مشارکت بیماران روحی در فرآیند طراحی باغ های شفابخش به منظور بالابردن پایداری اجتماعی درمراکز درمانی

محورهای موضوعی : معماری

آرزو علی عباس زاده رضائی ¹ , لیلا مدقالچی ² , فرزین حق پرست ³

1 - مربی، گروه معماری داخلی، آموزشکده فنی وحرفه ای دختران ارومیه ، دانشگاه فنی وحرفه ای، ایران.
2 - استادیار، گروه مهندسی معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، ایران.
3 - دانشیار، گروه مهندسی معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز

تاریخ دریافت : 1400/03/15 تاریخ پذیرش : 1401/02/12 تاریخ انتشار : 1401/04/01

کلید واژه: پایداری اجتماعی, مشارکت, طراحی باغ شفابخش, بیماران روحی,

چکیده مقاله :

در عصر حاضر فشارهای روانی علل اختلالات روحی در جامعه هستند. با توجه به این که تعداد زیادی از افراد با کمبود مراکز درمانی متناسب روحیات خود مواجه هستند، از این رو میتوان با دخالت دادن مخاطبین، نیازهای آنها و استفاده از مفاهیم مرتبط با پایداری اجتماعی، طراحی فضاهای درمانی را مطابق با خواسته های آنان برطرف کرد. در پژوهش حاضر با بهره گیری از راهبرد کیفی و استفاده از مطالعات کتابخانه ای و کاربست روش توصیف- تحلیل و مولفه های موثر باغ شفابخش در بهبود بیماران، تبیین سطوح و نحوه مشارکت بیماران در طراحی بدست آمده و رابطه این نوع مولفه ها با مفاهیم اصلی پایداری اجتماعی و رویکردهای مشارکت مشخص گردید. از میان رویکردهای مشارکت، رویکرد تاویلی به عنوان رویکرد اصلی در طراحی معرفی شد. در تمامی این رویکردها نوع مشارکت بیماران به دلیل خاص بودن آنها و محدودیت های شخصی افراد، به صورت غیر مستقیم در طرح مطرح است.

چکیده انگلیسی:

Due to the innate tendency of human beings to interact with nature and the significant effects of communication with nature in the human soul and body, human beings have always sought to create a logical and appropriate relationship between indoor space and outdoor nature. The quality of natural environments not only is not limited to the health and well-being of individuals, but it also provides their spiritual and psychological needs, paves the way for development and progress, identity formation, and extraction of various environmental experiences such as fun, vitality, and mind retrieval. Healing is a term that repeatedly seeks to enhance human comfort in the natural landscape. It is a quality that encompasses both body and mind, and generally refers to the spatial nature that cares about human health and improves it directly affects the human psyche. There are two common types of green space with healing properties: sensory gardens, which offer passive health benefits, and therapeutic (physical) gardens provide active relief. Along with the formation of human societies, the phenomenon of participation has emerged in order to strengthen social relations regarding the diversity of attitudes and schools. The definition of social sustainability refers to four key elements: social justice (meaning equal opportunities and human rights for all people, both now and for future generations), social solidarity (meaning empathy), participation (meaning providing opportunities for each individual in society so that each person can improve their quality of life) and security (meaning providing security in livelihood and Against natural hazards). Nowadays, stress is the cause of mental disorders in society. Due to the fact that a large number of people face a lack of medical centers appropriate to their moods, their needs, and using concepts related to social sustainability, the design of medical spaces can be solved by involving the audience according to their wishes. In the present study, by using qualitative strategy and using library studies, and applying the description-analysis method and effective components of the healing garden in improving patients. To determine the participation approach, the relationship of each component with the type of patient participation was identified through study and conclusion, which identified four types of participation approaches. First, in the planning stage, by selecting operating groups with an interpretive approach based on evidence-based design, the wishes and needs of patients are identified. Then, in cases of components that need to get enough information from patients, information is obtained through various tools such as questionnaires, interviews, etc. In the design stage, by reviewing the initial solutions and ideas obtained from the planning stage, using the regionalism approach to the indigenous cultural and historical features of the region, along with the universal design, which refers to the free and flexible design, to all tastes. The right answer will be given and the final product will be obtained with collective ideas. In all these approaches, the type of patient participation due to their specificity and personal limitations of individuals is indirectly discussed in the plan.

منابع و مأخذ:

. ابن سینا. (1370). قانون. (عبدالرحمن شرفکندی، مترجم). تهران: انتشارات سروش.

https://www.soroushpub.com/fa/product/view/168/%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%B7%D8%A8

2. ادیبی، علی اصغر؛ و اکبرزاده، مینا. (1392). باغ های شفابخش، رویکرد باغ ایرانی به سلامتی. منظر، 5(24)، 21-18. http://www.manzar-sj.com/article_4065.html


3. 3. اسلامی، سید غلامرضا؛ و کامل نیا، حامد. (1393). معماری جمعی: از نظریه تا عمل. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

https://press.ut.ac.ir/book_2276_%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C+%D8%AC%D9%85%D8%B9%DB%8C+%D8%A7%D8%B2+%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87+%D8%AA%D8%A7+%D8%B9%D9%85%D9%84+3444.html

4. توکلی، نیکی؛ و ماجدی، حمید. (1392). عملکرد محیط های سبز و طبیعی در ارتقاء سلامت روحی - روانی انسان. هویت شهر، 7(13) ،23-32. https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/960533/%D8%B9%D9%85%D9%84%DA%A9%D8%B1%D8%AF-%D9%85%D8%AD%DB%8C%D8%B7-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B3%D8%A8%D8%B2-%D9%88-%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D9%82%D8%A7%D8%A1-%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%AA-%D8%B1%D9%88%D8%AD%DB%8C-%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86


5. 5. سعیدیان، نجمه؛ معمارضیا، کاظم؛ ذاکری، سیدمحمدحسین؛ و حبیبی، امین. (1394). تبیین میزان تطابق الگوی منظر باغ ایرانی و باغهای چهارگانه درمانی. پژوهشهای منظر شهر،2(4)، 92-81.

http://ensani.ir/fa/article/350538/%D8%AA%D8%A8%DB%8C%DB%8C%D9%86-%D9%85%DB%8C%D8%B2%D8%A7%D9%86-%D8%AA%D8%B7%D8%A7%D8%A8%D9%82-%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%DB%8C-%D9%85%D9%86%D8%B8%D8%B1-%D8%A8%D8%A7%D8%BA-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%88-%D8%A8%D8%A7%D8%BA-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%AF%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C

6. 6. طاهری، ثریا؛ و طاهری، جعفر. ( 1398). ارزیابی عوامل محیطی موثر بر سلامت روان در مجموعه های مسکونی (مطالعه موردی: مجموعه های 512 و 600 دستگاه شهر مشهد). هویت شهر، 13(40)،57- 74.

 https://hoviatshahr.srbiau.ac.ir/article_14221.html

7. 7. علی الحسابی، مهران؛ و یوسف زمانی، مهرداد. (1389). فرآیند طراحی معماری، تعامل میان طراح و بهره بردار( مدل یابی مشارکت در طراحی مسکن های شخصی ساز). هنر های زیبا- معماری و شهرسازی، 2(43)، 31-42. https://jfaup.ut.ac.ir/article_23061.html


8. 8. گلابچی، محمود؛ خلعتبری، رامتین؛ و فاضل، علیرضا. ( 1393). مشارکت بهره برداران در فرآیند طراحی، زمینه ساز تحقق پایداری اجتماعی مسکن انبوه در ایران؛ نمونه موردی: مسکن شهرک صنعتی پرند. مدیریت شهری، 13(35)، 24-7.

 https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=247694

9. 9. لاوسون، برایان. (1392). طراحان چگونه می اندیشند:ابهام زدایی از فرآیند طراحی. (حمید ندیمی، مترجم). تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.

 https://arvin-bookstore.com/%D8%AE%D8%B1%DB%8C%D8%AF-%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C/73--%D8%B7%D8%B1%D8%A7%D8%AD%D8%A7%D9%86-%DA%86%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87-%D9%85%DB%8C-%D8%A7%D9%86%D8%AF%DB%8C%D8%B4%D9%86%D8%AF-%D8%A7%D8%A8%D9%87%D8%A7%D9%85-%D8%B2%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D9%81%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AF-%D8%B7%D8%B1%D8%A7%D8%AD%DB%8C-%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D8%AC%D8%AF%DB%8C%D8%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%84%D8%A7%D9%88%D8%B3%D9%88%D9%86-%D8%AD%D9%85%DB%8C%D8%AF-%D9%86%D8%AF%DB%8C%D9%85%DB%8C.html

10. مردمی، کریم؛ میرهاشمی، صدیقه؛ و حسن پور، کسری. (1393). باغ ایرانی- باغ شفابخش(شفابخشی طبیعت در نگاه اسلامی و محیطهای درمانی). فصلنامه پژوهش های معماری اسلامی، 2(5)، 49-66.

http://jria.iust.ac.ir/browse.php?a_id=110&sid=1&slc_lang=fa

11. منصوری، سید امیر؛ و فروغی، مهدا. (1397). مفهوم طراحی مشارکتی منظر. باغ نظر، 15(62)، 24-17.

http://www.bagh-sj.com/article_66282.html

12. مهدی نژاد، جمال الدین؛ ضرغامی، اسماعیل؛ و سادات، سیده اشرف. (1394). رابطه انسان و طبیعت در باغ ایرانی از منظر معماری اسلامی. مجله نقش جهان، 5(1)، 42-27. https://bsnt.modares.ac.ir/article-2-3886-fa.html


13. ناری قمی، مسعود. (1394). پارادایم های مسئله در معماری. تهران: علم معمار.

https://fekrenobook.ir/product/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AF%D8%A7%DB%8C%D9%85%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%D9%84/

14. نیکبخت، علی. (1383). پزشکی در منظرسازی نوین: باغهای شفابخش. باغ نظر، 1(2)، 82-79.

http://www.bagh-sj.com/article_1490.html

15. نیلی، رعنا؛ نیلی، ریحانه؛ و سلطانزاده، حسین. (1391). چگونگی بازتاب شاخصه های مناظر شفابخش در الگوی منظر باغ ایرانی. فصلنامه باغ نظر، 9 (23)، 74-65. http://www.bagh-sj.com/article_2456.html


16. نیلی، ریحانه؛ نیلی، رعنا؛ و امین زاده، بهناز. (1392). شفابخشی در منظر سازی باغهای دوره قاجار. معماری و شهرسازی آرمان شهر، 5(11)، 167-180. http://www.armanshahrjournal.com/article_33473.html


17. واعظ زاده، ساجده؛ نقدی ، اسدا... ؛ و ایاسه، علی.(1394). مؤلفه های پایداری اجتماعی در برنامه های توسعه ایران. مجله مطالعات توسعه اجتماعی ایران، 7(2)، 59-45. https://jisds.srbiau.ac.ir/article_8168.html


18. Bell, Simon. (2007). Landscape patern of percepton and process.( Aminzadeh, Trans). Tehran: Publicaton of Tehran University.

 https://www.routledge.com/Landscape-Pattern-Perception-and-Process/Bell/p/book/9780415608374

19. Cooper Marcus, C., & Barnes, M.(1999). Healing Gardens. New York: John Wiley & Sons.

https://www.amazon.com/Healing-Gardens-Therapeutic-Benefits-Recommendations/dp/0471192031

20. Cooper Marcus, C., & Sachs, N.(2013). Therapeutic Landscapes An Evidence-Based Approach to Designing Healing Gardens and Restorative Outdoor Spaces. Canada: John Wiley & Sons, Inc.

https://www.wiley.com/en-ie/Therapeutic+Landscapes:+An+Evidence+Based+Approach+to+Designing+Healing+Gardens+and+Restorative+Outdoor+Spaces-p-9781118231913

21. DFID.(2002).Indicators for Socially Sustainable Development. www.livelihood.org/info/docs/wssd-indbr.pdf.


22. Souter– Brown, Gayle. (2015). Landscape and Urban Design for Health and Well-Being. New York. https://www.routledge.com/Landscape-and-Urban-Design-for-Health-and-Well-Being-Using-Healing-Sensory/Souter-Brown/p/book/9780415843522


23. Ulrich, R. S. (1999). Effects of Gardens on Health Outcomes: Theory and Research. In Cooper Marcus C and M Barnes Ed.. NHealing Gardens: Therapeutic Benefts and Design Recommendations (Vol.2, pp. 27-86). New York: John Wiley & Sons.

https://www.researchgate.net/publication/304109537_Effects_of_gardens_on_health_outcomes_theory_and_research