بررسی عوامل مؤثر برگرایش به مصرف غذای سالم در بین دانشجویان (دانشگاه ایلام و دانشگاه علوم پزشکی ایلام)

محورهای موضوعی : مدیریت بازاریابی

حدیث پورجمشیدی ¹ , آزاده محمدی زلانی ² , حسین مهدی زاده ³ , زهره معتمدنیا ⁴

1 - کارشناس ارشد آموزش و ترویج کارآفرینی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران
2 - کارشناس ارشد آموزش و ترویج کارآفرینی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران
3 - استادیار، گروه مدیریت کارآفرینی و توسعه روستایی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران
4 - دانشجوی دکتری ترویج و آموزش کشاورزی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

تاریخ دریافت : 1395/05/03 تاریخ پذیرش : 1398/02/17 تاریخ انتشار : 1395/12/01

کلید واژه: معادلات ساختاری, دغدغه سلامت, غذای سالم, دانشجویان دانشگاه‌های ایلام,

چکیده مقاله :

مقدمه: مطالعه حاضر در قالب یک طرح پیمایشی با هدف شناسایی عوامل مؤثر بر مصرف غذای سالم در بین دانشجویان دانشگاه‌های ایلام انجام شد. روش‌ها: جامعه آماری دانشجویان دانشگاه ایلام و دانشگاه علوم پزشکی ایلام بودند که نمونه‌ای به حجم (n=170) نفر از آنان برای پاسخگویی با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی چند مرحله‌ای انتخاب شد. به منظور سنجش پایایی متغیرهای آن از تحلیل عامل تأییدی (CFA) استفاده شد و با استفاده از معادلات ساختاری تلاش گردید تا با شناسایی عوامل مؤثر بر مصرف غذای سالم مدلی قابل اتکا برای پیش‌بینی مصرف غذای سالم ارائه گردد. نتایج: یافته‌ها نشان داد که متغیرهای دغدغه سلامت، هنجارهای ذهنی، در دسترس بودن، بطورمستقیم و متغیرهای تسلط برخویشتن، دانش استفاده از محصول، ویژگی‌های محصول بطور غیرمستقیم با مصرف غذای سالم ارتباط داشتتند. بحث و نتیجه‌گیری: عادات نامناسب غذایی جمعیت جوان از مهمترین چالش های تغذیه‌ای می‌باشد و توجه به این مهم که محیط دانشگاه آخرین فرصت برای آموزش بهداشتی و تغذیه‌ای قشر وسیعی از دانشجویان می‌باشد. ترسیم الگوی رایج غذای سالم و اقدام در جهت بهبود آن مؤثرترین راهکار برای ارتقا شیوه زندگی سالم در سطح جامعه است.

چکیده انگلیسی:

  Backgrounds and Objectives: This study aims to identify factors affecting the consumption of healthy food survey among students of ilam. Methods: The statistical population was the students of ilam, out of which a sample of 170 individuals were randomly, selected using multistage random cluster sampling. The data collection tool used in the study was a questionnaire designed by the researcher. Confirmatory factor analysis (CFA) was used to assess the reliability of the questionnaire’s variables. We attempted to develop a reliable model using structural equation modeling to explore factors affecting the consumption of health food in ilam University. Results: The results of this survey indicated that “health orientation” “Subjective norms”,” access, directly and “Self- Regulatory”, “Knowledge of the product”, “Product Features” indirectly, are associated with the consumption of health food.   Conclusion: The young population is the most important nutritional food addictions and attention to the important challenges that the campus last opportunity for health education and nutritional class provides a range of students makes. Common pattern healthy food and take action to improve the most effective strategy to promote healthy lifestyles in society.

متن کامل:



 

  

 

بررسی عوامل مؤثر برگرایش به مصرف غذای سالم در بین دانشجویان (دانشگاه­ ایلام و دانشگاه علوم پزشکی ایلام)

نام نویسندگان

1. *حدیث پورجمشیدی ، دانش آموخته کارشناسی ارشد آموزش و ترویج کارآفرینی، دانشگاه ایلام. ایران.

2. آزاده محمدی زلانی ، دانش آموخته کارشناسی ارشد آموزش و ترویج کارآفرینی، دانشگاه ایلام. ایران.

3. حسین مهدی زاده¹، استادیار گروه مدیریت کارآفرینی و توسعه روستایی، دانشگاه ایلام. ایران.

4. زهره معتمدی نیا ، دانشجوی دکتری ترویج و آموزش کشاورزی، دانشگاه تهران. ایران.

 

 

On the factors affecting the consumption of health food among ilam students

Hadis Pourjamshidi, Azadeh mohamadizalani, Hossein Mahdizadeh, Zohreh Motamedinia

 

MSc, Entrepreneurial management. Ilam University, Iran

MSc, Entrepreneurial management. Ilam University, Iran

Assistant Prof. Entrepreneurial management and rural development, Ilam University, Iran

Ph.D. Student, Promote agricultural education, Tehran University. Iran

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

چکیده:

 از آنجا که عادات نامناسب غذایی جمعیت جوان از مهمترین چالش های تغذیه­ای پیشروی جوامع می­باشد، توجه به این مسئله که محیط دانشگاه می تواند به عنوان آخرین فرصت برای آموزش بهداشتی و تغذیه­ای قشر وسیعی از جوانان ­باشد. لزوم ترسیم الگوی رایج غذای سالم و اقدام در جهت بهبود آن را به عنوان مؤثرترین راهکار برای ارتقا شیوه زندگی سالم در سطح جامعه ضروری می سازد. لذا مطالعه­ حاضر در با هدف شناسایی عوامل مؤثر­ بر مصرف­ غذای سالم انجام شد. جامعه آماری دانشجویان دانشگاه ایلام و دانشگاه علوم پزشکی ایلام بودند که نمونه­ای به حجم (n=170) نفر از آنان برای پاسخگویی با استفاده از روش نمونه­گیری تصادفی چند­ مرحله­ای انتخاب شد. به منظور سنجش پایایی متغیرهای آن از تحلیل عامل تأییدی (CFA) استفاده شد و با استفاده از معادلات ساختاری تلاش گردید تا با شناسایی عوامل مؤثر بر مصرف غذای سالم مدلی قابل اتکا برای پیش­بینی مصرف غذای سالم ارائه گردد. یافته­ها نشان داد که متغیرهای دغدغه ­سلامت، هنجارهای ذهنی، در دسترس بودن، بطورمستقیم و متغیرهای تسلط برخویشتن، دانش استفاده از محصول، ویژگی­های محصول بطور ­غیرمستقیم با مصرف غذای سالم ارتباط داشتتند.

 

کلمات کلیدی: دغدغه سلامت، غذای سالم ، دانشجویان دانشگاه های ایلام، معادلات ساختاری

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

        

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

مقدمه

   امروزه بیماري­هاي ناشی از مصرف مواد ناسالم غذایی به مثابه امراض قلبی  - عروقی، سرطان و دیابت به عنوان مهم­ترین عامل مرگ و میر در جهان شناخته شده­اند که شیوع آنها روز به روز در حال افزایش است. اکثر این بیماري­ها به ویژه بیماري­هاي قلبی، سکته و دیابت با سبک زندگی و رژیم غذایی در ارتباط­ بوده (1)، و موجبات طیف وسیعی از مشکلات بهداشتی از جمله: اسهال، بیماری­ها و مشکلات متعدد باروری، رشد و نمو، سرطان­ها، بیماری­های قلبی- عروقی، فشار خون و تعداد بی­شماری از بیماری­های دیگر را به وجود آورده است (1). ایمنی غذایی که یکی از اقدامات سلامت عمومی محسوب می­شود به بحث حمایت از مصرف­کنندگان از مخاطرات مسمومیت غذایی و بیماری­های حاد و مزمن ناشی از مصرف مواد ناسالم می­پردازد. چنانچه به گزارش پایگاه خبری کشاورزی و منابع طبیعی ایران، سازمان جهانی بهداشت اعلام نمود که ۸۰ درصد مرگ و میر زودرس ناشی از آلودگی هوا، بیماری­های عروق کرونر قلب و سکته مغزی، ۱۴ درصد موارد به دلیل بیماری­های مزمن انسداد ریه و عفونت­های حاد تنفسی و 6 درصد مابقی نیز ناشی از سرطان ریه است که تا حدودی از رفتار مصرفی ناصحیح نشأت می­گیرد. لذا باید سلامت را به عنوان یکی از اولویت­های مهم در زندگی خود جدی بگیریم، به همین دلیل پژوهشگران متعدد درصدد شناسایی عوامل مؤثر بر مصرف غذای سالم برآمدند که در این بخش به تعدادی از آن­ها اشاره می­­شود. از جمله این مطالعات: مطالعه (2) با هدف شناسایی عوامل مؤثر بر قصد مصرف غذای سبز، رفتارها و عوامل اثرگذار بر مصرف­کننده در چین بود که برای ارتقا میزان مصرف مواد غذایی سبز بیان نمودند که درک ارزش­های زیست­ محیطی، میزان سهولت دسترسی به مواد همراه با افزایش سطح تحصیلات و میزان درآمد از عوامل کلیدی بشمار می­روند. در مطالعه (3) با هدف بررسی عوامل مؤثر بر مصرف مواد غذایی سالم در بین زنان، جوانان و تأثیر رفتار غذایی دیگران بر رفتارشان دریافتند که انگیزه­­ی مصرف مواد غذایی سالم تحت تأثیر علائمی مانند اضافه وزن واقع شده است. در پژوهش (4) با هدف شناسایی عادت خرید مواد غذایی سالم و مصرف میوه­ها و سبزیجات در رفتار مسئول خرید مواد غذایی برای اعضای خانواده بیان کردند که عادت به خرید مواد غذایی سالم موجب افزایش میزان مصرف غذای سالم می­شود، همچنین در مطالعه (5) با هدف سنجش میزان تأثیر دسترسی به فروشگاه­های مواد غذایی سالم بر افزایش مصرف این مواد دریافتند که نزدیکی به فروشگاه­های مواد غذایی سالم و کافی منجر به ارتقا مصرف غذای سالم می­شود. در مطالعه­ی (6) با هدف شناسایی عوامل مؤثر بر افزایش انگیزه برای مصرف مواد غذایی ارگانیک بیان داشت که نگرش مثبت نسبت به خرید مواد غذایی ارگانیک بیشترین تأثیر بر قصد خرید محصولات سالم را دارد، همچنین ادراک کنترل شده و در نهایت هنجارهای ذهنی می­توانند در ارتقا تمایل مصرف­کننده به خرید محصولات سالم عمل کنند. در پژوهش (7) با هدف درک رفتار مصرف­کننده و قصد خرید مواد غذایی ارگانیک بیان نمودند که دغدغه سلامت، در دسترس بودن و آموزش از عوامل مؤثر بر نگرش مصرف­کنندگان به خرید مواد غذایی ارگانیک و سالم می­باشد. لذا با توجه به مطالعات صورت گرفته در پژوهش حاضر اقدام به بررسی اهدافی مبتنی بر سنجش اثر و میزان اثر متغیرهای هنجارهای ذهنی، تسلط بر خویشتن، دانش استفاده از محصول، ویژگی­های محصول، دغدغه سلامت بر مصرف غذای سالم گردیده است.

 

هنجارهای ذهنی² 

هنجارهای ذهنی به میزان فشارهای اجتماعی درک شده برای انجام دادن یا ندادن عملی خاص توسط فرد اشاره دارد (8،9)، و میزان ادراک شخص از الگوهای محیطی و درک از هنجارهای اجتماعی و باورهای دیگران را مشخص می سازد (10)، هنجارهای ذهنی عامل مهمی در شکل گیری و انجام رفتار می­باشند و به میزان حمایت اجتماعی درک شده توسط فرد از سوی مراجع مهم در انجام رفتارهای خاص اشاره دارد (11). مطالعات متعددی (12؛ 13 ؛ 14؛ 9) در تأیید اثرگذاری مثبت هنجارهای ذهنی بر رفتار تأکید دارند.

 

 

 

 

 

در دسترس بودن³ 

دسترسی به فروشگاه­های مواد غذایی سالم و با کیفیت منجر به کاهش قابل توجه مصرف مواد ناسالم می­شود. بدین منظور برای جلوگیری از افزایش شیوع چاقی و بیماری­های مزمن در سراسر جهان تلاش­هایی برای افزایش دسترسی به مواد غذایی سالم صورت گرفته است (5). مطابق یافته­های (15) افزایش قابلیت دسترسی به فروشگاه­های مواد غذایی منجر به افزایش میزان مصرف می­شود، همچنین (16) اذغان دارند که یکی از مشوق­های مهم جهت خرید و مصرف مواد غذایی سالم میزان دسترسی آسان به این مواد می­باشد.

 

تسلط بر خویشتن⁴ 

مقاومت در برابر وسوسه خوردن مواد غذایی ناسالم با اهداف بلندمدت برای حفظ سلامتی به میزان تسلط فرد بر خویش اشاره دارد (17)، به عبارتی ظرفیت خود نظارتی فرد برای مقاومت در برابر وسوسه غذای ناسالم میزان تسلط فرد بر رفتارش را نشان می­دهد (18). در مطالعه­ی (19) بزرگسالان در مقایسه با کودکان برای اجتناب از خوردن غذای ناسالم از خود نظارتی قویتری برخوردارند و در هنگام غلبه بر عادات غذایی نادرست می­توانند با پیروی از یک برنامه غذایی خاص و خودداری از مصرف غذاهای ناسالم بهتر عمل کنند. مطالعات متعددی (18؛ 20؛ 21؛ 22) در تأیید اثرگذاری مثبت تسلط بر خویشتن بر رفتار تأکید دارند.

 

دانش استفاده از محصول⁵

دانش استفاده از محصول یکی از جنبه­های کلیدی و کاربردی در هنگام تصمیم به خرید محصول بوده که به میزان درک فرد درباره­ی استفاده صحیح و اصولی از محصول اشاره دارد (23). از آنجا که در فرآیند تولید محصولات غذایی سالم از نهاده­های شیمیایی و روش­های اصلاحی مطمئن و کنترل شده استفاده می­شود (24)، آگاهی از نحوه صحیح پخت آنها منجر به حفظ ویتامین­ها و مواد مغذی می­شود. در حقیقت محصولات غذایی سالم فوایدی همچون طعم بهتر و ارزش غذایی بالاتر دارند (25،26)، که نباید این مزایا را با ناآگاهی و نداشتن دانش درباره­ی استفاده صحیح از بین برد.

 

ویژگی محصول⁶

ویژگی­های محصول از عوامل کلیدی و اثرگذار بر رضایت­مندی مشتری می­باشند. ویژگی­های محصول را می­توان در دو دسته درونی و بیرونی جای داد. ویژگی­های درونی شامل طعم، مزه و رنگ محصول می­باشند، در حالی که ویژگی­های بیرونی به برند، بسته­بندی و قیمت اشاره دارند (27)، همچنین یکی از راهکارهای مؤثر در برقراری ارتباط با مشتریان برندسازی مناسب می­باشد. برندی که در بردارنده­ی مزایا، ویژگی، ایمنی و اطلاعات محصول ­باشد. برند مناسب می­تواند در تصمیم­گیری مشتری مرحله­ای حساس و اساسی بشمار آید و تصمیم نهایی مشتری را تحت تأثیر قرار دهد، به گونه­ای که وجود برچسبی مناسب می­تواند حس ایمنی و اطمینان را به مشتری القاء نماید (28)، و فرد را از میزان سلامت محصول مطمئن سازد.

 

دغدغه سلامت⁷ 

تهدید­های جدید ایمنی مواد­غذایی هر روزه در حال ظهور است. تغییرات در تولید، توزیع و مصرف مواد­غذایی از قبیل: جهانی شدن تجارت مواد ­غذایی، تهیه غذای انبوه و غذاهای ناسالم و خیابانی، تغییرات محیط­زیست، باکتری­ها و سموم جدید و در حال ظهور، مقاومت ضد­میکروبی همگی خطر آلودگی مواد­غذایی را در ­اثر مصرف ناصحیح و نامناسب افزایش می­دهند (29)، لذا مصرف مواد ­­سالم منجر­ به­­ ایجاد سلامتی شناختی، عاطفی، رفاهی در شخص می­شود (30). ایمنی غذایی که یکی از اقدامات سلامت عمومی محسوب می­شود به بحث حمایت از مصرف­کنندگان از مخاطرات مسمومیت غذایی و بیماری­های حاد و مزمن ناشی از غذا می­پردازد. دغدغه سلامت از جمله متغیرهای است ­که در مطالعات اندکی مورد بحث و بررسی قرارگرفته است (30 ؛ 1).

مدل و روش پژوهش

جامعه آماری این پژوهش دانشجویان دانشگاه­های ایلام بودند که نمونه­ای به حجم (n=170) نفر از آنان برای پاسخگویی با استفاده از روش نمونه­گیری تصادفی چندمرحله ای انتخاب شدند. در این مطالعه از پرسشنامه محقق­ساخته استفاده شد. متغیرهای هنجارهای ذهنی (5گویه)، تسلط برخویشتن (6­گویه)، دانش استفاده از محصول (5گویه)، ویژگی­ محصول (5گویه)، در دسترس بودن (5 گویه)، دغدغه­ سلامت (4گویه)، متغیر مصرف غذای سالم (6­گویه) در قالب طیف پنج ارزشی (1=خیلی­کم، 2=کم، 3=متوسط، 4=زیاد، 5= خیلی­زیاد) مورد سنجش قرار گرفتند، همچنین به ­منظور شناخت برخی از ویژگی­های فردی متغیرهای ­جنسیت و مقطع تحصیلی نیز سنجیده شده است. به منظور سنجش روایی­ محتوایی و پایایی متغیرهای مدل از تحلیل عامل تأییدی (CFA) روش مدل­سازی معادلات ساختاری⁸ استفاده شد. قابل ذکر­ است که مدل‏سازی ­معادلات ساختاری رهیافتی است که شامل مدل­اندازه‏گیری و مدل ساختاری می­باشد (31). در مدل اندازه‏گیری به بررسی روایی و پایایی سازه و تعداد ابعاد متغیرهای نهفته پژوهش با استفاده از تحلیل عاملی تأییدی (CFA) پرداخته می‏شود (31). در مرحله دوم با استفاده از مدل­ساختاری به ارزیابی فرضیه‏ یا سئوالات در مورد روابط بین متغیرهای نهفته (سازه‏ها) پژوهش پرداخته می‏شود. برای ارزیابی برازندگی مدل­های‏ اندازه‏گیری و مدل ساختاری چندین شاخص برازندگی وجود دارد که در ­این پژوهش برای تأیید برازندگی مدل­ ساختاری از شاخص‏های نسبت­کای‏اسکویر (X2) بر درجه آزادی(df)، برازندگی(GFI)، برازندگی­ تطبیقی (CFI)، ریشه ­میانگین ­مجذور ­خطای ­تخریب ­(RMSEA)­ و میانگین مجذور باقی‏مانده‏ها (RMR) استفاده شد.

یافته­ها

چنانچه اشاره شد یک نمونه 170 نفری از دانشجویان دانشگاه­های ایلام مورد مطالعه قرارگرفتند که پاره­ای از ویژگی­های جمعیت­شناختی آنها بدین شرح است: 6/45 درصد پاسخگویان را زنان و 4/54 درصد را مردان تشکیل می­دادند، افزون بر این 5/51 درصد افراد مورد مطالعه دارای تحصیلات کارشناسی، 3/21 درصد دارای مدرک کارشناسی ارشد و6/25 درصد دارای مدرک تحصیلی دکتری بودند.

بررسی ارتباط بین متغیرهای مورد مطالعه و متغیرهای دغدغه سلامت و مصرف غذای سالم

   به­­ منظور بررسی ارتباط ساده و خطی بین متغیرهای هنجارهای ذهنی، تسلط برخویشتن، دانش استفاده از محصول، ویژگی­های محصول، در دسترس بودن، منبع اطلاعات و متغیرهای دغدغه­ سلامت و مصرف غذای سالم از روش همبستگی پیرسون استفاده شده است که نتایج آن در جدول 1 آمده است.

جدول1. نتایج ضرایب همبستگی بین متغیرهای مورد مطالعه با متغیر دغدغه سلامت و مصرف غذای سالم

متغیر	دغدغه سلامت شدت همبستگی	سطح معناداری	مصرف غذای سالم شدت همبستگی	سطح معناداری
هنجارهای ذهنی	**39/0	001/0	**39/0	002/0
تسلط بر خویشتن	**57/0	003/0	**33/0	001/0
دانش استفاده از محصول	**49/0	002/0	**31/0	004/0
ویژگی­های محصول	**48/0	005/0	**31/0	005/0
در دسترس بودن	**45/0	001/0	**26/0	003/0
منبع اطلاعات	**36/0	003/0	*14/0	002/0
دغدغه سلامت	-	-	**36/0	-

**معنی‏داری در سطح 1 درصد                               *معنی‏داری در سطح 5 درصد

    

 

   بر اساس نتایج ارائه شده در جدول شماره­ (1)، مشاهده می‏شود که بین متغیر هنجارهای ذهنی، تسلط بر خویشتن، دانش استفاده از محصول، ویژگی­های محصول، در دسترس بودن، منبع اطلاعات، دغدغه­ سلامت و متغیر مصرف غذای سالم رابطه مستقیم و خطی وجود دارد، افزون براین بین متغیرهای دغدغه سلامت و مصرف غذای سالم نیز ارتباط مستقیم و خطی وجود دارد، در این بین متغیرهای تسلط برخویشتن (57/0r =) و منبع اطلاعات (36/0r =) به ترتیب بیشترین و کمترین میزان همبستگی با متغیر دغدغه سلامت را داشتند، همچنین متغیر هنجارهای ذهنی (39/0r =) و منبع اطلاعات (14/0r =) به ترتیب بیشترین و کمترین میزان همبستگی با متغیر مصرف غذای سالم را داشتند، بنابراین می­توان گفت که با افزایش و یا کاهش هنجارهای ذهنی، تسلط برخویشتن، دانش استفاده از محصول، ویژگی­های محصول، در دسترس بودن، منبع اطلاعات و دغدغه­ سلامت و متغیر مصرف غذای سالم دانشجویان دانشگاه­های ایلام نیز افزایش یا کاهش می­یابند. قابل ذکر است که همگی ضرایب مستقیم بوده و شدت آنها در حد مناسب برآورد شده ­است.

 

مدل­سازی معادلات ساختاری

   روش مدل­سازی معادلات ساختاری برخلاف روش رگرسیونی که به دنبال پیدا کردن ضرایب برای به حداقل رسانی تفاضل مربع⁹ بین مقادیر نمونه و میانگین نمونه است، با روش بیشینه درست نمایی سعی می­کند از مقادیر نمونه، محتمل­ترین مقادیر برای جامعه­آماری را تخمین بزند. در پژوهش حاضر ابتدا جهت تأیید روایی (اعتبار) و پایایی (اعتماد) سازه­ها و برازش مدل اندازه‏گیری متغیرهای نهفته¹⁰ پژوهش از تحلیل عاملی تأییدی¹¹ استفاده شدکه مطابق نتایج مقدار ضرایب ­مسیر استاندارد ­شده در مدل اندازه­گیری در حد قابل قبول برآورد شدند. در قسمت مدل­ساختاری که کاربرد دوم مدل‏سازی ­معادلات­ ساختاری است. در قالب تحلیل ­مسیر روابط علیّ میان متغیرهای نهفته پژوهش و اثرات علیّ و میزان واریانس تبیین­شده متغیر ­وابسته توسط متغیرمستقل مشخص شد. شکل (1) تصویر کلی عوامل مؤثر بر مصرف غذای سالم، روابط بین متغیرهای نهفته پژوهش با نمایش بارهای عاملی استاندارد شده و مقدار تبیین شده واریانس را در بین دانشجویان دانشگاه­های ایلام نشان می­دهد.

 

 

شکل1. مدل نهایی برازش شده بر اساس تکنیک تجزیه و تحلیل معادلات ساختاری برای پیش بینی عوامل مؤثر بر مصرف غذای سالم

CMIN/DF= 2/82, GFI= 0.98, CFI= 0.96, AGFI= 0/94, TLI= 0.98, RMSEA= 0.07, RMR= 0.01

 

بحث و نتیجه گیری:

رژیم غذایی و نحوه تغذیه، نقش بسیار مهمی در زندگی و سلامت انسان از بدو تولد تا زمان مرگ دارد. انسان با انتخاب نوع تغذیه می­تواند سلامت خود را در معرض خطر قرار داده یا موجب ارتقا آن شود. سلامت جوانان کاملاً در ارتباط با رفتارهای بهداشتی که در پیش می­گیرند می­باشد و دائماً درگیر تغییرات الگوهای رفتاری می­باشد. این تغییرات افراد را در معرض رفتارهای پرخطر بهداشتی از قبیل عدم تحرک، عادت تغذیه­ای نامناسب و مصرف مواد ناسالم قرار می­دهد که تأثیر آن سالیان زیادی بر زندگی افراد باقی می­ماند . بنابر مفهوم جدید سلامت افراد نسبت به زندگی خود مسئول بوده و برای حفظ آن لازم است سبک زندگی سالمی را برگزینند ،که تحقق این امر در گروی برنامه ریزی صحیح و سالم می­باشد. چرا که شیوه­ی زندگی و به خصوص وضعیت تغذیه­، از عوامل اثر­گذار بر بروز بیماری های مزمن مانند سرطان، دیابت، فشار خون و بیماری­های عروقی می­باشد. چنانچه شواهد نشان می­دهد که بین شیوه زندگی و سلامت افراد همبستگی مستقیم و مثبت وجود دارد ، همچنین سازمان جهانی بهداشت اظهار دارد که افزایش شیوع چاقی در سراسر جهان به خصوص کشورهای در حال توسعه به شدت سلامتی افراد را تهدید می­کند .

بر اساس ضرایب مسیر ارائه شده در شکل (1)، مشاهده می‏شود که بین متغیرهای مستقل و وابسته ارتباط مناسبی برقرار است. در لایه اول تسلط برخویشتن (32/0= r ،63/4=t) دارای اثر مستقیم و معناداری بر دغدغه سلامت می­باشد. این متغیر که به میزان مقاومت فرد در برابر وسوسه غذای ناسالم اشاره دارد بصورت مستقیم بر دغدغه­ سلامت اثر می­گذارد. به نظر می­رسد افرادی که توانایی مقابله با عادات غذایی نادرست را دارند می­توانند با پیروی از یک برنامه غذایی خاص و منظم سلامت خود را تضمین کرده و به مصرف غذاهای سالم گرایش پیدا کنند. نتایج به دست آمده با نتایج مطالعه­ی (21) همسو می­باشد. افزون بر این میزان دانش درباره محصول (25/0= r ،77/3=t) دارای اثر مستقیم و معناداری بر دغدغه سلامت می­باشد. پیداست که افراد پس از اطلاع از مزایای محصول مصرفی و همچنین کسب آگاهی و دانش در رابطه با پیامدها و عواقب رفتار خود به میزانی از نگرانی می­رسندکه ناخودآگاه مانع بروز رفتار پرخطر برای حفظ سلامت آنها می­شود. نتایج به دست آمده با نتایج مطالعات (26) همسو می­باشد. ویژگی محصول از دیگر عوامل اثرگذار (25/0= r ،81/3=t) بر مصرف مواد غذایی سالم می­باشد. به نظر می­رسد که مصرف­کنندگان نگرانند که کدام یک از مواد غذایی سالم بوده و چه تأثیری بر سلامت آنان دارد. احتمال می­رود آنان با توجه به ویژگی محصولات و میزان تأثیر آن بر سلامت­شان محصولات را انتخاب ­کنند. نتایج حاصل با نتایج مطالعات (28) همسو می­باشد. در این بین متغیر هنجارهای ذهنی (21/0= r ،86/2=t) دارای اثر مستقیم و معناداری بر مصرف غذای سالم می­باشد. هنجارهای ذهنی به میزان بازتاب فشارهای اجتماعی که توسط شخص درک شده و یک رفتار مشخص را شکل می­دهد اشاره دارد، احتمال می­رود که توجه و تأکید رسانه و نهادهای مرتبط بر موضوع سلامت، منجر شده که افراد میزانی از فشارهای محیطی را در رابطه با الزام حفظ سلامتی احساس کرده و تا حدودی ازآن تأثیر ­بپذیرند. نتایج به دست آمده با نتایج مطالعات (14) همسو می­باشد. نزدیکی و در دسترس بودن محصول از دیگر عوامل اثرگذار (10/0= r ،05/2=t) بر مصرف غذای سالم می­باشد. به نظر می­رسد که هر چقدر میزان دسترسی مصرف­کنندگان به محصولات سالم بیشتر باشد میزان مصرف آن محصول نیز افزایش می­یابد. نتایج به دست آمده با نتایج مطالعات (5) همسو می­باشد. به ­طور­کلی نتایج حاصل از پژوهش نشان می­دهد که مقدار ضریب تبیین (R2) دغدغه­سلامت در بین دانشجویان دانشگاه­های ایلام برابر با 42 درصد است، بدین معنی که42 درصد از تغییرات واریانس دغدغه­سلامت در میان دانشجویان دانشگاه­های ایلام توسط متغیرهای تسلط برخویشتن، دانش استفاده از محصول و ویژگی­های محصول تبیین می‏شود. افزون بر­این مقدار ضریب تبیین مصرف غذای سالم برابر با 20/0 می­باشد که تحت تأثیر مستقیم و غیر­مستقیم هنجارهای ذهنی، تسلط برخویشتن، دانش استفاده از محصول، ویژگی­های محصول، در دسترس بودن و دغدغه سلامت می­باشد، لذا از آنجا که عادات نامناسب غذایی جمعیت جوان از مهمترین چالش­های تغذیه­ای می­باشد ضرورت دارد تا دیگر عوامل مؤثر بر گرایش به مصرف غذای سالم در بین دانشجویان شناسایی شوند.

 

 

منابع:

1. Nasir, V., Karakaya, F. )2014(. Consumer segments in organic foods market", Journal of Consumer Marketing.Vol.31 Iss 4 pp. 263 – 277.

2. Zhu, Q., Li, Y., Geng, Y., & Qi, Y. (2013). Green food consumption intention, behaviors and influencing factors among Chinese consumers. Food Quality and Preference, 28(1), 279-286.

3. Stel, M., & van Koningsbruggen, G. M. (2015). Healthy food consumption in young women. The influence of others' eating behavior and body weight appearance. Appetite, 90, 240-247.

4. Moreira, C. C., Moreira, E. A. M., & Fiates, G. M. R. (2015). Perceived Purchase of Healthy Foods Is Associated With Regular Consumption of Fruits and Vegetables. Journal of nutrition education and behavior, 47(3), 248-252.

5. Wedick, N. M., Ma, Y., Olendzki, B. C., Procter-Gray, E., Cheng, J., Kane, K. J., & Li, W. (2015). Access to healthy food stores modifies effect of a dietary intervention. American journal of preventive medicine, 48(3), 309-317.

6. Liang, R. D. (2014). Enthusiastically consuming organic food: an analysis of the online organic food purchasing behaviors of consumers with different food-related lifestyles. Internet research: Electronic networking applications and policy, 24(5), 3-4.

7. Paul, J., & Rana, J. (2012). Consumer behavior and purchase intention for organic food. Journal of consumer Marketing, 29 (6), 412-422.

8. Grandon, E.E. (2005). Extension and Validation of the Theory of Planned Behavior: The Case of Electronic Commerce Adoption in Small and Medium Sized Businesses in Chile, Dissertation Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree of Doctor of Philisophy, Department of Management in the Graduate School, Southern Illinois University Carbondale. Available at: http://proquest.umi.com/login.

9. Yeon Kim, H., & Chung, J. E. (2011). Consumer purchase intention for organic personal care products. Journal of consumer Marketing, 28 (1), 40-47.

10. Ajzen, I. (1985). “From intentions to actions: a theory of planned behavior”, In J. Kuhl & J. Beckman (Eds.), Action-control: From cognition to behavior (pp. 11-39). Heidelberg: Springer.

11. Chen, F. C. Y. (2007). Passenger use intentions for electronic tickets on international flights. Journal of Air Transport Management, 13(2), 110-115.

12. Mahon, D., Cowan, C., & McCarthy, M. (2006). The role of attitudes, subjective norm, perceived control and habit in the consumption of ready meals and takeaways in Great Britain. Food Quality and Preference, 17(6), 474-481.

13. Alam, S., & Mohamed Sayuti, N. (2011). Applying the Theory of Planned Behavior (TPB) in halal food purchasing. International Journal of Commerce and Management, 21(1), 8-20.        

14. Maher, A. A., & Mady, S. (2010). Animosity, subjective norms, and anticipated emotions during an international crisis. International Marketing Review, 27(6), 630-651.

15. Jekanowski, M. D., Binkley, J. K., & Eales, J. (2001). Convenience, accessibility, and the demand for fast food. Journal of Agricultural and Resource Economics, 58-74.

16. Davies, A., Titterington, A. J., & Cochrane, C. (1995). Who buys organic food? A profile of the purchasers of organic food in Northern Ireland. British Food Journal, 97(10), 17-23.

17. Berridge, K. C., Ho, C. Y., Richard, J. M., & DiFeliceantonio, A. G. (2010). The tempted brain eats: pleasure and desire circuits in obesity and eating disorders. Brain research, 1350, 43-64.

18. Baumeister, R. F., Heatherton, T. F., & Tice, D. M. (1994). Losing control: How and why people fail at self-regulation. Academic press.

19. Junghans, A. F., Hooge, I. T., Maas, J., Evers, C., & De Ridder, D. T. (2015). UnAdulterated—Children and adults' visual attention to healthy and unhealthy food. Eating behaviors, 17, 90-93.

20. Baumeister, R. F., & Vohs, K. D. (2003). Self-regulation and the executive function of the self. Handbook of self and identity, 1, 197-217.

21. Nijs, I. M., Muris, P., Euser, A. S., & Franken, I. H. (2010). Differences in attention to food and food intake between overweight/obese and normal-weight females under conditions of hunger and satiety. Appetite, 54(2), 243-254.

22. Werthmann, J., Field, M., Roefs, A., Nederkoorn, C., & Jansen, A. (2014). Attention bias for chocolate increases chocolate consumption–an attention bias modification study. Journal of behavior therapy and experimental psychiatry,45(1), 136-143.

23. Ruiz-Mafé, C., Sanz-Blas, S., & Aldás-Manzano, J. (2009). Drivers and barriers to online airline ticket purchasing. Journal of Air Transport Management, 15(6), 294-298

24. Krystallis, A., & Chryssohoidis, G. (2005). Consumers' willingness to pay for organic food: Factors that affect it and variation per organic product type.British Food Journal, 107(5), 320-343.

25.Herman, C. P., Roth, D. A., & Polivy, J. (2003). Effects of the presence of others on food intake: a normative interpretation. Psychological bulletin,129(6), 873.

26. Hermans, R. C., Herman, C. P., Larsen, J. K., & Engels, R. C. (2010). Social modeling effects on snack intake among young men. The role of hunger. Appetite, 54(2), 378-383.

27. Rezvani , Hamid Reza , Malakpour , invertebrates (1388 ). Offering a model to categorize the characteristics of the product , check the Business , Issue 35 , June, and July 88.

28. D'Souza, C., Taghian, M., Lamb, P., Peretiatkos,R., (2006). Green products and corporate strategy: an empirical investigation", Society and Business Review, Vol. 1 Iss 2 pp. 144 – 157.

29. WHO (world health organization). )2014(. http://www.who.int/en/.

30. Goetzke, B., Nitzko,S., Spiller, A., )2014(. Consumption of organic and functional food. A matter of well-being and health? Appetite 77C (2014) 94–103.  

31. Hair, J. F., Anderson, R. E., Tatham, R. L. & Black, W. C. )2010(. Multivariate Data Analysis. 7th ed. New Jersey: Prentice Hall International, Inc.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

On the factors affecting the consumption of health food among ilam students

 

Abstract:

This study aims to identify factors affecting the consumption of healthy food survey among students of Ilam.The statistical population was the students of ilam, out of which a sample of 170 individuals were randomly selected using multistage random cluster sampling. The data collection tool used in the study was a questionnaire designed by the researcher. Confirmatory factor analysis (CFA) was used to assess the reliability of the questionnaire’s variables. We attempted to develop a reliable model using structural equation modeling to explore factors affecting the consumption of health food in ilam university.The results of this survey indicated that “health orientation” “Subjective norms”,” access, directly and “Self- Regulatory”, “Knowledge of the product”, “Product Features” indirectly, are associated with the consumption of health food. The young population is the most important nutritional food addictions and attention to the important challenges that the campus last opportunity for health education and nutritional class provides a range of students makes. Common pattern healthy food and take action to improve the most effective strategy to promote healthy lifestyles in society.

 

Keyword: health food, health orientation, students ilam, structural equation modeling.

 

 

 

 

 

 

1

 

---

[1]  .  کارشناس ارشد مدیریت کارآفرینی [e-mail]

 

[2] .  Subjective Norms

[3] . Availability

[4] . Self- Regulatory

[5]  . Knowledge of the product

[6]  . Porduct Features 

[7]  . Health Orientation

[8]  . Structural Equation Modeling

[9]  .  Least Square Error

[10]  . Latent Variables

[11]  . Confirmatory factor Analysis