شناسایی پهنه های بهینه اسکان موقت پس از وقوع سیل با رویکرد مدیریت بحران و بکارگیری Fuzzy MCE (مطالعه موردی: شهرستان دهاقان)
محورهای موضوعی : مدیریت و برنامه ریزی محیط زیستمیثم جعفری 1 , دلارام سیکارودی 2 , محمد اسمائیل رئوفی 3
1 - گروه مهندسی ایمنی، بهداشت و محیط زیست، دانشکده مهندسی مواد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد، ایران
2 - گروه مهندسی ایمنی، بهداشت و محیط زیست، (واحد نجف آباد)، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران.
3 - گروه مهندسی ایمنی، بهداشت و محیط زیست، (واحد نجف آباد)، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران.
کلید واژه: مدیریت بحران, اسکان اضطراری, مکان‌یابی, سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS), دهاقان, سیلاب,
چکیده مقاله :
در عصر حاضر، وقوع حوادث طبیعی و انسانی به‌ویژه در جوامع کم‌برخوردار از آمادگی، به بحران‌های جدی تبدیل شده است. بلایای طبیعی چون زلزله و سیلاب نه تنها منجر به خسارات جانی و مالی فراوان می‌شوند، بلکه آواره شدن میلیون‌ها نفر را نیز به همراه دارند. این تحقیق به بررسی مکان‌یابی بهینه محل‌های اسکان اضطراری در شهرستان دهاقان، واقع در استان اصفهان، می‌پردازد. هدف اصلی این پژوهش، شناسایی پهنه‌های مناسب برای اسکان موقت پس از وقوع سیلاب با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) و روش‌های ارزیابی چندمعیاره، به‌ویژه تحلیل سلسله‌مراتبی (AHP) و ارزیابی چندمعیاره فازی (Fuzzy MCE) است. در این راستا، معیارهای مؤثر در مکان‌یابی شامل فاصله از جاده‌ها، آبراهه‌ها، شیب اراضی و کاربری زمین مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان می‌دهد که مناطق شمال شرقی شهرستان دهاقان به‌عنوان مکان‌های کم‌خطر و مناسب برای اسکان موقت شناسایی شده‌اند. به‌طور کمی، درصد شیب اراضی با وزن 0.20، فاصله از آبراهه‌ها با وزن 0.18 و فاصله از جاده‌ها با وزن 0.15 به‌عنوان معیارهای کلیدی شناسایی شدند. همچنین، استفاده از توابع عضویت فازی در ارزیابی معیارها به بهبود دقت تحلیل‌ها کمک کرده و امکان شناسایی مناطق امن‌تر را فراهم کرده است. در نهایت، پیشنهاداتی برای بهبود مدیریت بحران و مکان‌یابی بهینه محل‌های اسکان اضطراری ارائه شده که شامل ایجاد پایگاه داده جامع، برگزاری دوره‌های آموزشی و طراحی زیرساخت‌های مقاوم می‌باشد.
In today’s world, the frequency of natural and human-induced disasters, particularly in unprepared communities, has escalated into serious crises. Events such as earthquakes and floods not only inflict substantial human and financial losses but also displace millions of individuals. This study focuses on determining the optimal locations for emergency shelter sites in Dahqan County, Isfahan Province. The primary aim of this research is to identify suitable areas for temporary accommodation following floods, utilizing Geographic Information Systems (GIS) and multi-criteria evaluation methods, specifically the Analytic Hierarchy Process (AHP) and Fuzzy Multi-Criteria Evaluation (Fuzzy MCE). Key criteria for site selection—including proximity to roads, streams, land slope, and land use—were assessed. The findings reveal that the northeastern regions of Dahqan County are identified as low-risk and suitable for temporary accommodation. Among the evaluated criteria, land slope percentage emerged as the most significant factor, with a weight of 0.20, followed by distance from waterways (0.18) and distance from roads (0.15). Furthermore, the application of fuzzy membership functions in the evaluation process has improved the accuracy of the analyses and facilitated the identification of safer areas. This study concludes with recommendations for enhancing crisis management and optimizing emergency shelter site selection, including the creation of a comprehensive database, conducting training sessions, and designing resilient infrastructure.
Akkas, M., et al. (2019). A Framework for Evaluating the Quality of Research Data. Data Science Journal.
Aldrich, D. P. (2012). Building Resilience: Social Capital in Post-Disaster Recovery. University of Chicago Press.
Almeida, M., et al. (2016). “Urban Flood Risk Management: A Review of the Literature.” Journal of Flood Risk Management.
Belton, V., & Stewart, T. J. (2002). Multiple Criteria Decision Analysis: An Integrated Approach. Kluwer Academic Publishers.
Cai, X., et al. (2014). “Flood Risk Assessment: A Case Study of the Yangtze River Basin.” Natural Hazards.
CRED (2020). The Human Cost of Disasters: An Overview of the Last 20 Years (2000–2019). Centre for Research on the Epidemiology of Disasters.
Creswell, J. W. (2014). Research Design: Qualitative, Quantitative, and Mixed Methods Approaches. Sage Publications.
Dubois, D., & Prade, H. (1980). Fuzzy Sets and Systems: Theory and Applications. Academic Press.
Esri (2021). ArcGIS Pro: A Complete Guide. Environmental Systems Research Institute. Flick, U. (2018). An Introduction to Qualitative Research. Sage Publications.
Ghosh, S., & Dutta, S. (2012). “Impact of Land Use Changes on Flood Risk in the Brahmaputra River Basin.” Environmental Monitoring and Assessment.
González, M., et al. (2019). “Seismic Risk Assessment of Urban Areas: A Case Study in Chile.” Natural Hazards.
Gohari, A., et al. (2019). “Assessment of Flood Risk in Semi-Arid Regions: A Case Study of Dahqan County.” Journal of Hydrology, 575, 123-135. [In Persian]
Guler, E., Avcı Azkeskin, S., & Aladağ, Z. (2023). “Determination of Temporary Accommodation Areas in Earthquake via MCDM and GIS.”
Hanley, J. A., & McNeil, B. J. (1982). A Method of Comparing the Areas under Receiver Operating Characteristic Curves Derived from the Same Cases. Radiology, 148(3), 839-843.
Hwang, C. L., & Yoon, K. (1981). Multiple Attribute Decision Making: Methods and Applications. Springer.
Jalili, A., et al. (2021). “Climate Change Impacts on Extreme Precipitation Events in Iran.” Climate Dynamics, 56(5-6), 1607-1620. [In Persian]
Keller, J. M., & Ho, K. (2009). “Fuzzy Logic and Its Applications.” Springer.
Khosravi, A., et al. (2019). “Topographic Influences on Rainfall-Runoff Processes in the Zagros Mountains.” Water Resources Management, 33(2), 567-580. [In Persian]
Kreimer, A., Arnold, M., & Carlin, A. (2003). Building Safer Cities: The Future of Disaster Risk. The World Bank.
Kumar, R. (2014). Research Methodology: A Step-by-Step Guide for Beginners. Sage Publications.
Lillesand, T., Kiefer, R. W., & Chipman, J. W. (2015). Remote Sensing and Image Interpretation. Wiley.
Malczewski, J. (1999). GIS and Multi-Criteria Decision Analysis. John Wiley & Sons.
Malczewski, J. (2006). Ordered weighted averaging with fuzzy quantifiers: GIS-based multicriteria evaluation for land-use suitability analysis. International Journal of Applied Earth Observation and Geoinformation, 8(4), 270-277.
Meyer, V., et al. (2012). “The Role of Social Vulnerability in Flood Risk Management.” Environmental Science & Policy.
Meyer, W. B., et al. (2013). The Role of Data in the Study of Climate Change. In Climate Change: Evidence and Causes.
Mitchell, J. K. (2003). The Role of Disaster Risk Reduction in Sustainable Development. International Journal of Disaster Risk Science.
Moghadam, S., et al. (2020). “The Effect of Topography on Soil Erosion in the Dahan Region.” Soil Science Society of America Journal, 84(4), 1115-1127. [In Persian]
Maleki, H., Hosseini Siyahgoli, S., & Soleimani Rad, M. (2018). “Application of Fuzzy Gamma Operator for Optimizing Temporary Accommodation in Geographic Information System (Case Study: District Four of Ahvaz City).” Geography and Environmental Studies, 6(24), 37-50. January 21, 2018. [In Persian]
Norris, F. H., et al. (2008). Community Resilience as a Metaphor, Theory, Set of Capacities, and Strategy for Disaster Readiness. American Journal of Community Psychology.
Rahimi, M., et al. (2020). “Flood Events in Iran: A Review of Causes and Consequences.” Natural Hazards Review, 21(3), 04020014. [In Persian]
Saeid, Givachi. (2013). “Temporary Accommodation Site Selection After an Earthquake Using GIS and AHP Technique: A Case Study of District Six in Shiraz City.” Urban and Regional Studies and Research, 5(17), 101-118. [In Persian]
Sadeghi, S., et al. (2016). “Land Use Planning and Flood Risk Management: A Case Study in Iran.” International Journal of Disaster Risk Reduction. [In Persian]
Saaty, T. L. (1980). The Analytic Hierarchy Process: Planning, Priority Setting, Resource Allocation. McGraw-Hill.
Saaty, T. L. (2008). Decision Making with the Analytic Hierarchy Process. International Journal of Services Sciences.
Schneider, A., et al. (2014). Disaster Management and Humanitarian Assistance: A Public Health Perspective. Public Health Reports.
Tschakert, P., et al. (2013). Climate Change and the Role of Social Capital in Disaster Risk Reduction. Global Environmental Change.
Zhou, Y., et al. (2018). “Assessment of Flood Risk in Urban Areas: A Case Study of Beijing.” Water.
Zarafshani, K., et al. (2018). “Rainfall Variability and its Impact on Water Resources in Central Iran.” Iranian Journal of Science and Technology, Transactions of Civil Engineering, 42(4), 847-857. [In Persian]
