سنجش رویکرد نسل Z در ایران به شاخص‌های مذهبی و فرهنگ بومی
محورهای موضوعی : مطالعات توسعه اجتماعی ایرانعباس اسدی 1 , هلیا اسمعیل رعیت 2
1 - گروه مدیریت بازاریابی، واحد ورامین- پیشوا، دانشگاه آزاد اسلامی، ورامین، ایران
2 - گروه مدیریت بازرگانی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
کلید واژه: فرهنگ بومی, نسل زد, شاخص مذهبی,
چکیده مقاله :
مقدمه: نسل Z در ایران به‌عنوان نسلی که در بستر فناوری‌های نوین و فضای مجازی رشد کرده است، دارای نگرش‌های نوینی نسبت به شاخص‌های مذهبی و فرهنگ بومی می‌باشد. تحولات گسترده در حوزه فناوری، جهانی‌سازی و شبکه‌های اجتماعی باعث شده این نسل نسبت به نسل‌های پیشین دیدگاه‌ها و ارزش‌های متفاوتی داشته باشد که تأثیر قابل توجهی بر هویت دینی و فرهنگی آن‌ها دارد.
هدف: هدف اصلی این پژوهش، سنجش و تحلیل رویکرد نسل Z در ایران نسبت به دین و فرهنگ بومی و بررسی نقش فناوری و فضای دیجیتال در شکل‌دهی به نگرش‌ها و رفتارهای دینی و فرهنگی این نسل است.
روش: روش تحقیق به صورت مروری-کتابخانه‌ای با رویکرد کیفی انجام شده است. در این راستا، منابع متعدد علمی داخلی و خارجی، شامل مقالات پژوهشی، پایان‌نامه‌ها و گزارش‌های کیفی جمع‌آوری و با استفاده از روش تحلیل تماتیک و مرور نظام‌مند تحلیل شده‌اند تا الگوها و تم‌های کلیدی استخراج شود و یافته‌ها به صورت جامع و قابل استناد ارائه گردد.
نتایج :مطالعه نشان داد که نسل Z در ایران، نسبت به نسل‌های قبل، رویکردی بیشتر شخصی، معنوی و غیرسنتی نسبت به دینداری دارد و تمایل کمتری به پیروی از نهادهای دینی رسمی و ساختارهای سنتی نشان می‌دهد. همچنین، در حوزه فرهنگ بومی، این نسل به بازنمایی‌های خلاقانه، فردی و نوآورانه گرایش دارد و از پذیرش صرف ارزش‌های گذشته اجتناب می‌کند. فناوری‌های دیجیتال و شبکه‌های اجتماعی به عنوان بستر اصلی تعامل و مواجهه با مفاهیم دینی و فرهنگی نقش بسیار مهمی ایفا می‌کنند.
نتیجه‌گیری: با توجه به نتایج به دست آمده، نهادهای فرهنگی و دینی باید در شیوه‌های انتقال ارزش‌ها به نسل Z تجدیدنظر کنند و با استفاده از زبان مناسب، محتوای تعاملی و حضور فعال در فضای دیجیتال، ارتباط موثرتری با این نسل برقرار نمایند. این تغییر رویکرد برای حفظ هویت دینی-فرهنگی و ایجاد انسجام اجتماعی نسل جدید ضروری است.
Introduction: Generation Z in Iran, as a cohort that has grown up amid modern technologies and digital spaces, holds new perspectives toward religious indicators and indigenous culture. Extensive changes in technology, globalization, and social networks have led this generation to develop views and values different from previous generations, significantly impacting their religious and cultural identity.
Objective: The main aim of this study is to assess and analyze Generation Z’s approach in Iran toward religion and indigenous culture and to examine the role of technology and digital environments in shaping their religious and cultural attitudes and behaviors.
Method: The research was conducted using a qualitative literature review approach. Numerous scientific sources, including domestic and international research articles, theses, and qualitative reports, were collected and analyzed through thematic analysis and systematic review methods to extract key patterns and themes, providing comprehensive and credible findings.
Results: The study showed that Generation Z in Iran exhibits a more personal, spiritual, and non-traditional approach to religiosity compared to previous generations, with less adherence to formal religious institutions and traditional structures. Moreover, in the field of indigenous culture, this generation tends to favor creative, individual, and innovative representations and avoids uncritical acceptance of past values. Digital technologies and social networks play a crucial role as the main platforms for engaging with religious and cultural concepts.
Conclusion: Given the findings, cultural and religious institutions need to reconsider their methods of transmitting values to Generation Z and establish more effective communication by using appropriate language, interactive content, and active presence in digital spaces. This shift in approach is essential for preserving religious-cultural identity and fostering social cohesion among the new generation.
1) Abou Karam, S. (2023). Social media and the youth activism: The case of generation Z in Iran. Journal for Iranian studies, 7(17), 7-18.
2) Shahabadi, A. Z., Asgari, A., & Javadian, R.(2024) Scrutinizing Generation Z's Interpretation of Social Justice: A Case Study in Khomeinishahr, Iran.
3) Torbati, A. (2023). Iranian Zoomers, A Generation of Bravery, Hope and Invincibility-Discover Society. Discover Society: New Series, 3(1).
4) Mahmoudabadi, E., & Mollaahmadi, E. (2021, October). Investigating the behavior of generation Z customers in online banking services (Case study of a Bank of Iran). In 2021 11th International Conference on Computer Engineering and Knowledge (ICCKE) (pp. 334-340). IEEE.
5) احمدی، ی.، و کریمی، ن(1403) تنزل تمکین/کاهش تسلیم: نگرشی بر روابط نسلی نسل زد بر اساس فراترکیب پژوهش‌های موجود . مجله جامعه‌شناسی ایران , 25(2), 5–34.
6) احمدی، ی.، و کریمی، ن. (1403) تنزل تمکین/کاهش تسلیم: نگرشی بر روابط نسلی نسل زد بر اساس فراترکیب پژوهش‌های موجود . مجله جامعه‌شناسی ایران , 25(2), 5–34. https://doi.org/10.22034/jsi.2025.2047481.1756
7) پارساکیا، ک.، سعادتی، ن.، نوابی‌نژاد، ش.، دربانی، س. ع.، و رستمی، م. (1402). تبیین مفهوم انفصال نسلی در مطالعه نسل زد . مطالعات و تازه‌های روانشناختی نوجوان و جوان , 4(2), 174–181.
8) خلیلی پالندی، ف.، کردنائیج، ا.، خداداد حسینی، س.ج. و شیرخدایی، م. (1400). مفهوم‌بردازی اُفت خرید نسل زد از دیدگاه نظریۀ ساخت‌گرایی. تحقیقات بازاریابی نوین، 4(11)، 11-23. doi: 10.22108/mmj.2021.128873.2455
9) خلیلی پالندی، ف.، کردنائیج، ا.، خدادادحسینی، س. ح.، و شیرخدایی، م. (1400). مفهوم‌پردازی افت خرید نسل زد از دیدگاه نظریه ساخت‌گرایی. فصلنامه تحقیقات بازاریابی نوین , 11(4), 21–34.
10) رحیمی، م.، حضرتی صومعه، ز. و عزیزخانی، ا. (1398). سنجش میزان برخورداری دانشجویان از شاخص‌های دینداری و عوامل اجتماعی مؤثر بر آن (مطالعه موردی: دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران). فصلنامه مطالعات جامعه‌شناختی جوانان، 21، 99-120.
11) سیدآقایی احمدی، س. ز.، شاکری‌نژاد، م.، و البرزی دعوتی، (1403) مطالعه اعتماد و اعتبار اخبار رسانه ملی در میان نسل زد از نظر خبرگان . فصلنامه مطالعات مدیریت رسانه . https://doi.org/10.22034/jiscm.2024.423905.1594
12) شجاعی‌زند، ع. (1382). مدل برای سنجش دینداری در ایران. مجله جامعه‌شناسی ایران، 6(2)، 34-56.
13) شجاعی‌زند، ع. و حسین‌پور، آ. (1393). گونه‌شناسی دینداری جوانان شهر اصفهان. جامعه‌شناسی کاربردی، 4(25)، 17-25.
14) شکری، ص.، سلام‌زاده، آ.، و کرکه‌آبادی، ح. ر. (1402) بررسی الگوی رفتاری نسل‌های ایکس، وای، زد در مواجهه با محتوای کرونا در شبکه اجتماعی توییتر . فصلنامه بررسی‌های مدیریت رسانه , 2(4), 519–543.
15) عابدی جعفری، ج.، تسلیمی، م.، فقیهی، ا. و شیخ‌زاده، م. (1390). تحلیل تماتیک و شبکه مضامین: روشی ساده و کارآمد برای تبیین الگوهای موجود در داده‌های کیفی. اندیشه مدیریت راهبردی (اندیشه مدیریت)، 2(13)، 10-18.
16) عالمرزاده، م. و رستگاری، ش. (1393). دینداری جوانان، ایده‌آل‌ها و واقعیت‌ها: بررسی محدودیت‌های گفتمان‌های دینی در تحلیل دینداری جوانان (شهر تهران). مطالعات جامعه‌شناختی (نامه علوم اجتماعی سابق)، 2(31)، 159-180. doi: 10.22059/jsr.2014.56309
17) عدلی‌پور، ص.، بهجت یزدخواستی، ب. و خاکسار، ف. (1392). شبکه اجتماعی فیس‌بوک و شکل‌گیری هویت بازاندیشانه در بین دانشجویان دانشگاه تبریز. فصلنامه پژوهش ارتباطی، 20(75)، 101-138.
18) فرهمند، م.، صبوحی گلکار، ز.، و میرجلیلی، ز. (1403). زیست جهان متحول: مطالعه کیفی بازاندیشی جنسیتی دختران نسل زد. فصلنامه جامعه‌شناسی اقتصادی و توسعه , 13(2), 115–145.
19) کلاته ساداتی، ا.، صبوحی گلکار، ز.، و سیاوشی، ن. (1403) درک و تجربه دینداری در نسل زد؛ مطالعه‌ای کیفی در شهر یزد . فصلنامه جامعه‌شناسی اقتصادی و توسعه , 13(2), 173–198.
20) کوثری، م. (1387) نسل‌های ایکس، وای و زد و سیاست‌گذاری فرهنگی در ایران . (دوره 1, شماره 3, صفحات 65–85). [منبع: نام مشخص نیست، پایگاه SID].
21) محمودزاده، س. م.، صدری‌نیا، م.، یزدان‌شناس، م.، و صحت، س. (1403) الگوی رهبری نسل زد در سازمان‌ها (مروری نظام‌مند) . فصلنامه پژوهش‌های مدیریت منابع انسانی , 16(3), 81–114.
22) مشعشعی، ر.، و نیلی احمدآبادی، م. (1403) بررسی کاربرد میکرولرنینگ در آموزش و یادگیری نسل زد: یک مرور نظامند . مقاله ارائه شده در کنفرانس بین‌المللی پژوهش‌های نوین نظام آموزشی و علوم تربیتی (دوره 1).
23) مشعشعی، ر.، و نیلی احمدآبادی، م. (1403) بررسی کاربرد میکرولرنینگ در آموزش و یادگیری نسل زد: یک مرور نظامند . مقاله ارائه شده در کنفرانس بین‌المللی پژوهش‌های نوین نظام آموزشی و علوم تربیتی (دوره 1).
