برنامه‌ریزی و بررسی اثرات تغییر اقلیم بر توسعه کشاورزی ایران؛کاربرد تکنیک برنامه‌ریزی ریاضی مثبت (PMP)

الموضوعات : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

سروش کیانی قلعه سرد ¹ (گروه اقتصاد کشاورزی، دانشگاه سیستان و بلوچستان)
جواد شهرکی ² (دانشیار اقتصاد کشاورزی، دانشگاه سیستان و بلوچستان)
احمد اکبری ³ (استاد اقتصاد کشاورزی، دانشگاه سیستان و بلوچستان)
علی سردارشهرکی ⁴ (استادیار اقتصاد کشارزی، دانشگاه سیستان و بلوچستان)

تاريخ الإرسال : 18 الأربعاء , ذو الحجة, 1439 تاريخ التأكيد : 30 الأربعاء , شوال, 1440 تاريخ الإصدار : 19 السبت , شوال, 1440

الکلمات المفتاحية: ایران, تغییر اقلیم, توسعه کشاورزی, برنامه‌ریزی, تغییر پذیری اقلیم,

ملخص المقالة :

تغییرات اقلیمی به عنوان چالشی غیرقابل اجتناب جنبه­های مختلف زیست طبیعی و انسانی را تحت تأثیر خود قرار می­دهد. یکی از بخش­هایی که وابستگی بسیار شدیدی به این­گونه تغییرات دارد بخش کشاورزی است. تأثیرپذیری این بخش و بالتبع توسعه آن از این تغییرات به معنای تغییر در تولید و در پی آن قیمت محصولات و درآمد کشاورزان بوده و برنامه­ریزی در این زمینه را ضرورت می­بخشد. در این مطالعه با استفاده از داده­های مربوط به تولید پنج محصول عمده زراعی ایران و همچنین داده­های آب و هواشناسی طی سال­های 1394-1379 به بررسی تأثیر اثرات تغییر اقلیم بر توسعه کشاورزی ایران و نحوه­ی برنامه­ریزی مناسب جهت مواجهه با این تغییرات پرداخته شده است. از این­رو با در نظر گرفتن چهار سناریوی اقلیمی متفاوت و با استفاده از روش برنامه ریزی ریاضی مثبت (PMP) این هدف جهت 20 سال بررسی شده است. نتایج تحقیق نشان می­دهد دو سناریوی تغییر توامان اقلیم و تغییر اقلیم به ترتیب بیشترین اثر را بر شاخص­های مورد بررسی داشته­اند. بر اساس این نتایج در سناریوهای 1 الی 4 به ترتیب سطح زیرکشت 8/1965، 14/1416، 9/1972 و 7/1414 هزار هکتار، متوسط درآمد خالص 6/12853، 9/10842، 1/12879 و 52/10837 میلیارد تومان و قیمت متوسط هر تن محصولات 07/8، 9/9، 06/8 و 91/9 میلیون تومان خواهد بود. برنامه­ریزی جدی و فوری در زمینه مدیریت آب، تغییر در برنامه­ریزی­های کلان مدیریت کشاورزی و تغییر در سیاست­گذاری­های بخش اقتصاد کشاورزی از جمله پیشنهادهایی است که جهت سازگاری با تغییرات اقلیمی و مدیریت اثرات منفی آن بر توسعه کشاورزی ارائه شده است.

المصادر:

1. ابرهیمی خوسفی، زهره، ابراهیمی خوسفی، مهین، ولی، عباسعلی و رضایی، عبدالحسین (1392): «پیامدهای تغییر اقلیم بر کشاورزی و امنیت غذایی»، نخستین کنفرانس بین المللی اکولوژی سیمای سرزمین، اصفهان، دانشگاه صنعتی اصفهان.


2. امیرنژاد، حمید و اسدپور کردی، مریم (1396): «بررسی اثرات تغییر اقلیم بر تولید گندم ایران»، تحقیقات اقتصاد کشاورزی، جلد 9، مرودشت، صص 163-182.


3. حاجی رحیمی، محمود و ترکمانی، جواد (1382): «بررسی نقش رشد بخش کشاورزی در رشد اقتصادی ایران»، اقتصاد کشاورزی و توسعه، شماره 41 و 42، تهران، صص 89- 71.


4. طولابی­نژاد، مهرشاد، طولابی­نژاد، میثم، طباطبایی، سیدعلی (1396): «سازگاری کشاورزی با تغییرات آب‌وهوایی و نقش آن در امنیت غذایی خانوارهای روستایی شهرستان پل‌دختر»، مجله مخاطرات طبیعی، دوره 6، شماره 13، زاهدان، صص 89-71.


5. چیذری، امیرحسین، نجفی علمدارلو، حامد و کمالی، غلامعلی (1388): « بررسی اقتصادی اثرات ناشی از تغییرعوامل اقلیمی بر روی عملکرد گندم دیم مطالعه موردی: مراغه، ششمین اجلاس اقتصاد کشاورزی ایران»، مشهد.


6. روشن، غلامرضا، اوجی، روح الله، نجفی، محمد سعید و شاهکویی، اسماعیل (1390): «دورنمای تأثیر گرمایش جهانی بر تغیرات درجه-روز مورد نیاز گندم برای خوشه­های آب و هوایی مختلف ایران»، فصلنامه برنامه­ریزی منطقه­ای، سال اول، شماره 4، مرودشت، صص 108-93.


7. وخشودی، علی، جعفرپور، زین العابدین، کردوانی، پرویز (1396): « تعیین مناسب ترین شاخص برای خشکسالی های مناطق بارشیِ ایران»، فصلنامه برنامه­ریزی منطقه­ای، سال هفتم، شماره 28، مرودشت، صص 212-201.


8. عساکره، حسین (1386): تغییر اقلیم، انتشارات دانشگاه زنجان، چاپ اول، زنجان.


9. مومنی سکینه و زیبایی منصور (1392): «اثرات بالقوه تغییر اقلیم بر کشاورزی استان فارس»، پژوهش­های اقتصاد و توسعه کشاورزی، جلد 27، شماره 3، مشهد، صص 169-179.


10. Al-Amin, A.Q, Ahmed, F (2016): Food Security Challenge of Climate Change: An Analysis for Policy Selection, futures, volume 83, pp: 50-63.


11. Beck, B.C (2008): 180 years of atomospheric CO2 gas analysis by chemical methids, Nature, Vol 453, No 7193, pp: 296-297.


12. Gohar, A.A, Cashman, A (2016): A methodology to assess the impact of climate variability and change on water resources, food security and economic welfare., Agricultural Systems,Vol 147, pp: 51-64.


13. Guillermo, N, Jaramillo, V, Larsen, J (2018): Food security and climate change: the case of rainfed maize production in mexico, Agricultural and Forest Meteorology. Vol 253–254, pp 124-131.


14. Iran Second National Communication to UNFCCC, December ( 2010): Climate change office. Department of environment. Islamic Republic of Iran.
    
    
    1. Karimi, V, Karami, E, Keshavarz, M (2018): Climate change and agriculture: Impacts and adaptive responses in Iran, Journal of Integrative Agriculture, 17(1), pp: 1-15.
    
    
    2.  Lang, H, Thi, N, ShahFahad, Y.Sh (2018): Economic impact of climate change on agriculture using Ricardian approach: A case of northwest Vietnam, Journal of the Saudi Society of Agricultural Sciences, Available online 16 February 2018.
    
    


15. Maia, A, Bruno Césarm, B, Junior, R (2018): Climate Change and Agriculture: Do Environmental Preservation and Ecosystem Services Matter?, Ecological Economics, Vol 152, pp: 27–39
    
    
    1. Schneider, S.H (1990): Global Warming, Are We Entering the Greenhouse Century? Cambridge: The Lutterworth Press, 343 pp: (Japanese edition: Diamond, T okyo; U.K. edition: Lutterworth, Cambridge; Italian edition: Armenia Editore, Milano; Paperback versi on (1990): New York: Vintage Books, New York
    
    


16. Steininger, K, BirgitBednar, F, Herbert, F (2016): Consistent economic cross-sectoral climate change impact scenario analysis: Method and application to Austria,  Climate Services, Vol 1, pp: 39-52.


17. Sivakumar, M.V.K, Faiz, M.A, Mustafizur Rahman, A.H.M, Islam, K.R: (2011), Climate Change and Food Security in South Asia. Springer Science Business Media B.V. Dordrecht, Netherlands. Vol1, pp: 13–30.


18. Wheeler T, Von Braun. (2013): Climate change impacts on global food security, Science, Vol 341, pp: 508–513.