الزامات پدافند غیرعامل در طراحی ایستگاه‌های مترو با استفاده از تکنیک دلفی

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری

محسن کاملی ¹ (باشگاه پژوهشگران و نخبگان، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم،‌ایران)
حسن حسینی امینی ² (حسن حسینی امینی: مربی مرکز مطالعات پدافند غیرعامل کشور)
اسداله سلمی ³ (باشگاه پژوهشگران و نخبگان، واحد پردیس، دانشگاه آزاد اسلامی، پردیس،‌ایران)
سیدباقر حسینی ⁴ (دانشیار دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه علم و صنعت ایران)

تاریخ دریافت : 1396/03/26 تاریخ پذیرش : 1396/04/19 تاریخ انتشار : 1396/03/01

کلید واژه: تکنیک دلفی, پدافند غیرعامل, ایستگاه, مترو,

چکیده مقاله :

دفاع مفهومی یکپارچه است که شامل دو بخش دفاع عامل و دفاع غیرعامل است. در اثر بروز جنگ، صدمات و آسیب‌های انسانی و مادی سنگینی به شهرهای کشور وارد می شود که با بکارگیری تمهیدات و شیوه‌های پدافند غیرعامل قبل از وقوع جنگ، امکان کاهش آسیب پذیری، وجود دارد. قطارهای شهری به عنوان یکی از مستحدثات حیاتی و حساس کشور و همچنین کاربردی می‌تواند در مواقع بحران و تهدید مکانی امن جهت اسکان پناهجویان در نظر گرفته شود. رعایت ضوابط ایمنی و محافظت در برابر تهدیدات می‌تواند رویکردی پدافندی را شاخصه اصلی ساختمان‌های مترو نماید. به همین سبب هدف از این پژوهش بدست آوردن الزامات معمارانه در طراحی ایستگاه مترو با رویکرد پدافند غیرعامل است. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی- تحلیلی است و تکنیک مورد استفاده در آن دلفی است. جامعه آماری تحقیق شامل کلیه متخصصان حوزه پدافند و معماری است که از آنها 6 نفر به عنوان نمونه انتخاب گردیدند. نتایج تحقیق حاکی از آن است که الزامات معمارانه از منظر پدافند غیرعامل در 4 دسته کلی اعم از الزامات طراحی، الزامات دسترسی و مکانیابی، الزامات مدیریتی و الزامات تاسیساتی طبقه‌بندی می‌شوند. هم چنین اعضای پانل از بین معیارهای متعدد بیشترین امتیاز را به 11 معیار فرعی اختصاص دادند به طوری که گویه "چند منظوره بودن مترو که قابلیت پناهگاهی در شرایط بحران و کاربری‌های معمولی در شرایط عادی را داشته باشد" نخستین معیار با بالاترین میانگین و با موافقت 100 درصد از نظر متخصصان دارای بیشترین اهمیت بوده و گویه" استفاده از سطوح کف و دیواره‌های سفید یا براق برای تقویت نورپردازی و لحاظ نمودن لامپ‌های شب تاب و کم انرژی" با کمترین میانگین و با موافقت60 درصد از متخصصان، دارای کمترین اهمیت از دیدگاه متخصصان پدافندی بوده است.

چکیده انگلیسی:

The integrated concept that includes both defense and civil defense are operating. The effect of war, a heavy human and material damage and damage to the country's cities that using passive defense measures and methods before the war, the possibility of reducing vulnerability there. As one of the critical urban railway constructions and also can be applied in times of crisis and the threat of a safe place for refugees to be resettled. Standards of safety and protection against threats can attribute defense approach to building the subway. That is why the purpose of this study was to obtain the required architectural design with passive defense approach is the metro station. The research is descriptive and analytical methods and techniques are used in Delphi. The study consisted of all defense experts and architecture, of which 6 samples were selected. The results indicate that the architectural requirements in terms of passive defense in 4 categories including design requirements, access and location requirements, management requirements and facility requirements are classified. The panel members from among multiple criteria into 11 sub-criteria were the most points so that items "Versatility Metro that the typical user safe haven in times of crisis and in normal circumstances have the" first criterion with the highest average and with Agree 100% of the experts are of the utmost importance and the item "Use of floor surfaces and walls white or gloss to enhance the lighting of the lamp luminescent low energy" with the lowest average and with the approval of 60 percent of the experts, the least important From the perspective of the defense experts.

منابع و مأخذ:

ابوالحسنی، عبدالله، (1384)، پدافند غیرعامل، معماری و طراحی شهری در ایران، نشریه شماره‌ی 4؛ قرارگاه پدافند هوایی خاتم الانبیاء (ص)؛ تهران؛ 1384.

اصغریان جدی، احمد، (1383)، الزامات معمارانه در دفاع غیرعامل پایدار؛ طرح پژوهشی دکتری؛ دانشگاه شهید بهشتی؛ آرشیو اسناد.

پورخردمند، رضا (1383)، مدیریت بحران (اصول و راهنمای علمی دولت‌های محلی) تألیف: توماس ای درابکوجرالدجی هواتمر، تهران: مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران، انتشارات پردازش و برنامه ریزی شهری.

جلالی، غلامرضا، (1385)، مبانی نظری در معماری دفاع غیر عامل، دانشگاه صنعتی مالک اشتر.

حسینی، سید بهشید، (1386)، معیارهای پدافند غیرعامل در ساختمان‌های جمعی شهری، نشرعابد.

دهقانی، اسفندیار،(1386)، اصول طراحی ایستگاه مترو از منظر پدافندغیرعامل،پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه صنعتی مالک اشتر.

دیوسالار، عبدالرسول‎، (1385)، محیط شناسی نظامی: «فضای عملیاتی جنگ‌های نسل ششم»؛ موسسه‌ی آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی، وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، حوزه علوم، تحقیقات و توسعه فناوری، مرکز علوم دفاعی.

سالاری فر، مرتضی، (1385)، هندسه فراکتال در طراحی استنتار، دانشگاه صنعتی مالک اشتر، پژوهشکده مهندسی پدافند غیر عامل.

عبدالهی، مجید، (1382)، مدیریت بحران در نواحی شهری؛ انتشارات سازمان شهرداری‌های کشور؛ چاپ دوم.

علیدوستی، سیروس، (1384) طراحی و تبیین مدل عوامل کلیدی موثر بر کاربرد فناوری اطلاعات در اداره کل سازمان‌های دولتی استانهای صنعتی ایران، رساله دکترای تخصصی مدیریت، دانشکده مدیریت دانشگاه تهران.

قاضی زاهدی، مهرداد، اردشیر رکنی، مسعود، (1366)، پایان نامه معماری پژوهش و طرح پیشنهادی ایستگاه مرکزی مترو. جلد اول و دوم. کتابخانه شرکت مترو.

منتظری، محمد، (1384)، آشنایی با سیستم‌های راه آهن شهری، شرکت راه آهن شهری تهران و حومه (مترو).

موحدی نیا، جعفر، (1390)، دفاع غیر عامل، دانشکده فرماندهی و ستاد سپاه.

میرزایی، محمد علی، (1388)، طراحی ایستگاه متروی ورامین،پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز.

نوروزی علیایی، علیرضا، (1390)، به‌کارگیری اصول دفاع غیر عامل در برنامه‌ریزی شهری.

ولوی، محمدرضا، (1390)، جزوه «سناریوهای تهدید نظامی موجود علیه جمهوری اسلامی ایران با تاکید بر ارتباطات دفاعی»؛ پژوهشکده مهندسی پدافند غیرعامل، ستاد کل نیروهای مسلح، مرکز تحقیقات استراتژیک، گروه بررسی توان ملی در حوزه آماد و پشتیبانی؛ تهیه کننده: محمدرضا میرزاامینی (اندیشگاه شریف)؛ 1390.

W.Coburn, A, (1993), International of Vulnerability Assessment to Development Planning Disaster Management in Metropolitan Area 21th Century, Japan,1993 pp.261-267

Blum, W. (2010) The Vietnam War and the United States Lessons. Retrieved April 1

Cuhls, k. (2002) Delphi method [online].Fraunhofer Institute for Systems and Innovation Research, Munich Personal Repec Archive, Available from: http://mpra.ub.uni-muenchen.de/ 4999[Accessed 17 April 2010]

Hartman, T., (2007), The Delphi Method for Graduate Research, Journal of Information Technology Education, Volume 6.

W.Coburn, A, (1993), International of Vulnerability Assessment to Development Planning Disaster Management in Metropolitan Area 21th Century, Japan,1993 pp.261-267

Blum, W. (2010) The Vietnam War and the United States Lessons. Retrieved April 1

Cuhls, k. (2002) Delphi method [online].Fraunhofer Institute for Systems and Innovation Research, Munich Personal Repec Archive, Available from: http://mpra.ub.uni-muenchen.de/ 4999[Accessed 17 April 2010]

Hartman, T., (2007), The Delphi Method for Graduate Research, Journal of Information Technology Education, Volume 6.