اثربخشی آموزش مهارت‌های سواد رسانه‌ای بر تفکر خلاق و اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی دانش آموزان
زبیر صمیمی
1
(
استادیار، گروه روان‌شناسی و تکنولوژی آموزشی، دانشگاه بین المللی چابهار، چابهار، ایران.
)
معظمه ارج
2
(
گروه تکنولوژی آموزشی، دانشگاه بین المللی چابهار، چابهار، ایران
)
کلید واژه: تفکر خلاق, اعتیاد به اینترنت, مهارت‌های سواد رسانه‌ای.,
چکیده مقاله :
هدف این پژوهش بررسی اثربخشی آموزش مهارت‌های سواد رسانه‌ای بر تفکر خلاق و اعتیاد به اینترنت دانش آموزان دختر متوسطه دوم شهرستان چابهار بود. پژوهش حاضر شبه تجربی با طرح پیشآزمون، پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری پژوهش حاضر را تمامی دانش-آموزان دختر دوره دوم متوسطه شهرستان چابهار در سال تحصیلی 1404-1403 تشکیل داد که از بین آن ها تعداد 30 نفر به روش نمونه گیری در دسترس به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش (15 نفر) و کنترل (15 نفر) جای‌دهی شدند. پس از انجام پیش آزمون، آموزش مهارت‌های سواد رسانه‌ای طی 8 جلسه 90 دقیقه‌ای (دو بار در هفته) براي گروه آزمایش اجرا شد. همه شرکت کنندگان قبل و پس از آموزش براساس پرسشنامه تفکر خلاق پیتر و هانی (1388) و اعتیاد اینترنت یانگ (2007) مورد ارزیابی قرار گرفتند. داده‌ها با استفاده از آمار توصیفی و روش تحلیل کوواریانس تک متغیری در نرم¬افزار SPSS-27 تحلیل شدند. نتایج نشان داد که تفاوت معنی‌داری بین دو گروه آزمایش و کنترل در مرحله پس آزمون در بهبود تفکر خلاق و کاهش اعتیاد به اینترت وجود داشت و آزمودنی‌های گروه آزمایش در مرحله پس آزمون از تفکر خلاق بیشتر و اعتیاد به به اینترنت کمتری در مقایسه با گروه کنترل برخوردار بودند. براساس نتایج پژوهش حاضر، آموزش مهارت‌های سواد رسانه‌ای تأثیر مثبتی بر تفکر خلاق و اعتیاد به اینترنت دانش¬آموزان دارد و می‌توان از این شیوه آموزشی برای بهبود تفکر خلاق و اعتیاد به اینترنت استفاده کرد.
چکیده انگلیسی :
The aim of this study was to investigate the effectiveness of media literacy skills training on creative thinking and Internet addiction among female high school students in Chabahar County. This research employed a quasi-experimental design with a pre-test–post-test and a control group. The statistical population comprised all female students in the second cycle of secondary education in Chabahar County during the 2024–2025 academic year, from which 30 students were selected through convenience sampling and randomly assigned to the experimental (n = 15) and control (n = 15) groups. Following the pre-test, the experimental group received media literacy skills training over eight 90-minute sessions (twice a week). All participants were assessed before and after the intervention using the Creative Thinking Questionnaire by Peters and Honey (2009) and Young’s Internet Addiction Test (2007). Data were analyzed using descriptive statistics and one-way ANCOVA via SPSS-27. The findings revealed a significant difference between the experimental and control groups in the post-test phase regarding enhanced creative thinking and reduced Internet addiction. Participants in the experimental group demonstrated higher creative thinking scores and lower Internet addiction levels compared to the control group. Based on these results, media literacy skills training has a positive impact on students’ creative thinking and Internet addiction, and can be utilized as an educational approach to improve these variables.
