تیپ‌شناسی شخصیتی سه قهرمان زن در رمان "پاییز فصل آخر سال است" بر اساس نظریۀ کارن هورنای

محورهای موضوعی : زبان و ادبیات فارسی

پرشنگ ایلخانی زاده ¹ , حسین داداشی ² , آرش مشفقی ³

1 - دانشجوی دکتری، گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بناب، دانشگاه آزاد اسلامی، بناب، ایران.
2 - استادیار، گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بناب، دانشگاه آزاد اسلامی، بناب، ایران.
3 - دانشیار، گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بناب، دانشگاه آزاد اسلامی، بناب، ایران

تاریخ دریافت : 1403/04/02 تاریخ پذیرش : 1403/06/08 تاریخ انتشار : 1403/07/01

کلید واژه: نقد روان‌شناسانه, کارن هورنای, رمان فارسی, پاییز فصل آخر سال است.,

چکیده مقاله :

روانشناسی ادبیات با تحلیل روانی شخصیت‌های داستان به درک عمیق‌تری از انگیزه‌ها، احساسات و رفتارهای آنان کمک می‌کند و نشان می‌دهد که چگونه تجربیات روانی و درونی قهرمانان بر تصمیمات و کنش‌های آنان در داستان تأثیر می‌گذارد. این رویکرد به مخاطب امکان می‌دهد تا لایه‌های پنهان شخصیت‌ها را بهتر فهمیده و ارتباطی عمیق‌تر با اثر برقرار کند. در این پژوهش، به تیپ‌شناسی شخصیتی سه قهرمان زن رمان «پاییز فصل آخر سال است» نوشتۀ نسیم مرعشی بر اساس نظریۀ کارن هورنای پرداخته شده است. هدف اصلی این تحقیق بررسی شخصیت‌های لیلا، شبانه و روجا و تطبیق آنها با سه جهت‌گیری شخصیتی هورنای، یعنی مهرطلبی، عزلت‌طلبی و برتری‌طلبی است. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی است و نتایج نشان می‌دهد که هرکدام از این سه زن، نمایندۀ یک تیپ شخصیتی متمایز هستند؛ شبانه در جایگاه فردی عزلت‌طلب، در جستجوی معنا در دنیای درونی و فردی خود است و از تعاملات گستردۀ اجتماعی دوری می‌کند. روجا با مهرطلبی‌اش به دنبال عشق و حمایت از سوی دیگران است و وابستگی عاطفی شدیدی دارد. لیلا برتری‌طلب است و می‌خواهد با موفقیت‌ها و دستاوردهایش به دیگران ثابت کند که در جایگاه برتری قرار دارد.

چکیده انگلیسی:

The psychology of literature, by psychologically analyzing the characters in the story, helps to understand their motivations, feelings, and behaviors more deeply and shows how the psychological and inner experiences of the heroes affect their decisions and actions. This approach allows the audience to understand the hidden layers of the characters better and establish a deeper connection with the work. In this research, the character typology of three female protagonists in the novel "Autumn is the Last Season of the Year" written by Nasim Mar’ashi based on Karen Horney's theory has been discussed. The main purpose of this research is to examine the characters of Leila, Shabane, and Roja and compare them with Hornay's three personality orientations: people-pleasing is seclusion and supremacy. The qualitative research method was based on the content analysis of the novel text. The results of text analysis show that each of these three women represents a distinct personality type. As a solitary person, Shabane searches for meaning in her inner and personal world and avoids extensive social interactions. Roja seeks love and support from others with her kindness and has a strong emotional attachment. Leila is a perfectionist and wants to prove to others that she is in a superior position with her successes and achievements.

منابع و مأخذ:

اگری، لاجوس (1383). فن نمایشنامه‌نویسی. ترجمۀ مهدی فروغ. تهران: نگاه.
ﺑﺮاﻫﻨﻲ، رﺿﺎ (1386). قصه‌نویسی. تهران: نشر نو.
داد، سیما (1371). فرهنگ اصطلاحات ادبی. تهران: مروارید.
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1370). شعر معاصر عرب. تهران: سخن.
شولتز، دوان؛ شولتز، آلن سیدنی (۱۳78). نظریه‌های شخصیت. ترجمه یحیی سیدمحمدی. تهران: هما.
علیزاده، غزاله (۱۳۸۷). خانه ادریسی‌ها. تهران: توس.
فرای، نورتروپ (1377). نقد و نظریه ادبی. تهران: نیلوفر.
ﻓﻴﺴﺖ، ﺟﺲ؛ ﻓﻴﺴﺖ، ﮔﺮﻳﮕﻮري ﺟﻲ؛ آن راﺑﺮﺗﺲ، ﺗﺎﻣﻲ (١٣٩٤). ﻧﻈﺮﻳﻪﻫﺎي ﺷﺨﺼﻴﺖ. ترجمۀ ﻳﺤﻴﻲ ﺳﻴﺪ ﻣﺤﻤﺪي. ﺗﻬﺮان: روان.
مرعشی، نسیم (1395). پاییز فصل آخر سال است. تهران: چشمه.
میرصادقی، جمال (1377). ادبیات داستانی. تهران: شفا.
ﻫﻮرﻧﺎي، ﻛﺎرن (۱۳77). عصبانی‌های عصر ما. ترجمۀ ابراهیم خواجه نوری. تهران: شرق.
ﻫﻮرﻧﺎي، ﻛﺎرن (1381). ﺷﺨﺼﻴﺖ ﻋﺼﺒﻲ زﻣﺎﻧﺔ ﻣﺎ. ﺗﺮجمۀ ﻣﺤﻤﺪﺟﻌﻔﺮ ﻣﺼﻔﺎ. ﺗﻬﺮان: ﺑﻬﺠﺖ.
يونسي، ابراهيم (1386). هنر داستان‌نويسي. تهران: نگاه.