بررسی تطبیقی تأثیر ابعاد کالبدی- محیطی در کیفیت زندگی شهرها نمونه‌های مورد مطالعه: شهرهای عجب‌شیر و بناب

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری

فریبا کرمی ¹ , رباب راه نور ² , بهمن شجاعی وند ³

1 - دانشگاه تبریز
2 - دانشگاه تبریز
3 - دانشگاه تبریز

تاریخ دریافت : 1395/04/20 تاریخ پذیرش : 1395/11/18 تاریخ انتشار : 1395/11/18

کلید واژه: کیفیت, کالبدی, زندگی, ابعاد, محیطی,

چکیده مقاله :

پژوهش حاضر با اتخاذ شاخص‌های سنجش ذهنی به مطالعه‌ی ابعاد کالبدی- محیطی کیفیت زندگی اعم از عملکردی، کالبدی و محتوایی پرداخته و از آنجایی که هدف، مطالعه‌ی کیفیت زندگی در مقیاس منطقه‌ای است، اقدام به بررسی تطبیقی تأثیر ابعاد کالبدی- محیطی در کیفیت زندگی شهرها در دو شهر عجب‌شیر و بناب شده است. این پژوهش از نوع کاربردی بوده و در آن از روش توصیفی- تحلیلی استفاده شده است. به منظور رسیدن به هدف این پژوهش از مطالعات اسنادی و میدانی با ابزار پرسشنامه استفاده شده و برای تعیین حجم نمونه و روش نمونه‌گیری، به ترتیب از روش تعیین حجم نمونه کوکران و نمونه‌گیری خوشه‌ای تصادفی و در تجزیه و تحلیل و تفسیر داده‌ها و اطلاعات بدست آمده از مطالعات میدانی، از آزمون‌های Independent-Samples T Test یا همان آزمون t با دو نمونه‌ی مستقل، تحلیل عاملی با استفاده از چرخش واریماکس نرمال و رگرسیون چند متغیره‌ی خطی در محیط نرم افزار SPSS 22.0، استفاده شده است. نتایج حاصل از تحلیل داده‌ها وجود تفاوت در ابعاد کالبدی- محیطی کیفیت زندگی را در دو شهر عجب‌شیر با مقدار 0.718 و بناب با مقدار 0.741 را نشان داد و از این نظر شهر بناب در مقایسه با شهر عجب‌شیر سطح بیشتری از کیفیت زندگی را در ابعاد کالبدی- محیطی داراست. از سویی در بین ابعاد کالبدی- محیطی کیفیت زندگی در شهر عجب‌شیر به ترتیب بالاترین و پایین‌ترین ابعاد مربوط به بعد محتوایی و کالبدی و در شهر بناب به ترتیب بالاترین و پایین‌ترین ابعاد مربوط به بعد عملکردی و محتوایی است. در نهایت با توجه به نتایج بدست آمده پیشنهادهایی جهت بهبود کیفیت زندگی در شهرهای مورد مطالعه ارایه گردید.

چکیده انگلیسی:

This study measures the environmental indicators of subjective assessments to study the physical aspects of quality of life, , therefore a comparative study of the impact of the physical - environment, quality of life is in cities Ajabshir and Bonab. So in order to achieve the goal of this research, the applied research and the analytical methods Using documentary and field studies by questionnaire tool was used. To determine sample size and sampling method, respectively sample size Cochran Method and Random Cluster Sampling was used. In analysis of data, Independent-Samples T Test, Exploratory Factor Analysis and Multiple Linear Regression (Enter Method) in SPSS 22.0 was used. For validity and reliability of questionnaire, respectively Content Validity, (opinion of Planning-related experts) and the Cronbach's alpha value that has been estimated at more than 0.7 was used.
The results of the data analysis revealed the differences in physical - environmental dimensions of quality of life in the two cities with the amount of 0.718 in Ajabshir, and the amount of 0.741 in Bonab. So the city Bonab compared to Ajabshir Have greater level of quality of life in the physical – environment dimension. On the one hand between the physical – environment dimension of quality of life in Ajabshir the highest and lowest aspects related to content and physical and in Bonab the highest and lowest aspects related to performance and content. Finally, according to the results of the study suggestions to improving the quality of life in two cities presented.

منابع و مأخذ:

حریرچی، امیرمحمود، خلیل میرزایی و اعظم جهرمی (1388). «چگونگی وضعیت کیفیت زندگی شهروندان شهر جدید پردیس» فصلنامه‌ی پژوهش‌های اجتماعی؛ سال دوم، شماره 4، 110 – 89.

خادم الحسینی، احمد، حسین منصوریان و محمد حسین ستاری (1389). «سنجش کیفیت ذهنی زندگی در نواحی شهری (مطالعه موردی: شهر نورآباد، استان لرستان)». فصلنامه‌ی جغرافیا و مطالعات محیطی؛ سال اول، شماره 3، 60 – 45.

خوارزرمی، شهین‌دخت (1387). کیفیت زندگی و الزامات عصر دیجیتال در ایران؛ پایگاه اطلاع رسانی علوم ارتباطات در ایران، تهران: دانشگاه تربیت مدرس.

قالیباف، محمدباقر، مجتبی روستایی، مهدی رمضان‌زاده لسبویی و محمد‌رضا طاهری (1390). «ارزیابی کیفیت زندگی شهری (مطالعه‌ی موردی محله‌ی یافت آباد)» فصلنامه‌ی جغرافیا؛ سال نهم، شماره 31. 54 – 33.

کلانتری، خلیل (1382). پردازش و تحلیل داده‌ها در تحقیقات اجتماعی و اقتصادی؛ تهران: نشر شریف، چاپ اول.

کوکبی، افشین، محمدرضا پورجعفر و علی‌اکبر تقوایی (1384). «برنامه ریزی کیفیت زندگی در مراکز شهری،تعریف و شاخص‌ها» جستارهای شهرسازی؛ شماره دوازدهم، 13- 6.

منصورفر، کریم (1385). روش‌های پیشرفته آماری همراه با برنامه‌های کامپیوتری؛ تهران: مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، چاپ اول.

مولودی، جمشید (1388). «سنجش کیفیت محیط شهری در شهرهای جدید- مطالعه‌ی موردی: شهر جدید هشتگرد» پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد؛ دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس.

مهدی‌زاده، جواد (1385). برنامه‌ریزی راهبردی توسعه‌ی شهری (تجربیات اخیر جهانی وجایگاه آن در ایران)؛ تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و مهماری ایران، چاپ دوم.

Bonaiuto, M., Fornara, F. & Bonnes, M. (2003). Indexes of perceived residential environment qualit y and neighbourhood attachment in urban environments: a confirmation study on the city of Rome. Landscape and Urban Planning, Vol. 65, Issues 1–2: 41 – 52.

Costanza, R. (2007). Quality of life: An Approach Integration Opportunities, Human Needs and Subjective Well-Being. Ecological Economics, No. 61: 267-276.

Davidson, A. B. & Kaznelson, H. (2010). Comparison of parents' and social workers' assessments of the quality of life of children at risk, Children and Youth Services Review 32: 711–719.

Geelen, L., A. J. Huijbregts, M., den Hollander, H., M. J. Ragas, A., van Jaarsveld, H.A. & de Zwart, D. (2009). Confronting environmental pressure, environmental quality and human health impact indicators of priority air emissions. Atmospheric Environment, Vol. 43, Issue 9: 1613 – 1621.

Glebovaa, I. & Khabibrahmanova, R. (2014). Life Quality Evaluation in the Million-Plus Population Cities of ussia: Results of Empirical Research. Procedia Economics and Finance, 14: 236 – 242.

Godefroid, s. (2001). Temporal analysis of the Brussels flora as indicator for changing environmental quality. Landscape and Urban Planning, Vol. 52, Issue 4: 203 – 224.

Habib, R. R., Mahfoud, Z., Fawaz, M., Basma, S. H. & Yeretzian, J. S. (2009). Housing quality and ill health in a disadvantaged urban community. Public Health, Vol. 123, Issue 2: 174 – 181.

Lee, Y. J. (2008). Subjective quality of life measurement in Taipei. Building and Environment, Vol. 43, Issue 7: 1205 – 1215.

Lercher, P. (2003). Which health outcomes should be measured in health related environmental quality of life studies?. Landscape and Urban Planning. Vol. 65, Issue 1 - 2: 63 – 72.

Lotfi, S & Solaimani, K. (2009). An Assessment of urban Quality of life by using analytic Hierarchy process Approach (Case Study: comparative study of Quality of life in the north of iran). Journal of Social Science, Vol. 5, No. 2: 123 – 133.

Mason, M., W. Valente, T., Coatsworth, J.D., Mennis, J., Lawrence, F. & Zelenak, P. (2010). Place based social network quality and correlates of substance use among urban adolescents. Journal of Adolescence, Vol. 33, Issue 3: 419 -427.

Moser, G., (2009). Quality of life and sustainability: Toward person–environment congruity. Journal of Environmental Psychology, Vol. 29, Issue 3: 351 – 357.

Ryashchenko, S. V. & Gukalova, I. V. (2010). Public health in the system of regional indicators of the quality of life in Russia and Ukraine. Geography and Natural Resources, Vol. 31, Issue 1: 11 – 17.

Santos, L. and Martins, I., 2007, Monitoring Urban Quality of Life: The Porto experience. Social Indicators Research, Vol. 80, Issue 2: 411 – 425.

Van Kamp I., Leidelmeijer K., Marsmana G. & de Hollander A. (2003). Urban environmental quality and human well-being towards a conceptual framework and demarcation of concepts; a literature study. Landscape and Urban Planning, Vol. 65, Issue 1 - 2: 5 – 18.

Van Kamp I., Leidelmeijer K., Marsmana G. & de Hollander A. (2003). Urban environmental quality and human well-being towards a conceptual framework and demarcation of concepts; a literature study. Landscape and Urban Planning, Vol. 65, Issue 1 - 2: 5 – 18.

Wang, B., Li, X., Stanton, B. & Fang, X. (2010). The influence of social stigma and discriminatory experience on psychological distress and quality of life among rural-to-urban migrants in China. Social Science & Medicine, Vol. 71, Issue 1: 1-9.

Westaway, M. S. (2006). A longitudinal investigation of satisfaction with personal and environmental quality of life in an informal South African housing settlement, Doornkop, Soweto. Habitat International, Vol. 30, Issue 1: 175 – 189.

Whitehead, T., Simmonds, D. & Preston, J. (2006). The effect of urban quality improvements on economic activity. Journal of Environmental Management, Vol. 80, Issue 1: 1 – 12.

Williams, A. C. & Jobes, P. (1990). Economic and Quality-of-Life Considerations in Urban-Rural Migration. Journal of Rural Studies, Vol. 6, Issue 2: 187 - 194.

Wong, C., (2001). The Relationship Between Quality of Life and Local Economic Development: An Empirical Study of Local Authority Areas in England. Cities, Vol. 18, Issue 1: 25 – 32.