مناسب‌تری از اقتصاد مقاومتی باشد. با چنین تعبیری از اقتصاد مقاومتی، این مفهوم شامل دو جنبه کاهش آسیب‌پذیری و افزایش تاب‌آوری است (همان منبع).

اقتصاد مقاومتی مبحثی در اقتصاد است که بر اساس آن می‌توان دید چگونه اقتصاد قادر است در مقابل ضربه‌های مختلف مقاومت کند و در عین حال از این ضربه‌ها آسیب نبیند. طرح این مبحث به‌ویژه برای ارزیابی توان مقاومت اقتصادهای مختلف در برابر بحران کاربرد داشته است. اقتصاد مقاومتی، گفتمان و الگویی اقتصادی- مدیریتی است که ضمن مقاوم‌سازی اقتصاد ملی در برابر تهدیدات و توان تحریم‌شکنی، با رویکرد عقب راندن نظام سلطه، پیشرو، فرصت‌ساز، مولد، درون‌زا و برون‌گرا است.

منطق مقاومت، بقا و دوام در بهترین وضعیت است. در منطق مقاومت، نوعی فراگیری برای مقابله با نارسائی‌ها و سازگاری برای رسیدن به بهترین وضعیت وجود دارد، تسلیم شدن در برابر ضربه‌ها و رها کردن وضع به حال خود هیچ معنایی ندارد. زیرا سازگاری برای تداوم بقا و رسیدن به وضعیت برازنده، در محور نگاه اقتصاد مقاومتی قرار گرفته است. در اقتصاد مقاومتی، منطق ایجاد وضعیتی که عموم آن را بپذیرند، مورد قبول است. این وضعیت بهترین امکان در هر شرایط است. بنابراین جامعه می‌پذیرد که برای دستیابی به خواسته‌هایش باید چارچوب‌هایی را قبول کند.

مظهر مقاومت در اصطلاح، درختی است که شاخ و برگ آن در برابر طوفان خم و راست می‌شود، ولی درخت استوار و پابرجا باقی می‌ماند و همچنان به رشد خود ادامه می‌دهد. قدرت مقابله با چالش‌ها سبب می‌شود که درخت آسیب‌پذیری کمی داشته باشد و نابود کردن آن به سادگی ممکن نشود. با این اوصاف، در جریان مقاومت، اقتصاد ممکن است زیر و بالا داشته باشد، ولی همچنان قدرتمند باقی می‌ماند و می‌تواند وضعیت خود را ثبات ببخشد (سیفلو،1393).

2-3 ماهیت اقتصاد مقاومتی

با توجه به اینکه واژه «اقتصاد مقاومتی» توسط رهبر معظم انقلاب اسلامی مطرح شده، بدین منظور جهت رسیدن به یک فهم درست از ماهیت و چیستی این واژه باید به کنکاش و بررسی بیانات کسی بپردازیم که این واژه را مطرح نموده است و به تشریح آن پرداخته است. در نگاه راهبردی رهبر معظم انقلاب (حفظه الله)، اقتصاد مقاومتی یک شعار نیست، یک واقعیت اقتصادی است، اقتصاد مقاومتی یک بحث کاربردی است و شاخص‌های آن ریشه در عمل دارد. گزیده‌ای از بیانات مقام معظم رهبری در جهت فهم بیشتر ارکان و مفاهیم اقتصاد مقاومتی در زیر آمده است:

«مجموعه سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی، درواقع الگویی بومی و علمی، برآمده از فرهنگ انقلابی و اسلامی و متناسب با وضعیت امروز و فردای کشور است. سیاست‌های اقتصاد مقاومتی یک تدبیر بلندمدت برای اقتصاد کشور است؛ می‌تواند اهداف نظام جمهوری اسلامی را درزمینهٔ مسائل اقتصادی برآورده کند؛ می‌تواند مشکلات را برطرف کند؛ درعینحال پویا هم هست؛ یعنی ما این سیاست‌ها را به‌صورت یک چارچوب بسته و متحجر ندیدهایم، قابل‌تکمیل است، قابل انطباق با شرایط گوناگونی است که ممکن است در هر برههای از زمان پیش بیاید؛ و عملاً اقتصاد کشور را به حالت «انعطافپذیری» می‌رساند؛ یعنی شکنندگی اقتصاد را در مقابل تکانههای گوناگون برطرف می‌کند. نکته مهم رویکرد جهادی است که در این سیاست‌ها مورد ملاحظه قرار گرفته است؛ همت جهادی، مدیریت جهادی. با حرکت عادی نمی‌شود پیش رفت؛ با حرکت عادی و احیاناً خوابآلوده و بیحساسیت نمی‌شود کارهای بزرگ را انجام داد؛ یک همت جهادی لازم است، تحرک جهادی و مدیریت جهادی برای این کارها لازم است. باید حرکتی که می‌شود، هم علمی باشد، هم پرقدرت باشد، هم با برنامه باشد و هم مجاهدانه باشد. باید تصویر درستی از اقتصاد مقاومتی ارائه بشود... مسئولین، صاحبان فکر و دلسوزان، بایستی تصویر درستی را از این حرکت بزرگ و عمومی ارائه بدهند و گفتمان‌سازی بشود تا مردم بدانند و معتقد باشند و بخواهند؛ در این صورت کار عملی خواهد شد» (بیانات مقام معظم رهبری در جمع مسئولان دستگاه‌های مختلف 20/12/1392).

«اقتصاد مقاومتی؛ الگوی علمی متناسب با نیازهای ایران است؛ هرچند بسیاری از کشورها، به دلیل مشکلات اقتصادی اجتماعی خود، به فکر یک چنین کاری افتاده‌اند؛ بنابراین رویه اقتصاد مقاومتی، دغدغهٔ دیگر کشورها هم هست؛ مخصوص ما نیست. این اقتصادی که به‌عنوان اقتصاد مقاومتی مطرح می‌شود، مردم‌بنیاد است؛ یعنی بر محور دولت نیست و اقتصاد دولتی نیست، اقتصاد مردمی است؛ با ارادهٔ مردم، سرمایهٔ مردم، حضور مردم تحقّق پیدا می‌کند. امّا «دولتی نیست» به این معنا نیست که دولت در قبال آن مسئولیتی ندارد؛ چرا، دولت مسئولیت برنامه‌ریزی، زمینه‌سازی، ظرفیت‌سازی، هدایت و کمک دارد. کار اقتصادی و فعّالیّت اقتصادی دستِ مردم است، مال مردم است؛ امّا دولت ـ به‌عنوان یک مسئول عمومی ـ نظارت می‌کند، هدایت می‌کند، کمک می‌کند. آنجایی که کسانی بخواهند سوءاستفاده کنند و دست به فساد اقتصادیبزنند، جلوی آن‌ها را می‌گیرد؛ آنجایی که کسانی احتیاج به کمک دارند، به آن‌ها کمک می‌کند؛ بنابراین آماده‌سازی شرایط، وظیفهٔ دولت است؛ تسهیل می‌کند. اقتصاد مقاومتی یعنی آن اقتصادی که مقاوم است؛ با تحریکات جهانی، با تکانه‌های جهانی، باسیاست‌های آمریکا و غیر آمریکا زیر و رو نمی‌شود؛ اقتصادی است متّکی به مردم. اقتصاد مقاومتی، اقتصادی درون‌زا است؛ یعنی از دل ظرفیت‌های کشور و مردم می‌جوشد؛ امّا درعین‌حال درون‌گرا نیست؛ یعنی این اقتصاد مقاومتی، به این معنا نیست که ما اقتصاد خودمان را محصور می‌کنیم. بنابراین اقتصاد مقاومتی، درون‌زا است، امّا درون‌گرا نیست. اقتصاد مقاومتی یعنی مقاوم‌سازی، محکم‌سازی پایه‌های اقتصاد؛ این‌چنین اقتصادی چه در شرایط تحریم، چه در شرایط غیر تحریم، بارور خواهد بود و به مردم کمک می‌کند (بیانات مقام معظم رهبری در حرم رضوی 01/01/1393).

مجموعه سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی، در واقع الگویی بومی و علمی، برآمده از فرهنگ انقلابی و اسلامی و متناسب با وضعیت امروز و فردای کشور است. سیاست‌های اقتصاد مقاومتی، فقط برای شرایط کنونی نیست بلکه یک تدبیر بلندمدت برای اقتصاد کشور و رسیدن به اهداف بلند اقتصادیِ نظام اسلامی است این سیاست‌ها قابل تکمیل و انطباق با شرایط گوناگون است و عملاً اقتصاد کشور را به حالت انعطاف‌پذیری می‌رساند و شکنندگی اقتصاد در شرایط مختلف را برطرف می‌کند. با اجرای سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی، شاخص‌هایی همچون رشد اقتصادی، تولید ملی، عدالت اجتماعی، اشتغال، تورم و رفاه عمومی بهبود خواهد یافت و رونق اقتصادی به وجود خواهد آمد (بیانات در جلسه تبیین سیاست‌های اقتصاد مقاومتی 20/12/1392).

اقتصاد مقاومتی معنایش این است که ما یک اقتصادی داشته باشیم که هم روند رو به رشد اقتصادی در کشور محفوظ بماند؛ هم آسیب‌پذیری‌اش کاهش پیدا کند؛ یعنی وضع اقتصادی کشور و نظام اقتصادی جوری باشد که در مقابل ترفندهای دشمنان که همیشگی و به شکل‌های مختلف خواهد بود، کمتر آسیب ببیند و اختلال پیدا کند. (بیانات در دیدار با مسئولان نظام 2/06/1391).

 

 

 

 

2-4 مشخصاتنظامبانکی دراقتصادمقاومتی

ازآنجاییکهنظامبانکیکشوریکیازمهم‌تریناهرم‌هایتوسعهاقتصادیکشوراستمقاوم‌سازیاینبخشازحساسیتبالاترینسبتبهسایربشهایاقتصادیبرخورداراست.سؤالمهمیکهدراینجامطرحمی‌شودآناستکهنظامبانکیایراندریکاقتصادمقاومتیبامولفه‌هایایرانیاسلامیچهویژگی‌هاییبایدداشتهباشد؟چهاقداماتیرابایددراولویتخویشقراردهد؟برایپاسخبهاینسؤالاتلازماستدرابتداعواملدروننهادیخودبانک‌هاموردتوجهقرارگیردکهاینعواملرامی‌تواندرچندبعد موردبررسیقرارداد

2-4-1احیایمدیریتوروحیهجهادیدرنظامبانکی

یکیازالزاماتوشروطحرکتبهسمتاقتصادمقاومتی،داشتنروحیهومدیریتجهادیاست.کهدردوراندفاعمقدسشاهدآنبودیم.تلاشدرجهتارائهالگویمدیریتصحیحجهادیدرنظامبانکیکشورکهلازمهعملیاتیشدنآنرامی‌توانازجملهوظایفکنونیکارشناسان،نخبگانواصحابرسانهدانست.مدیریتجهادیطبقگفتهمقاممعظمرهبریبایددرهمهعرصه‌هاینظامبانکیظهوروبروزداشتهباشد.بهگونه‌ایکهنتایجآنکاملاًبرایذینفعاننظامبانکیملموسباشد.

2-4-2 یکپارچگیاتحادوانسجامدروننظامبانکی

ایناتحادبایددرسطحمطلوبیقرارداشتهباشدبهعبارتدیگرباتوجهبهاینکهدربینخودرقابتسالمومفیددارندبایستیهمگیمتفق‌القولباشندسیاست‌هایکلیاقتصادمقاومتیرادرنظامبانکیتعقیب کنندواینموضوعهماهنگیبینبانک‌هاوکلشبکهبانکیرامی‌طلبد.رویهفعالیت‌هانظامبانکیکههماناقتصادمقاومتیاست، باشد.نمونهبروزعدماتحادبینبانک‌هادربحثدریافتنکردنکارمزدازپایانه‌هایفروش () استکهدریکمقطعزمانیازسوویبرخویبانک‌هااجراشد.وموجوبپدیدآمدنفرهنگنادرستیدرزمینهدریافتکارمزدخدماتبانکیشود.

2-4-3 خصوصی‌سازیوبهسازینظامبانکداریدولتی

توجهبهبانکداریخصوصیوبهسازیساختارنظامبانکداریدولتیهمازبعداثرگذاریدراقتصادوهمازبعدکاهشهزینه‌هاییکهوجوددارد.چونیکیازشاخص‌هایموردتوجهرهبریدرسیاست‌هایکلیاقتصادمقاومتیبحثکاهشهزینه‌هایغیرضروریدولتاست.توجهبهبانکداریخصوصیومدیریتمنابعانسانیومنابعمالیدولتیمی‌تواندکمککندتاحجمدولتمتناسببانیازاقتصادکشورباشدوازسویدیگرجلویتجمل‌گراییدرتبلیغاتبانک‌هاگرفتهشود.

2-4-4 مقاوم‌سازیبانکداریالکترونیکدرنظامبانکی

چناچهزیرساختهاینظامبانکیدرحوزهبانکداریالکترونیکوفناوریاطلاعاتاتکایبیشازحدبرمحصولاتوخدماتخارجیداشتهباشد،آسیب‌پذیریدرمقابلاعمالتحریم‌هایمالیخواهد داشت.ازآنجاکهیکیازشاخصه‌هایاقتصادمقاومتی،مقاوم‌سازیبخش‌هایدرونیدرمقابلاثراتمخرب بیگانهومهاجماست.بومی‌سازیفناوریاعلاعاتوبانکداریالکترونیکباعثمی‌شودکهاقتصادمادربخشبانکیمقاومباشد (خالقی،1395). شکل (1) نقش نظام بانکی را در اقتصاد مقاومتی نشان می‌دهد.

 

شکل 1: نقش نظام بانکی در اقتصاد مقاومتی

 

3- پیشینه تحقیق

در این بخش مدلهای طراحی شده در نظام بانکی که در آنها ،با تفکر اقتصاد مقاومتی مد نظر قرار گرفته است به بحق و بررس قرار می گیرد:

3-1 الگوی پاردایمی حکمرانی نظام بانکی

رجبی و حیدری (1395) در پژوهش خود، الگوی مفهومی برای حکمرانی نظارتی بانک مرکزی در راستای سند چشم‌انداز بیست ساله و سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی ارائه نمودند. آن‌ها بر اساس روش نظریه داده بنیاد این الگو را طراحی نمودند. بر اساس این الگو، حکمرانی نهاد ناظر از اهمیت بالایی برخوردار است چرا که نهادهای نظارتی نقشی کلیدی در نظارت کارا و مؤثر بر اجرای رویه‌های سالم واسطه مالی بازی می‌کنند. برای دستیابی به این هدف، نهادهای نظارتی خود نیز باید رویه‌های حاکمیتی سالمی ایجاد و اعمال نمایند به عبارتی توجه به اصول حاکمیت شرکتی نهاد ناظر که خود الزامی برای حکمرانی نظارتی محسوب می‌شود. سازمان‌های مقررات‌گذار و نظارتی که برای پرداختن به نقاط ضعف چارچوب‌های حکمرانی بانکی وارد عرصه می‌شوند باید در وهله اول، «مقررات‌گذاران حکمرانی» باشند یعنی مقررات‌گذارانی که منطق وجودی خود را اصولاً از اصلاح کاستی‌ها در حکمرانی بانک‌ها گرفته باشند. در واقع، رویه‌های حاکمیتی نظارت باید مبتنی بر چارچوبی استاندارد، منعطف و پویا باشد. به عبارتی رویکردها و خط مشی‌های نظارتی باید از انعطاف و تاب‌آوری لازم در مقابل تکانه‌ها و تغییرات محیطی برخوردار باشد و در تدوین سیاست‌ها و خط مشی‌های نظارتی تدبیر و آینده‌نگری مورد تأکید بوده و ضروری می‌نماید که از استحکام و توان آسیب‌پذیری لازم با تنظیم مقرراتی سختگیرانه و در عین حال منعطف همواره مورد توجه سیاست‌گذاران و تنظیم‌کنندگان مقررات در نهاد ناظر بر بانک‌ها باشد که همان مقررات‌گذاری بهتر است. لذا به منظور حکمرانی خوب و مقاوم‌سازی ملی، حائز اهمیت می‌نماید که حکمرانی نظارتی بانک مرکزی در راستای سیاست‌های کلی کشور و برنامه‌های نهادی و هنجاری دولت، مقاوم، منعطف و تقویت شود. زیرا حاکمیت بخش دولتی خوب نمی‌تواند بدون حکمرانی خوب نظارت بانکی پایدار بماند و بالعکس. بنابراین، لازم است نهاد ناظر از رویه‌های حاکمیتی با کیفیت بهره‌مند شود که پیش‌نیاز حکمرانی نظارتی خوب نهاد ناظر، داشتن زیربنای نهادی محکم است. شکل (2) مدل طراحی شده در این مطالعه را نشان می دهد.

 

شکل 2: الگوی پاردایمی حکمرانی نظارت مقاوم بر شبکه بانکی (رجبی، حیدری، 1395)

 

3-2 الگوی بانکداری مقاومتی

سیفلو (1395) در پژوهشی به دنبال طراحی الگوی بانکداری مقاومتی با استفاده از روش کتابخانه‌ای و توصیفی است. در این الگو دو مفهوم «بانک مقاوم» و «بانک مقاوم‌ساز» تشریح شده است و مبتنی بر الگوی تفکیک در بانکداری اسلامی است. در این الگو سه نوع بانک نیازهای اساسی، توسعه‌ای و تجاری طراحی شده است. جدول (1) سه دسته از نیازهای اقتصاد مقاومتی را نشان می‌دهد که به ترتیب باید به‌وسیله این سه دسته از بانک‌ها تأمین گردند.

جدول 1: نمونه نیازهای اقتصاد مقاومتی برای نقش‌آفرینی بانکداری مقاومتی

	اقتصاد مقاومتی
نیازهای اساسی	کمک به محرومان (ساخت مسکن، تأمین غذا، پوشاک و ...)
	کمک به بیماران (تأمین دارو، هزینه درمان و ...)
	تأمین جهیزیه و هزینه ازدواج
	تأمین هزینه تحصیل
	تأمین هزینه حوادث فاجعه‌آمیز (سیل، زلزله، تندباد و ...)
	ایجاد شغل و کار اولیه
نیازهای توسعه‌ای	توسعه کارآفرینی
	حداکثرسازی مشارکت آحاد مردم
	توسعه اقتصاد دانش‌بنیان
	ایجاد بهره‌وری در اقتصاد
	توسعه زیرساخت‌های ترانزیتی
	تأمین امنیت غذا و درمان و ایجاد ذخایر راهبردی
	حمایت همه‌جانبه هدفمند از صادرات کالاها و خدمات
	توسعه کسب و کارهای ملی و فراملی
	تأمین امنیت غذا و درمان و ایجاد ذخایر راهبردی
	حمایت همه‌جانبه هدفمند از صادرات کالاها و خدمات
	توسعه کسب و کارهای ملی و فراملی
	توسعه صنایع مختلف
نیازهای تجاری	تأمین مالی بنگاه‌های اقتصادی کشور
	اشتغال‌زایی و تولید ثروت
	ایجاد شفافیت در اقتصاد
	توسعه کسب و کارهای مولّد

 

علاوه بر این، وی در این مقاله ویژگی‌های بانک نیازهای توسعه‌ای را برشمرده که در شکل (4-7) مشاهده می‌شود. منظور از پرداخت‌های اسلامی مواردی چون انواع انفاقات و صدقه‌های جاریه مستحب در نظام اخلاقی اسلام توصیه شده‌اند که می‌توان با تعریف ساز و کارهایی آن‌ها را در جهت تأمین مالی نیازهای اساسی به‌کار گرفت؛ علاوه بر این وجوهات شرعی مانند خمس، زکات، فطریه، کفاره و ... که با اجازه شرعی می‌توان از آن‌ها استفاده کرد. برخی از نهادهای اسلامی مانند سکنی، عمری، رقبی، نذر و ... نیز به سهولت برای به‌کارگیری در منابع بانک نیازهای اساسی مناسب می‌باشند.

 

شکل 3: عملیات بانک نیازهای اساسی (سیفلو، 1395)

 

3-3 مدل ریل‌گذاری بانکداری مقاومتی

در این مدل، اصلاح نظام بانکی در پرتو سیاست‌های 24 گانه اقتصاد مقاومتی تنها راهکار مقاوم‌سازی بانک‌ها در مقابل شوک‌های داخلی و خارجی است. در این مدل مفهومی که در شکل (11) نشان داده شده، بانک مرکزی به عنوان سیاست‌گذار و با مسئولیت نظارت بر عملیات بانک‌ها باید یک سری اقدامات اساسی در این عرصه انجام دهد و شبکه بانکی (اعم از بانک‌های دولتی و خصوصی و همچنین مؤسسات مالی) نیز در راستای مدل پیشنهادی در این فصل باید مجموعه وظایفی را انجام دهند.

 

شکل 4: مدل ریل‌گذاری بانکداری مقاومتی

3-3ابعاد و مولفه‌های اقتصاد مقاومتی از منظر مقام معظم ررهبری

تراب‌زاده جهرمی و همکاران (1392) بر اساس روش نظریه داده‌بنیاد با بررسی بیانات رهبر معظم انقلاب نظریه اقتصادی مقاومتی را در قالب ابعاد، ویژگی‌ها و الزامات تبیین نموده‌اند.

 

 

شکل 4: مدل نهایی مفاهیم و مقولات اقتصاد مقاومتی از منظر مقام معظم رهبری(تراب‌زاده جرمی و همکاران، 1392)

 

مدل نهایی به این صورت است که محوریت اقتصاد مقاومتی در نگاه رهبری، تحقق اهداف اقتصادی است و برای تحقق بخشیدن به این اهداف، باید از ابتدای فرایندهای اقتصادی تا تحصیل نتیجه را مد نظر قرار داد. مدیریت نظام اقتصادی و عوامل مؤثر بر آن، اهرم‌های مقاومت‌بخش (با کارکردی شبیه به پیشران‌های اقتصادی) در بستری از زیرساخت‌ها فراهم شده و در راستای راهبردهای کلان اقتصادی می‌توانند این اهداف را تحقق بخشند.

اما باید توجه داشت که تحقق این اهداف نیازمند الزامات و زیرساخت‌هایی اقتصادی، سیاسی و فرهنگی است که ممکن است لزوماً در بخش اقتصاد جامعه مورد توجه قرار نگیرد. پرداختن به این زیرساخت‌ها، خود از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. استراتژی‌های اقتصادی نیز در این مدل، همان راهبردهای کلی تحقق اهداف و روح کلی فرایندهای اقتصادی از ورود نهاده‌ها تا برنامه‌ریزی و تحصیل نتایج و کسب اهداف بلندمدت هستند. این استراتژی‌ها، در حقیقت دکترین‌های اقتصاد مقاومتی هستند که بر مبنای آن‌ها، برنامه‌ریزی اقتصادی صورت می‌گیرد.

 

4- روش شناسی پژوهش

تحقیق حاضر با توجه به هدف از نوع تحقیقات کاربردی و از حیث شیوة گردآوری داده‌ها از نوع تحقیقات توصیفی ­ـ پیمایشی می‌باشد. هدف تحقیقات کاربردی توسعة دانش کاربردی در یک زمینة خاص است. این نوع تحقیقات درصدد پیدا کردن راه‌هایی برای حل مشکلات سازمان‌ها و مؤسسات هستند (سرمد و همکاران، 1389). جامعه آماری این مطالعه شامل دو بخش است . در بخش اول به منظور طراحی مدل مظام بانکی در اقتصاد مقاومتی از 15 نفر از صاحبنظران صنعت بانکداری استفاده شده است . در بخش دوم به منظور تائید مدل طراحی شده،جامعه آماری شامل کلیة صاحب‌نظران صنعت بانکداری در کشور هستند، که آشنا به مفاهیم اقتصاد مقاومتی بوده و در حوزه بانکداری و نقش آن در اقتصاد مقاومتی دانش کافی را دارا هستند.. تعداد این صاحب‌نظران در حدود 200 نفر برآورد شده است. در این مطالعه با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی،‌ اعضای نمونه انتخاب شدند.با استقاده از جدول مورگان تعداد اعضای نمونه 127 نفر محاسبه شده است.در بخش مطالعات کتابخانه‌ای، محقق به پایگاه نشریات معتبر علمی داخلی و خارجی مراجعه نموده و مبانی نظری مطالعه را تدوین نموده ‌است. در بخش جمع‌آوری داده‌های میدانی، از آن‌جایی‌ که رایج‌ترین وسیلة جمع‌آوری اطلاعات در تحقیقات، پرسشنامه است، لذا در تحقیق حاضر نیز برای جمع‌آوری اطلاعات از پرسشنامه استفاده شده است. پرسشنامه‌های مورد استفاده در این تحقیق، محقق ساخته است که روایی آن به تائید خبرگان،‌ رسیده است. جدول (2) شماره سوالات مربوط به هر یک از ابعاد را نشان می­دهد.

(جدول 2) ابعادپرسشنامةمحقق ساخته

بعد/تم اصلی	تم فرعی	سوالات
مدیریت جهادی در نظام بانکی	مدیریت حجم نقدینگی	3-1
	فرهنگ سازی	6-4
	مدیریت سپرده ها	9-7
	مدیریت تسهیلات	12-10
	شفافیت و سلامت	15-13
	کفایت سرمایه	18-16
	مدیریت مطالبات معوق	21-19
یکپارچگی و انسجام نظام بانکی	ارتباطات بین المللی بانکی	24-22
	هماهنگی بازار پول و سرمایه	27-25
	انسجام برنامه‌ها و نقشه راه بانکداری	30-28
	هماهنگی نهادهای نظارتی و قضائی	33-31
اصلاح و بهسازی نظام بانکی	اصلاح رویه‌ها، مقررات، قانون و عملیات بانکی	36-34
	ارتقاء تحقیق و توسعه	39-37
	ارتقاء فناوری اطلاعات	42-40
مقاوم سازی  نظام بانکی	مشتری گرایی ناسب	45-43
	کمک به اشتغال زائی	48-36
	توانمد سازی نیروی انسانی	51-49
	مقابله با تحریم ها و مدیریت نوسان های ارزی	55-52

 

اعتبار یا روایی⁷با این مسئله سروکار دارد که یک ابزار اندازه­گیری تا چه حد چیزی را اندازه می‌گیرد که ما فکر می‌کنیم. برای تعیین روایی از روش‌های مختلفی می‌توان استفاده کرد. در این تحقیق برای تعیین روایی از روایی محتوایی استفاده شده است. برای روایی صوری و محتوایی پرسشنامه‌ها از نظرات متخصصان و خبرگان استفاده شد و مورد تأیید قرار گرفت.

قابلیت اعتماد یا پایایی پایایی⁸ یک ابزار عبارت است از درجة ثبات آن در اندازه‌گیری ‌هر آنچه اندازه می‌گیرد (در این تحقیق برای بررسی پایایی ابزار از ضریب آلفای کرونباخ استفاده می‌شود. میزان ضریب آلفای کرونباخ کل پرسشنامه 0.893می‌باشد که عدد مطلوبی است جدول (3) میزان این ضریب را بر اساس ابعاد پرسشنامه محقق ساخته، نشان می‌دهد.

(جدول 3)ضریب آلفای کرونباخ پرسشنامه‌

ردیف	ابعاد پرسشنامه	ضریب آلفای کرونباخ
1	کل پرسشنامه	0.893
2	مدیریت جهادی در نظام بانکی	0.820
3	یکپارچگی و انسجام نظام بانکی	0.902
4	اصلاح و بهسازی نظام بانکی	0.880
5	مقاوم سازی نظام بانکی	0.881

 

از میان روش های مختلف جمع آوری داده ها در پژوهش کیفی(اعم از مصاحبه،گروه کانونی،تکنیک دلفی و سایر روشها)،به دلیل عدم امکان هماهنگی با تعدادی از خبرگان جهت حضور همزمان در جلسه ای مشترک و عدم آگاهی پژوهشگر از میزان دانش و ذهنیت خبرگان نسبت به مفاهمی مورد بحث در این مطالعه ،روش مصاحبه انتخاب گردید.در این پژوهش به دلیل جدید و نو بودن موضوع و نبود زمان کافی برای مصاحبه طولانی با خبرگان،روش مصاحبه نمیه ساختار یافته انتخاب و اجرا شد.پس از مرور عمیق ادبیات اقتصادمقاومتی و ویژگیهای نظام بانکی در اقتصاد مقاومتی و با توجه به سوال اصلی پژوهش،پرسشنامه باز مصاحبه طراحی گردید(پیوست 1).همچنین با توجه به ماهیت نیمه ساختار یافته مصاحبه،ضمن تحلیل پاسخ ها و به منظور روشن تر شدن توضیحات ارائه شده از سوی خبرگان،پرسشهای دیگری طرح گردید.با توجه به محدویت زمانی خبرگان ، متوسط زمان مصاحبه ها یک ساعت بوده است. ابتدای هر مصاحبه ،ضمن بیان هدف پژوهش تاکید شد که از مصاحبه ها تنها برای مقاصد پژوهشی استفاده می گردد.

به منظور تجزیه و تحلیل داده های مصاحبه از روش كلارك و برون⁹ (2006 )استفاده شده است.و این دو محقق، فرايندي شش مرحله‌اي سامان داده اند كه در اين تحقيق از اين رويكرد استفاده شده است

مراحل تجزيه و تحليل داده‌ها با روش تحليل تم فراگرد تحليل تم زماني آغاز مي‌شود كه تحليلگر الگوهاي معنايي و موضوعاتي كه جذابيت بالقوه دارند را مورد نظر قرار مي‌دهد. اين تحليل شـامل يـك رفـت و برگشـت مستمر بين مجموعه داده‌ها و مجموعه كدگذاري‌ها، و تحليـل داده‌هـايي اسـت كـه بـه وجود مي‌آمده اند. نگارش تحليل از همان مرحله اول شروع مي‌شود. به طور كلـي هـيچ راه منحصر به فردي براي شروع مطالعه در مورد تحليـل تـم وجـود نـدارد. تحليل تم فراگردي بازگشتي است كه در آن حركت رفت و برگشتي در بين مراحل ذكر شده وجود دارد.ـه عـلاوه تحليـل تـم فراگردي است كه در طول زمان بايد انجام پذيرد، به اين معني كه محقق در طول زمان داده‌ها را گردآوري و تحليل خواهد كرد. مراحل ششگانه تحليل تـم بـا رويكـردي كـه كلارك و برون ارائه داده اند، در ادامه توضيح داده شده است

مرحله 1 .آشنايي با دادهها 

براي اينكه محقق با عمق و گستره محتـوايي دادههـا آشـنا شود لازم است كه خود را در آنها تا اندازهاي غوطهور سـازد. غوطـه‌ور شـدن در دادههـا معمولاً شـامل "بـازخواني مكـرر دادههـا" و خوانـدن دادههـا بـه صـورت فعـال (يعنـي جستجوي معاني و الگوها) است

مرحله 2 .ايجاد كدهاي اوليه

 مرحله دوم زماني شروع مـي‌شـود كـه محقـق دادههـا را خوانده و با آنها آشنايي پيدا كرده است. اين مرحله شامل ايجاد كدهاي اوليه از دادههـا است. كدها يك ويژگي دادهها را معرفي مي‌نمايند كه به نظر تحليلگر جالب مـي‌رسـددادههاي كدگذاري شده از واحـدهاي تحليـل (تـم‌هـا) متفـاوت هسـتند. كدگـذاري را مي‌توان به صورت دستي يا از طريق برنامههاي نرم‌افزاري انجام داد. در اين مرحله كد اوليه از مصاحبه ها احصاء می شود.

مرحله 3 .جستجوي كدهاي گزينشي

اين مرحله شامل دسته‌بندي كدهاي مختلـف در قالب كدهاي گزينشي و مرتب كردن همه خلاصه دادههـاي كدگـذاري شـده اسـت. در واقع محقق، تحليل كدهاي خود را شروع كرده و در نظر مي‌گيـرد كـه چگونـه كـدهاي مختلف مي‌توانند براي ايجاد يك تم كلي تركيب شوند. در اين مرحله كد گزينشي توسط محققان بدست آمد. در اين مرحله محققان كدهاي ناقص يا نامرتبط و همچنـين كدهاي تكراري را كنار گذاشته ،تا به اين تعداد كد گزينشي دست یابند.

مرحله 4 .شكل‌گيري تم‌هاي فرعي

مرحله چهارم زمـاني شـروع مـي‌شـود كـه محقـق مجموعه‌اي از تم ها را ايجاد كرده و آنها را مورد بازبيني قرار مي دهد. اين مرحلـه شـامل دو مرحله بازبيني و تصفيه و شكل دهي به تم هاي فرعي است. مرحله اول شامل بازبيني در سطح خلاصه‌هاي كدگذاري شده است. در مرحله دوم اعتبار تمهاي فرعي در رابطـه با مجموعه داده‌ها در نظر گرفته مي‌شود.در

مرحله 5 .تعريف و نامگذاري تم‌هاي اصلي

مرحله پنجم زماني شروع مي‌شود كـه يـك تصوير رضايتبخش از تم‌ها وجود داشته باشد. محقق در اين مرحله، تم‌هاي اصلي را كه براي تحليل ارائه كرده، تعريف نموده و مورد بازبيني مجدد قرار مي‌دهد، سپس داده‌هاي داخل آنها را تحليل ميكند. به وسيله تعريف و بازبيني كردن، ماهيت آن چيزي كه يك تم در مورد آن بحث ميكند مشخص شده و تعيين ميگردد كه هر تم اصلي كدام جنبه از دادهها را در خود دارد. در اين مرحله محققان در نهايـت پـس از رفـت و برگشـت در ميان تمهاي فرعي به  تم اصلي دست می یابند.

مرحلهتهيهگزارش

مرحلهششمزمانيشروعميشودكهمحققمجموعهاياز‌تمهاياصليكاملاًانتزاعيومنطبقباساختارهايزمينهايتحقيقدراختيارداشته باشداينمرحلهشاملتحليلپايانيونگارشگزارشاستكهدرپايانارائهخواهد شد(

 

5- تجزیه و تحلیل داده ها

بخش اول : طراحی مدل

5-1 نتایج حاصل از تحلیل تم

استفاده از مطالعات كيفي بويژه روش تحليل تم زماني ضرورت پيدا مـي‌كنـد كـه اطلاعات اندكي در مورد پديده مورد مطالعه وجود داشته باشد و يا اينكه در مطالعـات و تحقيقات انجام شده در ارتباط با موضوع مورد نظر، فقدان يك چارچوب نظـري كـه بـه صورتي جامع به تبيين موضوع بپردازد، مشهود باشد. علي رغم مطالعات و تحقيقاتي كه در حوزه اقتصاد مقاومتی انجام شده اما تحقيقات اندكي در ارتباط با طراحی «مدل اقتصاد مقاومتی در نظام بانکی » انجام شده است.

مرحله اول :

در این مرحله محقق پس از پیاده سازی پاسخ های مصاحبه شوندگان بر روی کاغذ،به دقت تمامی پاسخ ها را بررسی و نسبت به این داده ها ،اشراف کامل پیدا نمود.جواب های نامربوط حذف گردید.

 مرحله دوم :

در این مرحله کدهای اولیه مصاحبه ها شناسائی شدند.جدول (4) کدهای اولیه مصاحبه شونده 1 را نشان می دهد.سایر خروجی های این مرحله در پیوست 2 ارائه شده است .

(جدول 4) کدهای اولیه مصاحبه شماره 1

ردیف	کدها
1	اشتراکاطلاعاتبینبانک‌هایتجاریودرارتباط بابانک مرکزی
2	ارتباطبانکهایتجاریبایکدیگروبابانکمرکزی
3	کسبوکارمشترکبانکهایتجاریهمکاری ازطریق کنسرسیومسرمایه‌گذاری،وصولمطالبات،محصولاتبانکی مشترکو
4	مشارکت در تصمیم‌سازی‌های پولی و بانکی از طریق ارتباط نهاد نماینده بانکهای تجاری با مقام پولی(از طریق شوراهای مشترک و ...(
6	عموما مقام پولی به دنبال آنا ستکها ین روابط در راستای کسب بهترین عملکرد از نظام پولی شکل گیرد و پیگیری توسعه این روابط در نظام قانون گذاری و اجرایی کشور توسط بانک مرکزی معمولاً مبتنی برا ین رویکرد صورت م یپذیرد.
7	ضرورت همگرایی و هماهنگی میان بخش های اقتصادی مرتبط با شبکه بانکی
8	هماهنگی نهادی نظارتی و قضایی کشور
9	وجود نقشه راه عملیاتی نظام بانکی متناسب با سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی
10	اصلاح قانون عملیات بانکی بدون ربا و حرکت به سمت تحقق بانکداری اسلامی
11	فرهنگ سازی و ترویج گفتمان اقتصاد مقاومتی درجامعه درباره مسائل بانکی
12	مدیریت صحیح نوسان های ارزی
13	مدیریت حجم نقدینگی توسط بانک مرکزی با هدف کنترل تورم
14	رصد برنامه تحریم بانکی و پیش بینی تهدیدها
15	برون گرایی و اثر بخشی ارتباطات بین المللی در شبکه بانکی
16	وجود ساز و کارهای اطمینان بخشی به سپرده گذاران در جهت صیانت از سپرده ها سهولت رویه های بانکی جهت تشویق صادرات غیر نفتی
17	هدایت تسهیلات خرد بانکی به منظور تشویق مشتریان به خرید کالاهای ایرانی
18	شفافیت و سلامت نظام بانکی و پائین بودن فساد مالی
19	بالا بردن سطح کیفی و کمی سرمایه بانکها
20	توزیع عادلانه منابع بانکی
21	وجود چاچوب مناسب مدیریت ریسک و حاکمیت شرکتی در نام بانکی
22	وجود فضای سالم رقابتی در شبکه بانکی
23	اثربخش بودن آئین نامه ها و دستورالعمل های نظام بانکی
24	یکپارچگی و انسجام درون نظام بانکی
25	ایجاد مدیریت و روجیه جهادی در نظام بانکی اهمیت دارد
26	کنترل سطح مطالبات معوق در نظام بانکی انجام شود
27	استقرار نظام اعتبار سنجی مشتریان ضروری است.
28	خصوصی سازی و بهسازی نظام بانکداری دولتی
29	عدم ترویج فرهنگ اسراف و تجمل گرایی در تبلیغات بانکها

 

مرحله سوم:

دراينمرحله،كدهايناقصيانامرتبطوهمچنين كدهايتكراريشناسائی و كنارگذاشته شدندتابهاينتعدادكدگزينشيدستيافتند

مرحله چهارم :

تمهای فرعی بازبینی شد و در نهایت 18 تم فرعی ،شناسائی شد.

مرحله پنجم:

در اين مرحله ، در نهايت پس از رفت و برگشت در ميان تم هاي فرعي به 4  تم اصلي دست يافته شد، كه در زمينه مورد نظر تحقيق قابل تبيين مي باشد. در ذيل تم‌هاي فرعي كه تم هاي اصلي از آنها استخراج شده آورده شده است. 

(جدول 5)تمهايفرعيوشكلدهيبهتمهاياصلي

ردیف	فراوانی	تم فرعی	تم اصلی
1	9	مدیریت نقدینگی	مدیریت جهادی در نام بانکی
2	11	فرهنگ سازی
3	8	مدیریت سپرده ها
4	13	مدیریت تسهیلات
5	11	شفافیت و سلامت
6	10	کفایت سرمایه
7	9	مدیریت مطالبات معوق
8	13	ارتباطات بین المللی بانکی	یکپارچگی و انسجام نظام بانکی
9	10	هماهنگی بازار پول و سرمایه
10	11	انسجام برنامه‌ها و نقشه راه بانکداری
11	12	هماهنگی نهادهای نظارتی و قضائی
12	10	اصلاح رویه‌ها، مقررات، قانون و عملیات بانکی	اصلاح و بهسازی نظام بانکی
13	8	ارتقاء تحقیق و توسعه
14	9	ارتقاء فناوری اطلاعات
15	11	مشتری گرایی	مقاوم سازی نظام بانکی
16	10	کمک به اشتغال زائی
17	13	توانمند سازی نیروی انسانی
18	13	مقابله با تحریم ها و مدیریت نوسان های ارزی

مرحله ششم :

در این مرحله پس از جمع بندی نهائی ،مدل تحقیق گزارش می شود . مدل نهائی دارای چهار بعد اساسی است،هر یک از ابعاد مدل، توسط تعدادی از مولفه ها/ گویه ها اندازه گیری می شود

 

شکل 5: مدل مقهومی تحقیق (منبع: یاقته های تحقیق)

 

بخش دوم: اعتبار سنجی مدل و توصیف مدل

5-2-توصیف متغیرهای مدل

قبل از ورود به مرحله تجزیه و تحلیل اطلاعات، ضروری است که تمام متغیرهای تحقیق توصیف شوند.در این راستا گزارش توصیفی از متغیرهای تحقیق ارایه شده که این نوع اطلاعات در قالب جداول و نمودارهایی به شرح صفحات بعد نشان داده می‌شود.

5-2-1-مدیریت جهادی در نظام بانکی

(جدول 6) توصیف آماری  بعد مدیریت جهادی و موبفه های آن

متغیر/بعد	فراوانی	کمترین	بیشترین	میانگین	انحراف معیار	چولگی		کشیدگی
						آماره	خطای استاندارد	آماره	خطای استاندارد
مدیریت جهادی									
مدیریت نقدینگی									
فرهنگ سازی									
مدیریت سپرده ها									
مدیریت تسهیلات									
شفافیت و سلامت									
کفایت سرمایه									
مدیریتمطالبات معوق									

 

مطابق جدول (6) میانگین این متغیر معادل  با انحراف معیار.0.59 است.همچنین کمترین امتیاز مربوط به این متغیر معادل 2.67 و بیشترین امتیاز معادل 5.19 می‌باشد.در این بعد مولفه های همچون مدیریت نقدینگی و ... وجود دارند که بالاترین میزان میانگین مربوط به مولفه مدیریت نقدینگی(4.20) . کمترین میزان میانگین مربوط به مولفه مدیریت سپرده ها (3.88) می باشد.

 

5-2-2یکپارچگی و انسجام نظام بانکی

 (جدول 7) توصیف آماری یکپارچگی و انسجام نظام بانکی مولفه های آن

متغیر/بعد

فراوانی

کمترین

بیشترین

میانگین

انحراف معیار

چولگی

کشیدگی

آماره

خطای استاندارد

آماره

خطای استاندارد

یکپارچگی و انسجام نظام بانکی



















ارتباطات بین المللی بانکی



















هماهنگی بازار پول و سرمایه



















انسجام برنامه‌ها و نقشه راه بانکداری



















هماهنگی نهادهای نظارتی و قضائی



















 

مطابق جدول (7) میانگین این متغیر معادل 3.83 با انحراف معیار 0.89 است.همچنین کمترین امتیاز مربوط به این متغیر معادل و بیشترین امتیاز معادل  می‌باشد.در این بعد مولفه های همچون ارتباطات بین المللی بانکی و ... وجود دارند که بالاترین میزان میانگین مربوط به مولفه هماهنگی نهادهای نظارتی و قضائی(3.92) . کمترین میزان میانگین مربوط به مولفه هماهنگی بازار پول و سرمایه (3.57) می باشدو

 

5-2-2 اصلاح و بهسازی نظام بانکی

(جدول 8) توصیف آماری بعد اصلاح و بهسازی نظام بانکی و مولفه های آن

متغیر/بعد	فراوانی	کمترین	بیشترین	میانگین	انحراف معیار	چولگی		کشیدگی
						آماره	خطای استاندارد	آماره	خطای استاندارد
اصلاح و بهسازی  نظام بانکی									
اصلاح رویه‌ها، مقررات، قانون و عملیات بانکی									
ارتقاء تحقیق و توسعه									
ارتقاء فناوری اطلاعات									

 

مطابق جدول (8) میانگین این متغیر معادل 3.88با انحراف معیار 0.75 است.همچنین کمترین امتیاز مربوط به این متغیر معادل 2.22 و بیشترین امتیاز معادل 5.56 می‌باشد. در این بعد مولفه های همچون اصلاح رویه ها ،قوانین و مقررات بانکی و ... وجود دارند که بالاترین میزان میانگین مربوط به مولفه ارتقای فناوری اطلاعات(4.21) می باشدو

 

5-2-4 مقاوم سازی نظام بانکی

(جدول 9) توصیف آماری موبفه های بعد مدیریت جهادی

متغیر/بعد	فراوانی	کمترین	بیشترین	میانگین	انحراف معیار	چولگی			کشیدگی
						آماره	خطای استاندارد	آماره		خطای استاندارد
مقاوم سازی نظام بانکی										
مشتری گرایی ناسب										
کمک به اشتغال زائی										
توانمند سازی  نیروی انسانی										
مقابله با تحریم ها و مدیریت نوسان های ارزی										

 

مطابق جدول (9) میانگین این متغیر معادل 3.91 با انحراف معیار 077 است.همچنین کمترین امتیاز مربوط به این متغیر معادل و بیشترین امتیاز معادل 5.92 می‌باشد. در این بعد مولفه های همچون اصلاح رویه ها ،قوانین و مقررات بانکی و ... وجود دارند .

 

بخش سوم :اعتبار سنجی مدل

5-3-آزمون نرمال بودن متغیرها

قبل از پرداختن به سوالات پژوهش، نرمال بودن توزیع فراوانی متغیرهای پژوهش از آزمون نیکویی برازش کالموگراف-اسمیرنف استفاده شد، تا نرمال بودن توزیع آن مشخص گردد.به این ترتیب که چنانچه مقادیر به دست آمده از آزمون بالاتر از 05/0 باشند نرمال می باشند.

در این آزمون:

: توزیع مربوط به هر یک از متغیرها نرمال است.

: توزیع مربوط به هر یک از متغیرها نرمال نیست.

بر این اساس، اگر فرض صفر رد نشود، می‌توان گفت توزیع مربوط به متغیرها وضعیت نرمالی داشته است و در صورت رد فرض صفر متغیرها از توزیع نرمالی برخوردار نیستند.

 

(جدول 10) آزمون سنجش وضعیت توزیع داده ها

متغیرها/ابعاد	آماره	سطح معنی‌داری	فرضنرمال بودن
مدیریت جهادی در نظام بانکی	0.158	0.000	رد
یکپارچگی و انسجام نظام بانکی	0.144	0.000	رد
اصلاح و بهسازی نظام بانکی	0.108	0.001	رد
مقاوم سازی نظام بانکی	0.112	0.001	رد

 

نتایج آزمون کلموگروف-اسمیرنوف در جدول (10) نشان می‌دهد، مقدار سطح معنی‌داری آزمون کولموگروف برای تمامی متغیرهای تحقیق کمتر از 05/0 است و در نتیجه فرض نرمال بودن داده‌های این متغیرها رد می‌شود.

همانطور که در جدول (4-15) مشاهده می‌شود، مقدار معناداری ( آزمون کولموگروف برای تمامی متغیر کمتر از 05/0 به دست آمد که در نتیجه فرض نرمال بودن این متغیرها رد و فرض غیرنرمال بودن توزیع این متغیرها تأیید می‌شود.با توجه به اینکه این متغیرها، توزیع نرمال ندارند و طبقه بندی (گروه‌بندی متغیرها) برای اولین بار آزمون می‌گردد،، لذا برای تحلیل عاملی تائیدی از مدل‌سازی معادلات ساختاری به روش پی ال اس¹⁰ استفاده می‌شود..

 

5-4- آزمون مدل اندازه‌گیری

مدل‌سازی معادلات ساختاری به روش  شامل دو مرحله آزمون مدل اندازه‌گیری و آزمون مدل ساختاری می‌باشداز آنجا که در اینجا مدل ساختاری وجود ندارد، صرفاً آزمون مدل اندازه‌گیری انجام می‌گیرد.آزمون مدل اندازه‌گیری شامل بررسی پایایی¹¹ (همسانی درونی) و روایی ¹² می‌باشد.

 

5-4-1-پایایی روایی گویه ها

برای بررسی مدل اندازه گیری به روش  ملاک‌های مختلفی وجود دارد که عبارتند از

-ملاک اول: روایی (روایی عاملی) هر یک از گویه‌ها و متغیرهای مشاهده شده

- ملاک دوم: اعتبار مرکب هر یک از سازه‌ها¹³ ()

- ملاک سوم: میانگین واریانس استخراج شده¹⁴ ()

- ملاک چهارم: روایی واگر¹⁵ا (تشخیصی)

برای سنجش اولین ملاک، اگر بارهای عاملی هر گویه بر سازه مربوط به خود معنی‌دار باشد، می‌توان استدلال نمود که گویه‌ها از اعتبار کافی برخوردار می‌باشند. در جداول زیر بارهای عاملی و ضرائیب معنی داری  گزارش شده‌اند. مقادیر بار عاملی بیشتر از 4/0 و ضرائب معنی داری بیشتر از 2.58(در سطح خطای 1 درصد) قابل قبول می‌باشند (هالند¹⁶،1999).

 

5-4-1-1متغیر مدیریت جهادی در نظام بانکی

(جدول 11) بارعاملی متغیر مدیریت جهادی در نظام بانکی

گویه ها/سوالات	بار عاملی		وضعیت
	0.223	---	رد
	0.449	3.521	تائید
	0.612	6.530	تائید
	0.552	7.505	تائید
	0.032	---	رد
	0.105	----	رد
	0.190	---	رد
	0.409	3.875	تائید
	0.517	5.393	تائید
	0.324	---	رد
	0.552	4.544	تائید
	0.613	7.788	تائید
	0.550	7.449	تائید
	0.581	6.923	تائید
	0.834	25.013	تائید
	0.548	6.261	تائید
	0.639	9.591	تائید
	0.510	5.480	تائید
	0.163	---	رد
	0.123	---	رد
	0.718	11.660	تائید

 

همان طور که در جدول (11) مشاهده می‌شود، بار عاملی گویه‌هایی که از 0.4 کمتر بوده و یا مقدار  آنها کوچکتر از عدد 1.96 می باشند(درسطحخطای 5 درصد) از لیست گویه ها حذف گردیده اند.

5-4-1-2 متغیر یکپارچگی و انسجام نظام بانکی

 

(جدول 12) بارعاملی متغیر یکپارچگی و انسجام نظام بانکی

گویه ها/سوالات	بار عاملی		معنی‌داری
	0.689	8.258	تائید
	0.751	17.240	تائید
	0.740	13.361	تائید
	0.612	7.807	تائید
	0.749	15.294	تائید
	0.567	5.125	تائید
	0.838	26.467	تائید
	0.748	13.976	تائید
	0.717	10.473	تائید
	0.478	4.760	تائید
	0.487	5.165	تائید
	0.627	7.057	تائید

 

همان طور که در جدول (12) مشاهده می‌شود، بار عاملی تمامی گویه ها تائید شده است (بزرگنر از 0.4 بوده و مقدار  آنها بزرگتر از عدد 1.96 می باشند)

 

5-4-1-3 متغیر اصلاح و بهسازی نظام بانکی

(جدول 13) بارعاملی متغیر اصلاح و بهسازی نظام بانکی

گویه ها/سوالات	بار عاملی		معنی‌داری
	0.633	8.299	تائید
	0.814	31.921	تائید
	0.709	12.361	تائید
	0.313	---	رد
	0.426	2.761	تائید
	0.303	---	رد
	0.267	---	رد
	0.216	---	رد
	0.117	--	رد

 

همان طور که در جدول (13) مشاهده می‌شود، بار عاملی گویه‌هایی که از 0.4 کمتر بوده و یا مقدار  آنها کوچکتر از عدد 1.96 می باشند(درسطحخطای 5 درصد) از لیست گویه ها حذف گردیده اند.

 

5-4-1-4 متغیر مقاوم سازی نظام بانکی

(جدول 14) بارعاملی متغیر مقاوم سازی نظام بانکی

گویه ها/سوالات	بار عاملی		معنی‌داری
	0.343	---	رد
	0.670	3.403	تائید
	0.343	---	رد
	0.670	10.491	تائید
	0.728	14.816	تائید
	0.719	16.222	تائید
	0.566	8.165	تائید
	0.553	6.828	تائید
	0.667	7.251	تائید
	0.741	9.893	تائید
	0.533	5.583	تائید
	0.507	4.116	تائید
	0.489	4.921	تائید

 

 

همان طور که در جدول( 14) مشاهده می‌شود، بار عاملی گویه‌هایی که از 0.4 کمتر بوده و یا مقدار  آنها کوچکتر از عدد 1.96 می باشند(درسطحخطای 5 درصد) از لیست گویه ها حذف گردیده اند.

بر اساس آنچه در بالا بدان اشاره شد،. شکل (4-2) بارهای عاملی متغیرهای تحقیق و شکل (4-3) آماره  / معنی داری مسیرها (مدل نهائی) را نشان می‌دهد.

 

 

 

شکل ‏6: بارهای عاملی(مدل اصلاح شده)



شکل 7 : t-value  مدل اصلاح شده

 

دومین ملاک، بررسی اعتبار مرکب هر یک از سازه‌ها می‌باشد. اعتبار مرکب که به پایایی ترکیبی نیز مشهور است، نسبت به آلفای کرونباخ معیار مدرن‌تری جهت تعیین پایایی محسوب می‌شود. این اعتبار از طریق ضریب دیلون – گلداشتاین به دست می‌آید و مقادیر بیشتر از 7/0 برای این ملاک قابل قبول می‌باشد. همچنین سومین ملاک، میانگین واریانس استخراج شده (روایی همگرا¹⁷) می‌باشد. معیار AVE نشان دهنده میانگین واریانس به اشتراک گذاشته شده بین هر سازه با شاخص‌های خود است. در واقع این معیار میزان همبستگی یک سازه با شاخص‌های خود را نشان می‌دهد که هر چه این همبستگی بیشتر باشد، برازش مدل نیز بهتر است. مقادیر بیشتر از 5/0 برای این ملاک نشان دهنده روایی مناسب سازه می‌باشد. در جدول (15) دو معیار اعتبار مرکب ومیانگین واریانس استخراج شده برای سازه‌های تحقیق ارائه شده است:

 (جدول  مقادیر اعتبار مرکب ومیانگین واریانس استخراج شده

عامل	اعتبار مرکب	میانگین واریانس استخراج شده
مدیریت جهادی در نظام بانکی		
یکپارچگی و انسجام نظام بانکی		
اصلاح و بهسازی نظام بانکی		
مقاوم سازی نظام بانکی		

 

به عنوان آخرین ملاک ارزیابی مدل، به منظور بررسی روایی مدل تحقیق، از معیار معرفی شده توسط فورنل و لارکر¹⁸ (1981) استفاده می‌شود. این معیار میزان رابطه یک سازه با شاخص‌های آن در مقایسه رابطه آن سازه با سایر سازه‌های تحقیق را نشان می‌دهد. به طوری که روایی واگرای قابل قبول یک مدل حاکی از آن است که یک سازه در مدل، تعامل بیشتری با شاخص‌های خود دارد تا با سازه‌های دیگر. معیار فورنل و لارکر بدین صورت به دست می‌آید که جذر AVE یک سازه باید بیشتر از همبستگی آن سازه با سازه‌های دیگر باشد. این معیار در جدول (16) ارائه می‌گردد:

 

(جدول 16) بررسی روایی متغیرهای تحقیق

متغیر	مدیریت  جهادی در  نشام بانکی	یکپارچگی و انسجام  نظام بانکی	اصلاح و بهسازی  نظام بانکی	مقاوم سازی نظام بانکی
مدیریت جهادی در نظام بانکی	19
یکپارچگی و انسجام نظام بانکی	20	
اصلاح و بهسازی نظام بانکی			
مقاوم سازی نظام بانکی				

 

در این ماتریس، همبستگی متغیرهای مکنون گزارش شده‌اند. اعداد روی قطر اصلی ماتریس، جذر  می‌باشند. بر اساس این معیار، چنانچه این اعداد از اعداد زیرین خود بیشتر باشند، سازه از روایی مناسبی برخوردار است. در جدول (4-15) تمامی متغیرها دارای روایی مناسبی می‌باشند.

 

 

بحث و نتیجه گیی

در ادبیات رایج جهان اصطلاح »اقتصاد مقاومت « مشاهده نمی شود و بیشتر از اصطلاح »تاب آوری اقتصادی« به مفهوم توانای اقتصاد برای بهبودی سریع از تکانه های اقتصادی تخریب کننده خارجی و نیز توانای اقتصاد برای ایستادگی در برابر اثر این تکانه ها استفاده شده است . تاب آوری اقتصادی می تواند ایستا و یا پویا و در تقسیم بندی دیگری ،ذاتی و یا انطباقی که کاملا »سیاست ساخته است ، باشد. ریسک تخریب شدن اقتصاد بر اثر تکانه های خارج از دو عامل میزان آسیب پذیری اقتصاد و قدرت تاب آوری آن تأثیر می پذیرید. از این جهت تلاش برای کاهش آسیب پذیری از یک سوی و افزایش قدرت مقاومت اقتصادی از سوی دیگر اهمیت اساسی دارندنگاه آسیب شناسانه به وضعیت اقتصاد ایران از منظر تحقق و پیاده سازی اقتصاد مقاومت ، تصویر روشن از مشکلات را آشکار خواهد کرد . در این راستا ، اقتصاد ما با چالش های زیادی روبه روست که لزوم پیاده سازی و اجرای سیاست های کل اقتصاد مقاومتی را دو چندان می کند .در این راستا، بانک ها به عنوان مهمترین رکن نظام تأمین مال در کشور وظایف و نقش زیادی در پیاده سازی و اجرای سیاست های کل اقتصاد مقاومتی خواهند داشت. پیش نیاز ایفای چنین نقش از جانب نظام بانکی در اقتصاد ملی ، مقاوم بودن خود بان در برابرتکانه ها بوده که در این ارتباط تجربیا جهان نیز قابل استفاده و در دسترس است. در تجربه جهانی با توجه به کاستی های موجود در نظام بانکی آمریکا و اتحادیه اروپا که تا حدودی به دامن زدن هرچه بیشتر به بحران های مال منجر شده است، کمیته بازل رهنمودهای را برای افزایش سطح انعطا پذیری )یا مقاومت( بانک ها در مواقع بحرانی پیش بینی و در قالب بیانیه های کمیته بازل تدوین و اجرای آن را نیز به بانک ها توصیه کرده است که خود نشان دهنده اهمیت مقاوم سازی نظام بانکی در مقابله با شرایط بحرانی و فشار و حتی شرایط پیش از بروز بحران بوده است.

در این مطالعه بر اساس نظر خبگان نظام بانکی ابعاد و مولفه های اقتصاد مقاومتی در نظام بانکی با استفاده از وش تحلیل تم ،شناسائی و مدل مناسب طراحی و به تائید خبرگان نظام بانکی رسید. مدل ظراحی شده دارای چهار بعد اصلی (مدیریت جهادی،یکپاچگی و انسجام،اصلاح و مقاوم سازی نظام بانکی ) است که البته هر یک از ایین ابعاد داررای مولفه هایی می باشد.

بررسی سیر طرح تحول نظام بانکی در سال های ا خیر نشان می دهد که سیاستگذاران اقتصادی عمدتا ریشه مشکلات نظام بانکی را در ساختار داخلی نظام بانکی جستجو می نمایند و بر همین اساس عمدتاً بر اصلاح رفتار و اصلاح ساختار نظام بانکی کشور در سطوح مختلف، مانند اصلاح قانون بانکداری و ا جرای صحیح قانون بانکداری بدون ربا، تفکیک فعالیت بانک ها بین فعالیتهای سرمایه گذاری، تأکید می نمایندهمجنین نتایج مطالعات نشان می دهد ،شفافیت و سلامت نظام بانکی ئ پائین بودن فساد مالی ،استقرار نظام اعتبارسنجی مشتریان و پائین بودن سطح مطالبات معوق در نظام بانکی از مهمترین عوامل درون نهادی موثر بر تحقق سیاس های کلی اقتصاد مقاومتی در نظام بانکی کشور به حساب می آید.وجود فضای سالم رقابتی در شبکه بانکی و هم آهنگی نهادهای نظارتی و قضائی در مقاوم سای نظام بانکی به عنوان مهمترین عوامل تاثیگذتر (میان نهادی )شناخته شده اند . مدیریت حجم نقدینگی توسط بانک مرکزیبا هدف کنترل تورم و نیز اثربخشی ارتباطات بین المللی در شبکه بانکیاز مهمترین عوامل فرانهادی در مقاوم سازی نظام بانکی می باشند.شایسته است مسئولان نظام بانکی ،سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی را به عنوان بایسته ای خطیر مد نظر قرار دهند و فعالیتها و برنامه های خود را با هدف تحقق سیساستهای اقتصادی مقاومی ساماندهی نمایند.

به منظور عملیاتی شدن الگوی بانکداری مقاومتی ،یکی از راهها ایجاد و تقویت بانکها با توجه به نیاز اساسی صنعت بانکداری است.بانکهای تجاری و توسعه ای تا حدودی در کشوروجود دارند.هر چند به دلایل مختلف از ماموریت و اهداف خود فاصله گرفته اند که با تفکیک آنها،توفیق عمل به ماموریت ها و اهداف نیز بیشتر خواهد شد.شرایط قانونی در قانون عملیات بانکی بدون ربا نیز باید متناسب با شرایط بانکداری مقاومتی و مقتضیات آن تغییر یابد و توسعه لارم در آن ایجاد شود.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

منابع و ماخذ

ابراهیمی، آیت‌اله؛ سیف، اله مراد. (1394). مفهوم شناسی و زمینه یابی بانکداری مقاومتی در اقتصاد ایران. فصلنامه روند. سال بیست و دوم. شماره 71. 54-19.

اسدی، علی. (1393). نظام اقتصاد اسلامی الگویی کامل برای اقتصاد مقاومتی، فصلنامه سیاست‌های راهبردی و کلان، سال دوم، شماره پنجم، 39-25.

پایگاه خبری-تحلیلی مقاومتی نیوز، حذف دلار از جهان با فناوری بلاک چین و پشتیبانی طلا. منتشر شده در 21/10/1396.

پایگاه خبری-تحلیلی مقاومتی نیوز، تجربه چین در جهانی کردن یوآن چه درس‌هایی برای ایران دارد؟. منتشر شده در 26/4/1396.

پایگاه خبری-تحلیلی مقاومتی نیوز، کاهش ریسک و هزینه‌های تجارت، هدف ۵۵ پیمان پولی دوجانبه در جهان. منتشر شده در 7/6/1396.

تاج‌الدینی، معصومه. (1394). اقتصاد مقاومتی از دیدگاه قرآن و حدیث. دومین کنگره بین‌المللی تفکر و پژوهش دینی، اردبیل.

تراب زاده جهرمی، محمد صادق، سجادیه، سید علیرضا، سمیعی نسب، مصطفی. (1392). بررسی ابعاد و مولفه‌های اقتصاد مقاومتی جمهوری اسلامی ایران در اندیشه حضرت آیت الله خامنه‌ای، مطالعات انقلاب اسلامی، شماره 32. 46-31.

جمالی، یعقوب، جابری، علی. (1394). اقتصاد مقاومتی از دیدگاه اسلام (مفهوم، اصول و سیاست‌ها). معرفت، سال بیست و چهارم، شماره 313، 106-91.

حسین‌پور، داوود، رضائی‌منش، بهروز، محمدی سیاهبومی، حمیدرضا. (1395). رابطه مدیریت جهادی و استراتژی‌های اقتصاد مقاومتی، پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، جلد 24، شماره 79، 122-99.

حیدری، فرشاد، رجبی، زینب. (1395). تدوین الگوی پاردایمی حکمرانی نظارتی کارا و اثربخش بر شبکه بانکی کشور، مطالعات مالی و بانکداری اسلامی، سال دوم، شماره 3، 93-63.

خالقی، محمد جواد (1395). نقش نظام بانکی در اقتصاد مقاومتی. پژوهش ملل، ش 6.

خوانساری، رسول، قلیچ، وهاب. (1394). اولویت‌بندی عوامل مؤثر بر تحقق سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی در نظام بانکی با استفاده از روش تاپسیس فازی، تحقیقات مالی اسلامی، سال 5، شماره 1 (پیاپی 9)، 118-89.

رجبی، زینب (1395). تبیین الگوی کارکردی مقاوم‌سازی شبکه بانکی کشور با هدف حفظ ثبات و سلامت نظام بانکی (یا تأکید بر اصلاح ساختار نظام بانکی و جلوگیری از توقف و ورشکستگی بانک‌های موجود)، اداره مطالعات و مقررات بانکی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران.

رز، پیتر اس و هاجینس، سیلویا سی.(2010). مدیریت بانکی و خدمات مالی. ترجمه: محمدرضا شعبان‌نزاد و مریم‌السادات اسمعیل‌زاده عربی (1393)، چاپ اول، تهران: انتشارات فاطمی.

سلطانی، مرتضی، راعی عزآبادی، محمدابراهیم. (1396). اولویت‌بندی مولفه‌های اقتصاد مقاومتی مرتبط با بازار سرمایه، جستارهای اقتصادی ایران، سال 14، شماره 27، 106-89.

سیدحسین‌زاده یزدی، سعید، شریف‌زاده، محمدجواد. (1395). سیره پیامبر اکرم (ص) در مقابله با تهدیدهای اقتصادی. فصلنامه علمی پژوهشی اقتصاد اسلامی، سال شانزدهم، شماره 62، 31-5.

سیف، اله مراد. (1391). الگوی اقتصاد مقاومتی جمهوری اسلامی ایران (مبتنی بر دیدگاه مقام معظم رهبری)، آفاق امنیت، سال پنجم. شماره 16. 22-5.

سیف، اله مراد، کمالی، روزبه. (1393). الگوی کارایی تخصیصی و انطباقی در اقتصاد مقاومتی جمهوری اسلامی ایران (بر اساس سیاست‌های کلی ابلاغی مقام معظم رهبری)، آفاق امنیت، سال هفتم، شماره 25، 38-5.

سیفلو، سجاد. (1393). مفهوم‌شناسی اقتصاد مقاومتی. معرفت اقتصاد اسلامی، سال پنجم، شماره 2، 173-151.

سیفلو، سجاد. (1395). طراحی الگوی بانکداری مقاومتی مطالعه موردی بانک نیازهای اساسی، اقتصاد اسلامی، سال 16، شماره 64، 85-55.

طغرایی،زهرا (1388).برابرقدرتخریدومحاسبهآن،فصلنامهعلمیتخصصیروند،ش 44.

غیاثوند، ابوالفضل؛ عبدالشاه، فاطمه. (1394 الف). شاخص‌هایتاب‌آوریاقتصادی، روند، سال بیست و دوم، شماره 71، 106-79.

غیاثوند، ابوالفضل؛ عبدالشاه، فاطمه. (1394 ب). مفهوم و ارزیابی تاب‌آوری اقتصادی ایران. پژوهشنامه اقتصادی، سال پانزدهم، شماره 59، 187-161.

کامفیروزی، محمدحسن، بنیادی نائینی، موسوی لقمان، سیده اشرف. (1392). بررسی نقش عوامل در اقتصاد بدون نفت در الگوی اقتصاد مقاومتی، اقتصاد اسلامی، سال سیزدهم، شماره 52، 87-59.

می‌دری، احمد. (1392). رفع تضاد منافع بخش‌های بانکی و تولیدی در الگوهای مختلف بانکداری، مجلس و راهبرد، سال بیستم. شماره 75. 78-53.

میرمعزی، سید حسین. (1391). اقتصاد مقاومتی و ملزومات آن. اقتصاد اسلامی، سال دوازدهم، شماره 47، 76-49.

میشکین، فردریک، اس. (2010). اقتصاد پول، بانکداری و بازارهای مالی. ترجمه و تألیف: حسین قضاوی (1388)، چاپ اول، تهران: موسسه آموزش عالی بانکداری، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران.

مؤمنی، حانیه سادات. (1396). اقتصاد مقاومتی در کشورهای پیشرفته با تأکید بر تولید ملی. چاپ اول، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).

نیلی،فرهادومحمودزاده،آمینه  (1395).شکستبازاراعتبارات.ازمجموعهمقالاتچالش‌هایپولیوبانکیاقتصادایران،تحلیلوضعیتوتوصیه‌هایسیاسی،تهران: انتشاراتپژوهشکدهپولیوبانکی.

میلانی،جمیل (1394).،اقتصادمقاومتیوخودباوری،فرصت‌هاوچالش‌هایتحققآن،مجلهاقتصادی،شو 8

 

Briguglio, L., Cordina, G., Farrugia, N. and Vella, S. (2006). Conceptualising and Measuring Economic Resilience. In Briguglio, L.,Cordina, G., and Kisanga EJ. (eds) Building the Economic Resilince of small States, Malta: Islands and Small Srates Institute and London: Commonwealth Secretarat, P 265-287.

 Briguglio, L., Cordina, G., Farrugia, N. and Vella, S. (2008). Economic Vulnerability and Resilience: Concepts and Measurements, Research Paper, No. 2008/55, UNU-WIDER

Duval, R., Elmeskovj. And vogel L. (2007). Structural Police and Economic Resilience to Shocks. OECD Working Paper No. 567.

 Chirstopherson S.,Michie J. and Tyler P. (2010). Regional resilience: Theoritical and Empirical Perspectives. Cambridge Journal of Regions, Economy and Society, 3(1), 3-10.

FM Global. (2017), RESILIENCE INDEX ANNUAL REPORT,

Hill, E.W.N et al. (2011), Economic Shocks and Regional Economic Resilience. IGS Working Paper.

Guillaumont, P, (2010), Assessing the Economic Vulnerability of Small Island Developing States and the Least Developed Countries, The Journal of Development Studies, 46(5), 828-854.

IFSB-3: "Guiding Principles on Corporate Governance for Institutions offering only Islamic Financial Services (Excluding Islamic Insurance (Takaful) Institutions and Islamic Mutual Funds)", December 2006. http://www.ifsb.org/standard/ifsb3.pdf

Rose, A., & Lim, D. (2002). Business interruption losses from natural hazards: conceptual and methodological issues in the case of the Northridge earthquake.Global Environmental Change Part B: Environmental Hazards, 4, 1–14.

Peng, C, Yuan, M, Gu, C, Peng, Z, Ming, T. (2017). A review of the theory and practice of regional resilience, Sustainable Cities and Society, 29, 86-96.

Vallascas, F, Keasey, K. (2012). Bank resilience to systemic shocks and the stability of banking systems: Small is beautiful, Journal of International Money and Finance, 31, 1745–1776.

World Economic Forum. (2016). The Global Competitiveness Report 2016-2017.

World Economic Forum. (2017). The Global Competitiveness Report 2017-2018.

Travis Selmier II, W. (2016). Design rules for more resilient banking systems, Policy and Society, 35:3, 253-267.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Abstract:

One of the issues that has been emphasized by the Supreme Leader in recent years is paying attention to the country's economic issues. Naming consecutive years with economic issues and focusing on resistance economics shows the high importance of this issue. Among these, the bank and the banking system, which has a main and fundamental role in the veins of the society's economy. The purpose of this study is to design a model of resistance economy in the banking system. This study is an objective study in terms of purpose and a descriptive-survey study in terms of data collection. The research community includes all present banking experts who are familiar with the concepts of resistance economics and have properly understood its role in the banking system. Qualitative method (theme analysis) has been used to analyze the data in the model design section and confirmatory factor analysis (TFLPS) has been used to validate the conceptual model. The model designed in this study includes four dimensions, which are: jahadi model in the banking system, integration and cohesion of the banking system, reform and improvement of the banking system and strengthening the bank name.

Keywords: Resistance Economy, Resilience, Jahadi Management, Banking System Integration.

 

---

[1]   بیانا در مراسم تنفیذ حکم ریاست جمهورى اسلامى ایران12/05/1392

[2]  -Holling

[3]  -Pimm

[4]  -Rose and Lim

[5]  -Static Economic Resilience

[6]  -Dynamic Economic Resilience

[7] . Reliability

[8] . Validity

[9]  Clarke and Braun

[10]  pls

[11]  Reliability

[12]  validity

[13]  Composite Reliability

[14] Average Variance Extracted(AVE)

[15]  Discriminant validity

[16]  Hulland

[17]  Convergent validity

[18] Fornell-Larcke

[19]  اعداد روی قطر ماتریس جذر میانگین واریانس استخراج شده هستند.

[20]  تمام ضرایب همبستگی در سطح 5 درصد معنی دار هستند

---