شناسایی و تحلیل موانع مؤثر بر مقاوم‌سازی مساکن روستایی (مطالعه موردی: شهرستان بناب)

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

ارسطو یاری حصار ¹ (استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی روستایی دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران)
فرزین حق پرست ² (استادیار گروه مهندسی معماری، دانشگاه هنرهای اسلامی تبریز، تبریز، ایران)
علی مجنونی توتانخانه ³ (مدرس گروه مهندسی معماری، دانشگاه بناب، بناب، ایران)
صغرا نیرومند شیشوان ⁴ (مربی گروه مهندسی معماری، دانشگاه بناب، بناب، ایران)

تاریخ دریافت : 1394/03/17 تاریخ پذیرش : 1395/09/26 تاریخ انتشار : 1395/09/01

کلید واژه: مسکن روستایی, مقاوم‌سازی, پدافند غیرعامل, شهرستان بناب,

چکیده مقاله :

با توجه به حادثه­خیز بودن کشور ایران که همواره محل وقوع انواع حوادث طبیعی بوده و همچنین آسیب­پذیری زیاد سکونت­گاه­های روستایی در برابر حوادث، اهمیت شناسایی موانع مؤثر پیش­روی مقاوم­سازی مساکن روستایی را  آشکار ساخته است؛ ولی بایستی توجه نمود که پیش­نیاز هرگونه برنامه­ریزی، شناخت صحیح از شرایط تأثیرگذار در تمامی ابعاد است تا با تکیه بر همین اطلاعات بتوان تصمیمات اصولی را اتخاذ نمود. پژوهش حاضر باهدف بررسی موانع مؤثر بر مقاوم­سازی مسکن روستایی در شهرستان بناب با استفاده از تحلیل عاملی صورت گرفته است؛ نوع تحقیق اکتشافی بوده و روش بررسی آن توصیفی تحلیلی می­باشد. برای بررسی موضوع 35 شاخص در ابعاد اقتصادی، اجتماعی، مدیریتی و محیطی انتخاب شده است. جامعه آماری این پژوهش شامل 14047 نفر ساکن در مساکن بالای 20 سال قدمت است. حجم نمونه با استفاده فرمول کوکران، 420 نفر و به روش تصادفی ساده انتخاب شده­اند. داده­های مورد نیاز از طریق توزیع پرسشنامه به‌ دست ‌آمده است. روایی صوری پرسشنامه با کسب نظر اساتید و کارشناسان  و ضریب پایایی پرسشنامه با استفاده از فرمول آلفای کرونباخ 91/0 محاسبه شده است. نتایج به دست آمده با به‌کارگیری تحلیل عاملی به چهار عامل معنی­دار تقلیل یافته که به ترتیب عامل اقتصادی (09/ 86 درصد)، مدیریتی (46/5 درصد)، اجتماعی (26/2 درصد) و در نهایت محیطی با 93/0 درصد  بیشترین تأثیر را بر عدم مقاوم­سازی مساکن روستایی داشته­اند. در مجموع چهار عامل فوق قابلیت تبیین 75/94 درصد تغییرات واریانس را تبیین نمودند. نتایج حاصل از تفسیر نقشه و نمودار نشان داد که موانع اقتصادی در بین همه­ی روستاها به‌ عنوان عامل مشترک بوده، عامل اجتماعی بیشتر در روستاهای نزدیک به مرکز شهرستان و عامل­های مدیریتی و محیطی نیز به‌ صورت مشترک در روستاهای دور از مرکز شهرستان به‌ عنوان مانع اصلی بوده است. لذا این تفاوت­ها لزوم تهیه و اجرای برنامه­های مقاوم­سازی با رویکرد حمایت­های مالی را جهت مقاوم­سازی مساکن روستایی در شهرستان بناب ایجاب می­کند.

چکیده انگلیسی:

Iran has always been the site of a variety of natural disasters such as earthquakes because of its geographical position. In fact, the vulnerability of the rural housing is more than urban ones due to low quality of the rural housing. So, it is important to identify barriers of the development and retrofitting of these buildings. But it is noticable that correct knowledge of existance conditions in social, economical, environmental and management dimentions is prerequisite for every planning to dicision making basically relying on this information. The present study aimed to analyze the barriers affecting rural housing in the Bonab county; therefore, retrofitting is done by using “factor analysis”.The exploratory research is descriptive- analysis. It has been selected 35 indexes. The population include 14047 people (living in residential buildings over 20 years old) in 29 villages of Bonab County. Sample size has been estimated 420 people that were selected randomly by using Cochran formula. Required data obtained through distributed questionnaires. Face validity of questionnaire is obtained by consent of professors and administrative experts and reliability coefficient calculated 0.94 using Cronbach's alpha formula. The results of the questionnaires reduced to 4 factors using “factor analysis” technique that economic factors (86/09), management factors (5/46), social factors (2/26) and environmental factors (0/93) had the greatest impact on nonretrofitting of rural housing, respectively. In total, four factors have the ability to explain the 94/75 percent of the varience. Results of the interpreting of the maps and dispresion diagram of the villages indicates that economic barriers is a common factor among all villages. The results from interpretation of village’s maps and scattered diagram show the economic barriers as common factor among all rural villages, social factor in villages near the city center and Environmental management and operating jointly in villages far from the city center are as a main barrieres. Therefore, it is required to prepare and implement retrofit programs with financial support approach to strengthening rural housing in the city.

منابع و مأخذ:

1. Ashkan. F., et al (2009), Rural housing reconstruction and retrofitting in Iran, The National Conference on Housing and development of villages, University of Sistan and Baluchestan.


2. Bashagh. M., et al(2012), Analysis of the social sustainability of housing in rural areas, Case Study: The rurals of Azna county, Journal of Regional Planning, Volume 2, Issue 5, Pages 1-11.


3. Beiti. H (2012), Assess the status of local patterns in rural housing construction programs, case study: eastern Azerbaijan, Journal of urban management. Volume 10, Issue 29, pp. 129-115.


4. Ebrahimi. S (2012), Rural Development Managemant, Nashr Publications, Frist pub, Esfahan.


5. Ghader Madri. H, Jomeini. D, Jamshidi. A, Cheraghi. R (2013), Analysis of the spatial housing inequalities in rural areas, economy of space and Rural Development, Volume 2, Number 3, pp. 113-93.


6. Golapchi. Mahmoud, Taiebat.M(2007), Causes of instability rural residential buildings against earthquakes and provide construction model based on local possibilities, Fine Arts Quarterly, Vol 30, No 30: 31-42.


7. Habibi. K, Pourahmad. A, Meshkini. A (2004), Improve and renew this neighborhood, Entekhab publication, Volume One, Tehran.


8. Jamshidi. A, Jomeini. D (2015), Analysis of rural housing people satisfaction, Journal of Housing and Rural Environment, year 34, Volume 149, Pages 90-79.


9. Mahdian. A, Sartipopour. M (2012), A review of rural housing developments and prospects for future development, Journal of Housing and Rural Environment, Volume 31, Number 140: pp. 3-12.


10. Parhiz. F., et al(2012), Analysis of housing in the Lorestan province by using factor analysis models (numerical taxonomy and Williamson), Journal of Regional Planning, Volume 2, Issue 8, pp. 42-29.


11. Pour Deihami. Sh (2011), Culture and Housing, Journal of Housing and Rural Environment, No. 134: Pp 3-18.


12. RabieeiFar. V (2015), Analyze and evaluate the effects of projects on economic development - social, rural settlements (Case Study: Zanjan province), Regional Planning Journal, Volume 5, Number 17: pp90-75.


13. Sedaei. E, Gharenejad. H, Firouzi.A (2011), Analysis of the vulnerability of rural housing, case study tissue city ", Journal sphere (Geographical Organization). Volume 2, Issue 77, pp. 74-67.


14. Taghvaee. A, Bahrampour. M, Shahinrad. M (2009), Reconstruction of rural housing after Azsanhh, damage Pathology Guidelines, Journal of Architecture and Urban Utopia. Volume 2 Number 2, pp. 112-105.
    
    
    1. Belden, J. N., et al. (2012). Housing in rural America: building affordable and inclusive communities, Sage Publications Thousand Oaks.
    
    
    2. Dong, C., et al. (2014). "Evaluating the micronutrient status of women of child-bearing age living in the rural disaster areas one year after Wenchuan Earthquake." Asia Pacific journal of clinical nutrition 23(4): 671.
    
    
    3. Donglan, Z., et al. (2010). "Driving forces of residential CO 2 emissions in urban and rural China: an index decomposition analysis." Energy Policy 38(7): 3377-3383.
    
    
    4. Federal, H. C. (2013). "Federal Housing Administration (FHA): Section 232 Healthcare Facility Insurance Program--Strengthening Accountability and Regulatory Revisions Update Final Rule Amendment--revision of date of applicability. Final rule amendment." Federal register 78(83): 25184.
    
    
    5. Gallent, N. (2009). "Planning for affordable rural housing in England and Wales."
    
    
    6. Galloway, L. and I. Kapasi (2014). "Rural home-based businesses and their contribution to rural lives, Australasian Journal of Disaster and Trauma Studies
    
    
    7. Kartezos, R and Scott, R. (1992). "Ferrocement in low cost housing: an application proposal. use of ferrocement in rural housing projects." Journal of ferrocement 22(2): 181-187.
    
    
    8. Long, H., et al. (2010). "Socio-economic development and land-use change: Analysis of rural housing land transition in the Transect of the Yangtse River, China." Land Use Policy 24(1): 141-153.
    
    
    9. Miller, C. (2007). "Social Welfare in Africa: Meeting the needs of households caring for orphans and affected by AIDS." Social Protection Initiatives for Children, Women and Families. New York: New School University and UNICEF
    
    
    10. Nelson, R., et al. (2010). "The vulnerability of Australian rural communities to climate variability and change. Landscape and urban planning 41(2): 93-97.
    
    
    11. Nevett, L. C., et al. (2005). "Between urban and rural: house-form and social relations in Attic villages and deme centers." Ancient Greek houses and households: Chronological, regional, and social diversity: 83-98.
    
    
    12. Phillips, D. R. and A. M. Williams (1982). Rural housing and the public sector, Gower Farnborough.
    
    
    13. Ruda, G. (2013). "Rural buildings and environment." Landscape and urban planning 41(2): 93-97.
    
    
    14. Salazar, A. (2011). "Disasters, the World Bank and participation: relocation housing after the 1993 earthquake in Maharashtra, India." Third World Planning Review 21(1): 83.
    
    
    15. Vida M. and V. Maliene (2014). "An Analysis of Professional Perceptions of Criteria Contributing to Sustainable Housing Affordability." Sustainability 7(1): 248-270.
    
    
    16. Villarino, R., et al. (2014). On applicability of impulse-radar sensors for monitoring of human movements. Extended abstract, IMEKO Joint Symposium (Madeira, Portugal.
    
    
    17. Yawson, D. O., et al. (2015). A needs-based approach for exploring vulnerability and response to disaster risk in rural communities in low income countries, Australasian Journal of Disaster and Trauma Studies, IRDR Conference Special Issue.
    
    

23. Malys