چالش‌ها و فرصت‌های حقوقی نهادهای خود انتظام در نظام مالی ایران
محورهای موضوعی : جامع الفقهیهیونس شهسواری 1 , هانه فرکیش 2 , عباد روحی 3
1 - دانشجوی دکتری حقوق عمومی، گروه حقوق، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج، ایران.
2 - استادیار حقوق عمومی، گروه حقوق، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج، ایران. (نویسنده مسئول)
3 - استادیار حقوق عمومی، گروه حقوق، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج، ایران.
کلید واژه: نهادهای خود انتظام, بازار سرمایه, اوراق بهادار,
چکیده مقاله :
نهادهای خود انتظام نهادهایی هستند که به منظور نظام مند ساختن امور مربوط به یک حرفه، صنعت، تجارت و غیره، به مجوز قانون و البته در مواقعی مصوبات هیات دولت، به وجود می آیند. در این نهادها که دست اندر کاران مجموعه ای واحد فعالیت می کنند، دور هم جمع شده و با توافق یکدیگر به ایجاد مقررات و قواعدی که مبنای رفتار آنهاست اقدام می کنند که البته حسب مورد این مقررات و قواعد می بایستی به تأیید مراجع نظارتی (برای مثال SEC یا سازمان بورس واوراق بهادار) در همان فعالیت یا صنعت یا تجارت برسند.در واقع دغدغه اصلی این پژوهش پاسخ به این سوال است که نهادهاي خودانتظام، در بازار سرمایه ایرا ن با چه چالش ها و موانعی روبه رو هستند؟این پژوهش با روش توصیفی ـ تحلیلی و با منابع موجود کتابخانه ای و منابع اینترنتی و با هدف تعیین شیوه بهبودساختار و کارکرد نهادهای خود انتظام در بازار سرمایه ایران انجام شده است . یافته های پژوهش تاکید گر این فرضیه است که نهادهاي خودانتظام، در بازار سرمایه ایرا ن هنوز قوام نیافته اندو قانون گذار و نهادهای ناظر شناخت دقیقی از این نهاد ندارند که باعث سردرگمی در تفویض اختیارات و عدم کارایی مناسب آن شده است .نهادهاي خودانتظام، در بازار سرمایه ایرا ن ظرفیت ها و قابلیت هایی فراوانی در تنظیم امورمربوط به بازار سرمایه ایران را دارنددر صورتی که به آنها توجه قانونی شود .با توجه به قابلیت ها و محدودیت های نهادهای خود انتظام بخش در ایران ازطریق قانون گذاری صحیح در این خصوص وشناخت نهادهای ناظر نسبت به این نهادها می توان ساختار و کارکرد این نهادها را بهبود بخشید.
Self-regulatory institutions are institutions that are established in order to systematize matters related to a profession, industry, trade, etc., with the permission of the law and, of course, in some cases, with the approval of the government. In these institutions, the stakeholders of a single group of activities come together and, by mutual agreement, create regulations and rules that are the basis for their behavior. Of course, depending on the case, these regulations and rules must be approved by the regulatory authorities (for example, the SEC or the Securities and Exchange Commission) in the same activity, industry, or trade. In fact, the main concern of this research is to answer the question of what challenges and obstacles self-regulatory institutions face in the Iranian capital market. This research was conducted using a descriptive-analytical method and with existing library and internet resources, with the aim of determining how to improve the structure and functioning of self-regulatory institutions in the Iranian capital market. The research findings emphasize the hypothesis that self-regulatory institutions in the Iranian capital market have not yet been established, and the legislator and supervisory institutions do not have a precise understanding of this institution, which has caused confusion in the delegation of authority and its lack of proper efficiency. Self-regulatory institutions in the Iranian capital market have many capacities and capabilities in regulating matters related to the Iranian capital market, if they are given legal attention. Considering the capabilities and limitations of self-regulatory institutions in Iran, the structure and functioning of these institutions can be improved through proper legislation in this regard and the recognition of supervisory institutions regarding these institutions.
1. امانی، علی؛ دوانی، غلام حسین (1392) بورس، سهام و نحوه قیمت گذاری سهام،عضو جامعه حسابداران رسمی ایران. چاپ اول .
2. انصاری، علی، عیسائی تفرشی، محمدحسینی، سید میلاد، (1391) تحلیل حقوقی اقتصادی نهادهای خود انتظام و نقش مراجع غیر دولتی ناظر بر این نهادها در بازار سرمایه ایران و آمریکا، سازمان بورس و اوراق بهادار.
3. باقری محمود (۱۳۹۰) نقش حقوق شرکتها و بازار بورس در موفقیت خصوصی سازی، دفتر مطالعات اقتصادی مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی چاپ اول، تهران.
4. جعفری لنگرودی، محمد جعفر (1390) ترمینولوژی حقوق. انتشار: کتابخانه گنج دانش. چاپ 23.
5. خدادادی، شاهین، (1400) تاثیر تحریم اقتصادی بر بازارهای مالی.
6. سازمان بورس و اوراق بهادار،ارکان بازار اوراق بهادار (معرفی اجمالی بازار سرمای ایران)
7. ستوده تهرانی، حسن (1388) حقوق تجارت، جلد سوم، چاپ 13، ناشر: موسسه انتشارات دادگستر.
8. سلطانی، محمد، (1402) حقوق بازار سرمایه، تهران، سمت.
9. سلطانی، محمد، حامد اخوان هزاوه، سید مرتضی شهیدی، (1390) بایسته های حقوق بازار سرمایه (مقررات تحلیلگری، تهران ف انتشارات بورس ).
10. منصور، جهانگیر. قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران (مصوب 1358). اصلاح و تغییرات 1368 . نشر دوران .
11. هادی فر داود (۱۳۸۹) نهادهای حقوقی تنظیم مقررات ساختار و ساز و کار اجرایی سازمان خصوصی سازی، دفتر مطالعات آمار و برنامه ریزی، چاپ اول، تهران.
مقالات
12. طیب نیا،علی محمدی،حسین. مقایسه کارایی سرمایه گذاری در بخش های خصوصی و دولتی در ایران. مجله برنامه و بودجه . شماره 87 .ص3 . سایت پرتال جامع علوم انسانی.
پایان نامه‌ها
13. افتخاری، محمد مهدی، (1401) تنظیم گری فعالیت های اقتصادی توسط شورای رقابت از منظر حقوق عمومی دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری، دانشکده حقوق قضایی.
14. اکبری، محمد، (1395) بررسی وابستگی متقابل بازار سرمایه و بازار پول در اقتصاد ایران، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهر قدس، دانشکده ادبیات و علوم انسانی.
15. اکرمی پور، حسین (1400) افزایش سرمایه به روش صرف سهام با سلب حق تقدم از سهامداران، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه غیر دولتی- غیر انتفاعی خاتم.
16. آب پیکران، رضا، (1399)بازارهای مالی جهان ـ فارکس، دانشگاه آزاد اسلامی واحد دماوند، گروه صنایع و مدیریت اجرایی و کسب و کار.
17. اسماعیل پور،امیرحسین(امیرکاوییان)رمضان زاده،عبدالرضا.(1385).شناخت گاوها در بورس اصول سرمایه گذاری دربازار سرمایه. ناشر:تهران، دانش پژوهان جوان.
18. جعفری محمدرضا (1381) حقوق بورس اورق بهادار در ایران. پایان نامه،. استاد راهنما:عبدالرسول قدک، کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی.
19. حسینی، سید میلاد، (1392) تحلیل حقوقی-اقتصادی خودانتظامی در بازار سرمایه ایران با مطالعه تطبیقی با نظام حقوقی آمریکا و مالزی دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده علوم انسانی .
20. رفیعی، زینب، (1397) نقش حقوق رقابت در تنظیم بازار فرابورس، دانشگاه تهران، دانشکده حقوق و علوم سیاسی.
21. شمس محب، علیرضا، (1402) رویکرد دیوان عدالت اداری در نظارت قضائی بر مصوبات نهادهای تنظیم‌گر دانشگاه شهید بهشتی، دانشکده حقوق.
22. فدایی، نازنین، (1402) مدل مطلوب تنظیم گری بازار مالی در ایران در پرتو مطالعات تطبیقی، دکتری تخصصی (PhD) دانشگاه شهید بهشتی، دانشکده حقوق.
23. محمدیان، زهرا، (1396) نقش نهاد نظارتی در بازار سرمایه ایران دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهر قدس، دانشکده علوم انسانی.
