اثر تنش شوری ناشی از کلرید سدیم ‎‏‏ بر غلظت عناصر در برگ گندم در شرایط آب‌کشت

محورهای موضوعی : بوم شناسی گیاهان زراعی

حاجی آقائی کامرانی منیره ¹ ( مدرس گروه علوم و مهندسی کشاورزی دانشگاه پیام نور تهران، ایران )
اعظم رحیمی چگنی ² ( باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان واحد خرم آباد دانشگاه آزاد اسلامی خرم آباد، ایران )
هادی حسین نیا ³ ( باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان واحد قائم شهر دانشگاه آزاد اسلامی قائم شهر، ایران )
علی بابایی قاقلستانی ⁴ ( دانش آموخته کارشناس ارشد گروه شناسایی و مبارزه با علف‌های هرز دانشگاه محقق اردبیلی اردبیل، ایران )

تاریخ دریافت : 1394/02/03 تاریخ پذیرش : 1394/05/30 تاریخ انتشار : 1394/06/01

کلید واژه: عناصر غذایی, محتوای کلروفیل, هیدروپونیک, سطوح شوری,

چکیده مقاله :

شوری آب و خاک از مهمترین موانع افزایش تولید محصولات کشاورزی در جهان به ویژه مناطق خشک و نیمه خشک می‌باشد. این تحقیق به منظور تعیین اثر سطوح مختلف شوری بر میزان غلظت عناصر در گندم در قالب طرح کاملاً تصادفی و آزمایش فاکتوریل با چهار تکرار انجام گردید. تیمارها شامل شوری در چهار سطح 0، 20، 40، 60 میلی مولار کلرید سدیم در محیط کشت پرلیت و تیمار کودی شامل اوره، NPK جامد و NPK محلول بود. اثر سطوح مختلف شوری بر محتوای کلروفیل و درصد نیتروژن برگ معنی دار بود. شوری تا دامنه مشخصی باعث افزایش کلروفیل شد ولی پس از آن به علت اثر سوء شوری بر کلروفیل و تخریب کلروپلاست ها، کاهش یافت. همچنین شوری باعث کاهش نیتروژن برگ شد. کاهش مقدار نیتروژن در اندام‌های هوایی در محیط‌های شور می‌تواند ناشی از ممانعت یون کلر از جذب نیترات باشد. بیشترین و کم‌ترین غلظت فسفر به ترتیب مربوط به سطوح شوری صفر همراه با کود اوره و سطح 60 میلی مولار شوری همراه با اوره بود که احتمالاً به دلیل میزان بالای سدیم و رقابت کلر با فسفر در جذب توسط گیاه است. مهمترین اثر شوری افزایش غلظت سدیم در بافت گیاهی است. کاهش جذب پتاسیم و کاهش رشد و عملکرد گیاه از نتایج افزایش حضور سدیم است. حداکثر غلظت کلسیم در تیمار شوری 40 میلی مولار همراه با کود اوره و حداقل مقدار در تیمار شوری 60 میلی مولار همراه با کود NPK جامد مشاهده گردید. مطابق نتایج به دست آمده در شرایط اعمال تنش شوری استفاده از کود NPK محلول در بستر کشت پرلیت کارایی بهتری در میزان غلظت عناصر در برگ گندم داشت.

چکیده انگلیسی:

To soil and water salinity are the main problems for agricultural crop production especially in arid and semi-arid regions. This study was conducted in a completely randomized design and factorial experiment with four replications to investigate the effects of different levels of salinity on nutrient element concentrations in wheat. Treatments consisted of four levels of NaCl salinity, 0, 20, 40, 60 milimolar in perlite bed and second treatment were including Urea, solid NPK and dissolved NPK. Results showed that the effect of different levels of salinity on chlorophyll content and leaf nitrogen percent were significant. Salinity to a certain extent caused the increase of chlorophyll, but then led to the decrease of chlorophyll due to the adverse effect of salinity on chlorophyll and degradation of chloroplasts. Also, the salinity led to the reduction of leaf nitrogen. Reduction of nitrogen content in shoots in salty environments can be due to the inhibitory effect of chloride on nitrate uptake. The highest and lowest concentrations of P respectively were achieved from 0 salinity level with urea and 60 mM salinity level with urea that probably was due to high levels of Na and competition of Cl with P to uptake by the plant. The main effect of salinity is increasing of sodium concentration in plant tissue. Reduced uptake of potassium and reduction of plant growth are the results of sodium increment. Maximum concentration of Ca was reported from 40 mM salinity treatments with urea and minimum amount from 60 mM salinity treatments with solid NPK fertilizer.According to result, in terms of salinity stress, using of dissolved NPK fertilizers in perlit bed had a better performance in the concentration of nutrient elements in wheat leaves.