عشق پربسامدترین مضمون اشعار قوام الدین صاینی

محورهای موضوعی : زبان و ادبیات فارسی

الهام معینیان ¹ , مهرداد چترایی عزیزآبادی ² , عطامحمد رادمنش ³

1 - دانشجوی دکتری، گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد نجف‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف‌آباد، ایران.
2 - استادیار، گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد نجف‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف‌آباد، ایران
3 - استاد، گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران.

تاریخ دریافت : 1403/07/26 تاریخ پذیرش : 1403/09/28 تاریخ انتشار : 1403/10/01

کلید واژه: شعر غنایی, عشق, قوام الدین محمد یزدی.,

چکیده مقاله :

قوام الدین محمد یزدی از شاعران و نویسندگان قرن هشتم و نهم است که چند نسخه از کلیات او باقی مانده است. این اثر دربردارندۀ اشعار و مکتوبات شاعر است. یکی از مضامین و تصاویر برجستۀ اشعار او عشق است. مشهور شدن چند چهرۀ شاخص در ادبیات فارسی به عاشقانه‌سرایی و تمرکز کردن تحقیقات روی عاشقانه‌های آنها سبب شده است تا از دیگر شاعران این حوزه غفلت شود. حال آنکه بررسی همۀ متون از این منظر نتایج ارزنده‌ای دارد، از جمله اینکه خالقان تصاویر و مضامین بدیع، مقلدان، تأثیر اوضاع سیاسی و اجتماعی و حتی نگرش‌های کلامی و عرفانی را در عاشقانه‌سرایی معلوم می‌کند. در نوشتار حاضر به روش توصیفی- تحلیلی افکار و آرای قوام الدین دربارۀ عشق بررسی شده است. تصاویر و مضامین عاشقانۀ او در سه محور عشق، عاشق و معشوق دسته‌بندی شده است. نتایج بررسی عاشقانه‌های قوام نشان می‌‌دهد که او فقط به یک موضوع و مضمون در باب عشق بسنده نکرده، بلکه تقریباً همۀ زوایای عشق در اشعار او بازتاب داشته است. از این رو، در اشعار او می‌توان از تعریف عشق تا ویژگی‌های آن، آثار و نتایج عاشق شدن، ویژگی‌های ظاهری و اخلاقی معشوق، ویژگی‌های عاشق و دوگانه‌های متضاد در عشق ملاحظه کرد.

چکیده انگلیسی:

Qawam al-Din Mohammad Yazdi is one of the poets and writers of the 8^th and 9^th centuries, and some copies of his works have survived. This work contains poems and letters of the poet. Love is the most prominent themes and images of his poems. The fame of several prominent figures in Persian literature for lyrical writing and the focus of research on their sonnets has led to the neglect of other poets in this field. However, the examination of all texts from this point of view has valuable results, such as the creators of novel images and themes, imitators, the influence of political and social situations, and even theological and mystical attitudes in his sonnets. In the present article, Qawamuddin's thoughts and opinions about love have been analyzed in a descriptive-analytical way. His romantic images and themes have been classified and analyzed in three aspects: love, lover and beloved. The results of the analysis of Qawam's ghazals show that he was not satisfied with only one subject and theme about love and almost all aspects of love were reflected in his poems. Therefore, in his poems, it is possible to discuss from the definition of love to its characteristics, the effects and results of falling in love, the appearance and moral characteristics of the beloved, the characteristics of the lover and the opposing dualities in love.

منابع و مأخذ:

بقلی شیرازی، روزبهان (1366). عبهر العاشقین. تصحیح هانری کربن و محمد معین. تهران: منوچهری.
جام نامقی، احمد (1368). انس التائبین. تصحیح علی قائل. تهران: طهوری.
حافظ شیرازی، شمس الدین محمد (1387). دیوان غزلیات. به کوشش خلیل خطیب رهبر. تهران: مروی.
دهخدا، علی اکبر (1386). لغتنامه. تهران: مؤسسه لغتنامه دهخدا.
دهلوی، امیرخسرو (1380). دیوان امیرخسرو دهلوی. تصحیح اقبال صلاح الدین. تهران: نگاه.
سعدی، مصلح بن عبدالله (1387). گلستان سعدی. تهران: خوارزمی.
سنایی، ابوالمجد مجدود (1329). دیوان. تصحیح مدرس رضوی. تهران: چاپخانۀ سپهر.
سنایی، ابوالمجد مجدود (1362). دیوان. تصحیح مدرس رضوی. تهران: سنایی.
شاکر، کریم (1388). جلوه‌های عشق در شعر حسین منزوی. فصلنامۀ تخصصی عرفان. 6 (21)، 225-240.
صائب تبریزی، ميرزا محمدعلي (1370). دیوان صائب تبریزی. ج.6. به کوشش محمد قهرمان. تهران: علمی فرهنگی.
يزدي، قوام الدین محمد (830 قمری). کلیات شعر. 727. S.P. بلوشه، 1643، 168گ190س. پاريس: پاريس.
عطار، فریدالدین محمد (1375). دیوان عطار. به اهتمام و تصحیح تقی تفضلی. تهران: علمی و فرهنگی.
غزالی، احمد (1359). دو رسالۀ عرفانی در عشق. به کوشش ایرج افشار. تهران: کتابخانۀ منوچهری.
قهرمانی، حجت الله (1378). عشق و عقل در آثار سعدی. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوی. خوي. ايران.
گوهرین، سیدصادق (1382). شرح اصطلاحات تصوف. ج. 7 و 8. تهران: زوار.
منوچهری دامغانی، ابوالنجم احمد (1370). دیوان منوچهری دامغانی. به کوشش سید محمد دبیر سیاقی. تهران: زوار.
میرقادری، سید فضل‌الله (1384). بررسی تطبیقی ویژگی‌های عشق در شعر حافظ شیرازی و ابن فاضل مصری. علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز. 22 (3)، 165-184.
نسفی، عزیزالدین (1377). الإنسان الکامل. تصحیح ماریژان موله. تهران: طهوری.
نسفی، عزیزالدین (1359). کشف الحقایق. تصحیح احمد مهدوی دامغانی. تهران: نگاه.
نجم رازی، نجم‌الدین دایه (1352). رسالۀ عشق و عقل. تصحیح تقی تفضلی. تهران: کتاب.