برنامه‌ریزی و بررسی اثرات تغییر اقلیم بر توسعه کشاورزی ایران؛کاربرد تکنیک برنامه‌ریزی ریاضی مثبت (PMP)

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

سروش کیانی قلعه سرد ¹ , جواد شهرکی ² , احمد اکبری ³ , علی سردارشهرکی ⁴

1 - گروه اقتصاد کشاورزی، دانشگاه سیستان و بلوچستان
2 - دانشیار اقتصاد کشاورزی، دانشگاه سیستان و بلوچستان
3 - استاد اقتصاد کشاورزی، دانشگاه سیستان و بلوچستان
4 - استادیار اقتصاد کشارزی، دانشگاه سیستان و بلوچستان

تاریخ دریافت : 1397/06/07 تاریخ پذیرش : 1398/04/12 تاریخ انتشار : 1398/04/01

کلید واژه: ایران, تغییر اقلیم, توسعه کشاورزی, برنامه‌ریزی, تغییر پذیری اقلیم,

چکیده مقاله :

تغییرات اقلیمی به عنوان چالشی غیرقابل اجتناب جنبه­های مختلف زیست طبیعی و انسانی را تحت تأثیر خود قرار می­دهد. یکی از بخش­هایی که وابستگی بسیار شدیدی به این­گونه تغییرات دارد بخش کشاورزی است. تأثیرپذیری این بخش و بالتبع توسعه آن از این تغییرات به معنای تغییر در تولید و در پی آن قیمت محصولات و درآمد کشاورزان بوده و برنامه­ریزی در این زمینه را ضرورت می­بخشد. در این مطالعه با استفاده از داده­های مربوط به تولید پنج محصول عمده زراعی ایران و همچنین داده­های آب و هواشناسی طی سال­های 1394-1379 به بررسی تأثیر اثرات تغییر اقلیم بر توسعه کشاورزی ایران و نحوه­ی برنامه­ریزی مناسب جهت مواجهه با این تغییرات پرداخته شده است. از این­رو با در نظر گرفتن چهار سناریوی اقلیمی متفاوت و با استفاده از روش برنامه ریزی ریاضی مثبت (PMP) این هدف جهت 20 سال بررسی شده است. نتایج تحقیق نشان می­دهد دو سناریوی تغییر توامان اقلیم و تغییر اقلیم به ترتیب بیشترین اثر را بر شاخص­های مورد بررسی داشته­اند. بر اساس این نتایج در سناریوهای 1 الی 4 به ترتیب سطح زیرکشت 8/1965، 14/1416، 9/1972 و 7/1414 هزار هکتار، متوسط درآمد خالص 6/12853، 9/10842، 1/12879 و 52/10837 میلیارد تومان و قیمت متوسط هر تن محصولات 07/8، 9/9، 06/8 و 91/9 میلیون تومان خواهد بود. برنامه­ریزی جدی و فوری در زمینه مدیریت آب، تغییر در برنامه­ریزی­های کلان مدیریت کشاورزی و تغییر در سیاست­گذاری­های بخش اقتصاد کشاورزی از جمله پیشنهادهایی است که جهت سازگاری با تغییرات اقلیمی و مدیریت اثرات منفی آن بر توسعه کشاورزی ارائه شده است.

چکیده انگلیسی:

Climate change as an unavoidable challenge affects many different natural and human aspects and requires serious planning in this regard. One of the sectors that is heavily dependent on such changes is the agricultural sector and its development. The impact of this sector and, consequently, the development of these changes means a change in production and hence the price of farmers’ products and incomes, and requires planning in this regard. In this study, using data on the production of five major crops in Iran and also data on weather and climate during the period of 1394-1379, the impact of climate change on Iranian agricultural development and its proper planning to address these changes has been addressed. Therefore, considering four different climate scenarios and using a positive mathematical programming approach, this goal has been investigated for 20 years. The results of the research show that the two scenarios of climate change and combined climate variability and climate change have the most effect on the indexes studied. According to these results, in the scenarios 1-4, the area under cultivation is 1965.8, 1416.14, 1972.9 and 1414.7 thousand hectares respectively, the average net income is 12853.6, 10842.9, 12879.1 and 10873.52 billion Toman. The average price per tonne of products will be 8.07, 9.9, 8.06 and 9.91 million Toman.Therefore, for managing climate change and reducing its negative impacts on agricultural development, suggestions such as urgent and urgent planning for water management, changes in macroeconomic management planning and changes in policy making in the agricultural economy are one of the suggestions is to adapt to climate change and manage its negative impacts on agricultural development.

منابع و مأخذ:

1. ابرهیمی خوسفی، زهره، ابراهیمی خوسفی، مهین، ولی، عباسعلی و رضایی، عبدالحسین (1392): «پیامدهای تغییر اقلیم بر کشاورزی و امنیت غذایی»، نخستین کنفرانس بین المللی اکولوژی سیمای سرزمین، اصفهان، دانشگاه صنعتی اصفهان.


2. امیرنژاد، حمید و اسدپور کردی، مریم (1396): «بررسی اثرات تغییر اقلیم بر تولید گندم ایران»، تحقیقات اقتصاد کشاورزی، جلد 9، مرودشت، صص 163-182.


3. حاجی رحیمی، محمود و ترکمانی، جواد (1382): «بررسی نقش رشد بخش کشاورزی در رشد اقتصادی ایران»، اقتصاد کشاورزی و توسعه، شماره 41 و 42، تهران، صص 89- 71.


4. طولابی­نژاد، مهرشاد، طولابی­نژاد، میثم، طباطبایی، سیدعلی (1396): «سازگاری کشاورزی با تغییرات آب‌وهوایی و نقش آن در امنیت غذایی خانوارهای روستایی شهرستان پل‌دختر»، مجله مخاطرات طبیعی، دوره 6، شماره 13، زاهدان، صص 89-71.


5. چیذری، امیرحسین، نجفی علمدارلو، حامد و کمالی، غلامعلی (1388): « بررسی اقتصادی اثرات ناشی از تغییرعوامل اقلیمی بر روی عملکرد گندم دیم مطالعه موردی: مراغه، ششمین اجلاس اقتصاد کشاورزی ایران»، مشهد.


6. روشن، غلامرضا، اوجی، روح الله، نجفی، محمد سعید و شاهکویی، اسماعیل (1390): «دورنمای تأثیر گرمایش جهانی بر تغیرات درجه-روز مورد نیاز گندم برای خوشه­های آب و هوایی مختلف ایران»، فصلنامه برنامه­ریزی منطقه­ای، سال اول، شماره 4، مرودشت، صص 108-93.


7. وخشودی، علی، جعفرپور، زین العابدین، کردوانی، پرویز (1396): « تعیین مناسب ترین شاخص برای خشکسالی های مناطق بارشیِ ایران»، فصلنامه برنامه­ریزی منطقه­ای، سال هفتم، شماره 28، مرودشت، صص 212-201.


8. عساکره، حسین (1386): تغییر اقلیم، انتشارات دانشگاه زنجان، چاپ اول، زنجان.


9. مومنی سکینه و زیبایی منصور (1392): «اثرات بالقوه تغییر اقلیم بر کشاورزی استان فارس»، پژوهش­های اقتصاد و توسعه کشاورزی، جلد 27، شماره 3، مشهد، صص 169-179.


10. Al-Amin, A.Q, Ahmed, F (2016): Food Security Challenge of Climate Change: An Analysis for Policy Selection, futures, volume 83, pp: 50-63.


11. Beck, B.C (2008): 180 years of atomospheric CO2 gas analysis by chemical methids, Nature, Vol 453, No 7193, pp: 296-297.


12. Gohar, A.A, Cashman, A (2016): A methodology to assess the impact of climate variability and change on water resources, food security and economic welfare., Agricultural Systems,Vol 147, pp: 51-64.


13. Guillermo, N, Jaramillo, V, Larsen, J (2018): Food security and climate change: the case of rainfed maize production in mexico, Agricultural and Forest Meteorology. Vol 253–254, pp 124-131.


14. Iran Second National Communication to UNFCCC, December ( 2010): Climate change office. Department of environment. Islamic Republic of Iran.
    
    
    1. Karimi, V, Karami, E, Keshavarz, M (2018): Climate change and agriculture: Impacts and adaptive responses in Iran, Journal of Integrative Agriculture, 17(1), pp: 1-15.
    
    
    2.  Lang, H, Thi, N, ShahFahad, Y.Sh (2018): Economic impact of climate change on agriculture using Ricardian approach: A case of northwest Vietnam, Journal of the Saudi Society of Agricultural Sciences, Available online 16 February 2018.
    
    


15. Maia, A, Bruno Césarm, B, Junior, R (2018): Climate Change and Agriculture: Do Environmental Preservation and Ecosystem Services Matter?, Ecological Economics, Vol 152, pp: 27–39
    
    
    1. Schneider, S.H (1990): Global Warming, Are We Entering the Greenhouse Century? Cambridge: The Lutterworth Press, 343 pp: (Japanese edition: Diamond, T okyo; U.K. edition: Lutterworth, Cambridge; Italian edition: Armenia Editore, Milano; Paperback versi on (1990): New York: Vintage Books, New York
    
    


16. Steininger, K, BirgitBednar, F, Herbert, F (2016): Consistent economic cross-sectoral climate change impact scenario analysis: Method and application to Austria,  Climate Services, Vol 1, pp: 39-52.


17. Sivakumar, M.V.K, Faiz, M.A, Mustafizur Rahman, A.H.M, Islam, K.R: (2011), Climate Change and Food Security in South Asia. Springer Science Business Media B.V. Dordrecht, Netherlands. Vol1, pp: 13–30.


18. Wheeler T, Von Braun. (2013): Climate change impacts on global food security, Science, Vol 341, pp: 508–513.