شناسایی چالشهای زیستمحیطی در سکونتگاههای روستایی و ارزیابی عملکرد نهادهای متولی در مدیریت آن‌ها (مطالعه موردی: بخش مرکزی شهرستان روانسر)
محورهای موضوعی : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای
امین دهقانی
1
(استادیار گروه جغرافیا و برنامهریزی روستایی، دانشگاه جیرفت، جیرفت، ایران)
میرنجف موسویسوی
2
(دانشیار گروه جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران)
داود جمینی
3
(دکترای جغرافیا و برنامهریزی روستایی و عضو باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج، ایران)
کلید واژه: توسعه روستایی, شهرستان روانسر, چالشهای زیستمحیطی, نهادهای متولی,
چکیده مقاله :
محیطزیست مبنا و بستر تمامی فعالیتهای جامعه روستایی است که در سالهای اخیر ارتقای کیفیت آن مورد توجه ویژه برنامهریزان قرار گرفته است. در راستای بهبود کیفیت محیطزیست در سکونتگاههای روستایی، شناسایی مشکلات و چالشهای زیستمحیطی بهوجود آمده و همچنین ارزیابی عملکرد نهادهای متولی در مدیریت این چالشها، مسأله قابل ملاحظهای است که باید مد نظر محققان و اندیشمندان برنامهریزی و توسعه روستایی قرار گیرد. در این راستا، هدف از پژوهش کمی و کاربردی حاضر، که با ترکیبی از روشهای توصیفی ـ تحلیلی و علی به انجام رسیده است، شناسایی مهمترین چالشهای زیستمحیطی و ارزیابی میزان رضایتمندی روستاییان از عملکرد نهادهای متولی در مدیریت چالشها و همچنین بررسی اثرات نهادهای متولی بر چالشهای زیستمحیطی در سکونتگاههای روستایی بوده که به صورت موردی در میان سرپرستان خانوار روستایی بخش مرکزی شهرستان روانسر (4633=N)، که 119 نقطه روستایی را شامل میشود، انجام گرفته است. با توجه به تعداد زیاد سرپرستان خانوار روستایی، عدم دسترسی به کلیه سرپرستان خانوار، محدودیتهای مالی و زمانی، محققان قادر به مصاحبه و تکمیل پرسشنامه در میان کلیه سرپرستان خانوار روستایی نبوده و با استفاده از فرمول کوکران 355 نفر از سرپرستان خانوار، بهعنوان نمونه آماری برآورد گردید. جهت جمعآوری دادههای مورد نیاز، ابزار اصلی پژوهش پرسشنامه محققساختهای بود که روایی و پایایی آن با رعایت اصول علمی پژوهشهای میدانی تأیید شده است. یافتههای تحلیل عاملی اکتشافی نشان داد مهمترین چالشهای زیستمحیطی شناسایی شده (تخریب مراتع و جنگلها (19 درصد)، فشار بر منابع آب و خاک (88/16 درصد)، تهدید حیات وحش (91/14 درصد)، زباله و پسماند (17/11 درصد) و آلودگی هوا (1/11 درصد)، توانستهاند حدود 73 درصد واریانس متغیر وابسته پژوهش را تبیین نمایند. بر اساس یافتههای حاصل از جدول توزیع فراوانی (حدود 3/78 درصد روستاییان میزان رضایتمندی بسیار ضعیف و ضعیف) و آزمون t تکنمونهای (با میانگین 213/2)) میتوان اذعان کرد که روستاییان از عملکرد نهادهای متولی در مدیریت چالشهای زیستمحیطی، ارزیابی ضعیفی داشتهاند. نتایج بررسی اثرات نهادهای متولی بر چالشهای زیستمحیطی در سکونتگاههای روستایی بخش مرکزی شهرستان روانسر نشان داد اثر این نهادها بر چالشهای زیستمحیطی شناسایی شده (به استثنای آلودگی هوا) منفی و معنادار بوده است. در این میان بیشترین اثر منفی نهادهای متولی بر دو چالش فشار بر منابع آب و خاک و تخریب مراتع و جنگلها، بهترتیب با اثرات کل 544/0- و 428/0، بوده است.
The aim of the present study is quantitative and functional, that is done Using descriptive and analytical and causal, the identification of the most important environmental challenges and Evaluation of satisfaction of villagers from The performance of institutions in management challenges and also Serving The effect of institutions On the environmental challenges in rural communities. this study It has been done as a case study Among rural households Located in the central District of the Rawansar Township (N= 4633), that includes the 119 rural points. Due to the high number of rural households, Lack of access to all heads of households and Financial and time constraints, the researchers were unable to interview and questionnaire to all households and with Using Cochran formula (d= 0.5, p &q = 0.5), 355 persons of households Estimated as the statistical sample. Shows The results of exploratory factor analysis, the most important environmental challenges identified (Degradation of pastures and forests (19 percent), Pressure on water and soil resources (16.88 percent), Wildlife Threat (14.91 percent), Waste and waste (11.17 percent) and air pollution (11.1 percent)), they could Explain About 73% of the variance of the dependent variable of the research. Based on findings from the frequency distribution table (About 78.3 percent of villagers have a very weak and poor satisfaction) and One-sample t test (With 2.312 average)), Can be acknowledged That Have had a poor evaluation The villagers are from the function of trusted institutions in managing environmental challenges. Shows Results of the effects of trustee institutions on Environmental Challenges in rural settlements that Located in the central district Rawansar Township, the impact of these institutions on air pollution No significant and their effects on The other environmental challenge has been identified (Pressure on water and soil resources, degradation of pastures and forests, waste and waste and wildlife threats) Has been negative and meaningful. Meanwhile the most The negative effect of custodial authorities have been on Two Challenges, Pressure on water and soil resources and Destruction of pastures and forests, Respectively with -0.544 and -0.428 Total effects.
_||_
