سنجش رویکرد نسل Z در ایران به شاخص‌های مذهبی و فرهنگ بومی
الموضوعات : مطالعات توسعه اجتماعی ایرانعباس اسدی 1 , هلیا اسمعیل رعیت 2
1 - گروه مدیریت بازاریابی، واحد ورامین- پیشوا، دانشگاه آزاد اسلامی، ورامین، ایران
2 - گروه مدیریت بازرگانی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
الکلمات المفتاحية: فرهنگ بومی, نسل زد, شاخص مذهبی,
ملخص المقالة :
مقدمه: نسل Z در ایران به‌عنوان نسلی که در بستر فناوری‌های نوین و فضای مجازی رشد کرده است، دارای نگرش‌های نوینی نسبت به شاخص‌های مذهبی و فرهنگ بومی می‌باشد. تحولات گسترده در حوزه فناوری، جهانی‌سازی و شبکه‌های اجتماعی باعث شده این نسل نسبت به نسل‌های پیشین دیدگاه‌ها و ارزش‌های متفاوتی داشته باشد که تأثیر قابل توجهی بر هویت دینی و فرهنگی آن‌ها دارد.
هدف: هدف اصلی این پژوهش، سنجش و تحلیل رویکرد نسل Z در ایران نسبت به دین و فرهنگ بومی و بررسی نقش فناوری و فضای دیجیتال در شکل‌دهی به نگرش‌ها و رفتارهای دینی و فرهنگی این نسل است.
روش: روش تحقیق به صورت مروری-کتابخانه‌ای با رویکرد کیفی انجام شده است. در این راستا، منابع متعدد علمی داخلی و خارجی، شامل مقالات پژوهشی، پایان‌نامه‌ها و گزارش‌های کیفی جمع‌آوری و با استفاده از روش تحلیل تماتیک و مرور نظام‌مند تحلیل شده‌اند تا الگوها و تم‌های کلیدی استخراج شود و یافته‌ها به صورت جامع و قابل استناد ارائه گردد.
نتایج :مطالعه نشان داد که نسل Z در ایران، نسبت به نسل‌های قبل، رویکردی بیشتر شخصی، معنوی و غیرسنتی نسبت به دینداری دارد و تمایل کمتری به پیروی از نهادهای دینی رسمی و ساختارهای سنتی نشان می‌دهد. همچنین، در حوزه فرهنگ بومی، این نسل به بازنمایی‌های خلاقانه، فردی و نوآورانه گرایش دارد و از پذیرش صرف ارزش‌های گذشته اجتناب می‌کند. فناوری‌های دیجیتال و شبکه‌های اجتماعی به عنوان بستر اصلی تعامل و مواجهه با مفاهیم دینی و فرهنگی نقش بسیار مهمی ایفا می‌کنند.
نتیجه‌گیری: با توجه به نتایج به دست آمده، نهادهای فرهنگی و دینی باید در شیوه‌های انتقال ارزش‌ها به نسل Z تجدیدنظر کنند و با استفاده از زبان مناسب، محتوای تعاملی و حضور فعال در فضای دیجیتال، ارتباط موثرتری با این نسل برقرار نمایند. این تغییر رویکرد برای حفظ هویت دینی-فرهنگی و ایجاد انسجام اجتماعی نسل جدید ضروری است.
1) Abou Karam, S. (2023). Social media and the youth activism: The case of generation Z in Iran. Journal for Iranian studies, 7(17), 7-18.
2) Shahabadi, A. Z., Asgari, A., & Javadian, R.(2024) Scrutinizing Generation Z's Interpretation of Social Justice: A Case Study in Khomeinishahr, Iran.
3) Torbati, A. (2023). Iranian Zoomers, A Generation of Bravery, Hope and Invincibility-Discover Society. Discover Society: New Series, 3(1).
4) Mahmoudabadi, E., & Mollaahmadi, E. (2021, October). Investigating the behavior of generation Z customers in online banking services (Case study of a Bank of Iran). In 2021 11th International Conference on Computer Engineering and Knowledge (ICCKE) (pp. 334-340). IEEE.
5) احمدی، ی.، و کریمی، ن(1403) تنزل تمکین/کاهش تسلیم: نگرشی بر روابط نسلی نسل زد بر اساس فراترکیب پژوهش‌های موجود . مجله جامعه‌شناسی ایران , 25(2), 5–34.
6) احمدی، ی.، و کریمی، ن. (1403) تنزل تمکین/کاهش تسلیم: نگرشی بر روابط نسلی نسل زد بر اساس فراترکیب پژوهش‌های موجود . مجله جامعه‌شناسی ایران , 25(2), 5–34. https://doi.org/10.22034/jsi.2025.2047481.1756
7) پارساکیا، ک.، سعادتی، ن.، نوابی‌نژاد، ش.، دربانی، س. ع.، و رستمی، م. (1402). تبیین مفهوم انفصال نسلی در مطالعه نسل زد . مطالعات و تازه‌های روانشناختی نوجوان و جوان , 4(2), 174–181.
8) خلیلی پالندی، ف.، کردنائیج، ا.، خداداد حسینی، س.ج. و شیرخدایی، م. (1400). مفهوم‌بردازی اُفت خرید نسل زد از دیدگاه نظریۀ ساخت‌گرایی. تحقیقات بازاریابی نوین، 4(11)، 11-23. doi: 10.22108/mmj.2021.128873.2455
9) خلیلی پالندی، ف.، کردنائیج، ا.، خدادادحسینی، س. ح.، و شیرخدایی، م. (1400). مفهوم‌پردازی افت خرید نسل زد از دیدگاه نظریه ساخت‌گرایی. فصلنامه تحقیقات بازاریابی نوین , 11(4), 21–34.
10) رحیمی، م.، حضرتی صومعه، ز. و عزیزخانی، ا. (1398). سنجش میزان برخورداری دانشجویان از شاخص‌های دینداری و عوامل اجتماعی مؤثر بر آن (مطالعه موردی: دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران). فصلنامه مطالعات جامعه‌شناختی جوانان، 21، 99-120.
11) سیدآقایی احمدی، س. ز.، شاکری‌نژاد، م.، و البرزی دعوتی، (1403) مطالعه اعتماد و اعتبار اخبار رسانه ملی در میان نسل زد از نظر خبرگان . فصلنامه مطالعات مدیریت رسانه . https://doi.org/10.22034/jiscm.2024.423905.1594
12) شجاعی‌زند، ع. (1382). مدل برای سنجش دینداری در ایران. مجله جامعه‌شناسی ایران، 6(2)، 34-56.
13) شجاعی‌زند، ع. و حسین‌پور، آ. (1393). گونه‌شناسی دینداری جوانان شهر اصفهان. جامعه‌شناسی کاربردی، 4(25)، 17-25.
14) شکری، ص.، سلام‌زاده، آ.، و کرکه‌آبادی، ح. ر. (1402) بررسی الگوی رفتاری نسل‌های ایکس، وای، زد در مواجهه با محتوای کرونا در شبکه اجتماعی توییتر . فصلنامه بررسی‌های مدیریت رسانه , 2(4), 519–543.
15) عابدی جعفری، ج.، تسلیمی، م.، فقیهی، ا. و شیخ‌زاده، م. (1390). تحلیل تماتیک و شبکه مضامین: روشی ساده و کارآمد برای تبیین الگوهای موجود در داده‌های کیفی. اندیشه مدیریت راهبردی (اندیشه مدیریت)، 2(13)، 10-18.
16) عالمرزاده، م. و رستگاری، ش. (1393). دینداری جوانان، ایده‌آل‌ها و واقعیت‌ها: بررسی محدودیت‌های گفتمان‌های دینی در تحلیل دینداری جوانان (شهر تهران). مطالعات جامعه‌شناختی (نامه علوم اجتماعی سابق)، 2(31)، 159-180. doi: 10.22059/jsr.2014.56309
17) عدلی‌پور، ص.، بهجت یزدخواستی، ب. و خاکسار، ف. (1392). شبکه اجتماعی فیس‌بوک و شکل‌گیری هویت بازاندیشانه در بین دانشجویان دانشگاه تبریز. فصلنامه پژوهش ارتباطی، 20(75)، 101-138.
18) فرهمند، م.، صبوحی گلکار، ز.، و میرجلیلی، ز. (1403). زیست جهان متحول: مطالعه کیفی بازاندیشی جنسیتی دختران نسل زد. فصلنامه جامعه‌شناسی اقتصادی و توسعه , 13(2), 115–145.
19) کلاته ساداتی، ا.، صبوحی گلکار، ز.، و سیاوشی، ن. (1403) درک و تجربه دینداری در نسل زد؛ مطالعه‌ای کیفی در شهر یزد . فصلنامه جامعه‌شناسی اقتصادی و توسعه , 13(2), 173–198.
20) کوثری، م. (1387) نسل‌های ایکس، وای و زد و سیاست‌گذاری فرهنگی در ایران . (دوره 1, شماره 3, صفحات 65–85). [منبع: نام مشخص نیست، پایگاه SID].
21) محمودزاده، س. م.، صدری‌نیا، م.، یزدان‌شناس، م.، و صحت، س. (1403) الگوی رهبری نسل زد در سازمان‌ها (مروری نظام‌مند) . فصلنامه پژوهش‌های مدیریت منابع انسانی , 16(3), 81–114.
22) مشعشعی، ر.، و نیلی احمدآبادی، م. (1403) بررسی کاربرد میکرولرنینگ در آموزش و یادگیری نسل زد: یک مرور نظامند . مقاله ارائه شده در کنفرانس بین‌المللی پژوهش‌های نوین نظام آموزشی و علوم تربیتی (دوره 1).
23) مشعشعی، ر.، و نیلی احمدآبادی، م. (1403) بررسی کاربرد میکرولرنینگ در آموزش و یادگیری نسل زد: یک مرور نظامند . مقاله ارائه شده در کنفرانس بین‌المللی پژوهش‌های نوین نظام آموزشی و علوم تربیتی (دوره 1).
