ارزیابی و رتبه‌بندی اصول طراحی بیوفیلیک در معماری مسکونی مشهد
محورهای موضوعی : معماری پایدار
الهام مقیمی شهری
1
,
محسن وفامهر
2
1 - دانشجوی دوره دکتری گروه معماری واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران
2 - عضو هیئت علمی مهندسی معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت ایران
کلید واژه: معماری مسکونی, طراحی بیوفیلیک, آسایش, تاپسیس, مشهد,
چکیده مقاله :
هدف پژوهش حاضر ارزیابی و رتبه‌بندی وضعیت اصول طراحی بیوفیلیک گنجانده شده در معماری مسکونی مشهد می‌باشد. پرسشنامه‌ای به منظور ارزیابی و رتبه‌بندی وضعیت اصول و معیارهای بیوفیلیک در معماری شهر مشهد تهیه گردید و از نظر پایایی و روایی مورد تأیید قرار گرفت. نمونه‌ای متشکل از 105 نفر از کارشناسان آشنا با مفاهیم بیوفیلیک با استفاده از نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شدند. رتبه‌بندی معیارهای بیوفیلیک با کمک روش TOPSIS و از طریق نرم‌افزار اکسل انجام شد. نتایج پژوهش نشان داد معیارهای برخی عناصر مانند گیاهان داخلی، فضای سبز بیرونی و نور طبیعی تا حد نسبتاً خوبی در طراحی معماری خانه‌های مشهد گنجانده شده‌اند. اما استفاده از آب‌نماها و مصالح طبیعی به میزان کمتری لحاظ شده است. همچنین، معیارهایی مرتبط با ارتقای سلامت و بهزیستی ساکنان مانند کاهش استرس، افزایش تمرکز و ارتقای خلق‌وخو در رتبه‌های پایین‌تری قرار گرفتند. افزایش بکارگیری مصالح طبیعی، گیاهان و فضاهای سبز، بهینه‌سازی منابع نور طبیعی و ترکیب عناصر آبی در راستای کاهش وضعیت بحرانی پیشنهاد گردید. همچنین به منظور بهبود وضعیت طراحی بیوفیلیک در معماری مسکونی مشهد، تأکید بر آموزش، ترویج و تسهیل رویه‌های ساختمان‌سازی پایدار می‌تواند به ارتقای سطح طراحی بیوفیلیک در این شهر کمک کند. انجام این اقدامات می‌تواند به خلق محیط‌های مسکونی سالم‌تر و با کیفیت‌تر در مشهد بینجامد و رفاه و سلامت ساکنان را ارتقاء دهد.
The recent introduction and institutionalization of contemporary architecture in Mashhad have raised concerns about the potential misalignment between the city's residential architecture and the principles of biophilic design. The objective of current paper was to evaluate and rank the status of biophilic design principles integrated in the residential architecture of Mashhad. A questionnaire was developed to assess and rank the status of biophilic principles and criteria in the architecture of Mashhad, which was validated for reliability and validity. A sample of 105 experts familiar with biophilic concepts was selected using purposive sampling. The ranking of biophilic criteria was performed using the TOPSIS method and Excel software. The results of the study showed that the criteria for some elements such as indoor plants, outdoor green spaces, and natural light have been relatively well integrated into the architectural design of Mashhad homes. However, the use of water features and natural materials has been less considered. Additionally, criteria related to improving the health and well-being of residents, such as stress reduction, increased concentration, and mood enhancement, were ranked lower. To improve the critical situation, increased use of natural materials, plants, and green spaces, optimization of natural light sources, and the combination of water elements were suggested. Furthermore, emphasis on education, promotion, and facilitation of sustainable construction practices can contribute to the enhancement of biophilic design in this city. Implementing these measures can lead to the creation of healthier and higher-quality residential environments in Mashhad, and improve the well-being and health of the residents
1. خ‍داوردی‌‌ج‍ع‍ف‍ری، ناصر و یوسفی، عاطفه (1396). معماری بیوفیلیک و توسعه پایدار. تهران: سیمای دانش انتشارات آذر.
2. رجبی‌پور، فاطمه، و دلشاد سیاهکلی، مهسا (1399). کنکاشی بر پاسخ‌دهی به بروز کفایت اجتماعی در محیط‌های یادگیری نوجوانان متاثر از نوع تجربیات طراحی در نگرش بیوفیلیک. فناوری آموزش، (شماره 55)، 723-738.
3. شاهچراغی، آزاده (1396)، محاط در محیط: کاربرد روانشناسی محیطی در معماری و شهرسازی. تهران: انتشارات سازمان جهاد دانشگاهی تهران.
4. محمودی‌نژاد، هادی (1399). معماری بیوفیلی. تهران: انتشارات طحان.
5. Alam, M. (2023). Biophilic architecture and designs for mental well-being. IOP Conference Series: Earth and Environmental Science, 1218(1), 012020. IOP Publishing. https://doi.org/10.1088/1755-1315/1218/1/012020/meta
6. Bahador, A., & Mahmudi Zarandi, M. (2024). Biophilic design: An effective design approach during pandemic and post-pandemic. Facilities, 42(1/2), 68-82. https://doi.org/10.1108/F-01-2023-0004
7. Biswas, P., Pramanik, S., & Giri, B. C. (2018). TOPSIS strategy for multi-attribute decision making with trapezoidal neutrosophic numbers. Neutrosophic Sets and Systems, 19, 29-39.
8. Bromiley, P. A., Thacker, N. A., & Bouhova-Thacker, E. (2004). Shannon entropy, Renyi entropy, and information. Statistics and Information Series (2004-004), 92004, 2-8.
9. Browning, W., et al. (2014). 14 patterns of biophilic design: Improving health & well-being in the built environment. Terrapin Bright Green, LLC. https://doi.org/10.1016/j.yebeh.2008.04.024
10. Chawla, L. (2012). Biophilic design: The architecture of life. Children, Youth and Environments, 22(1), 346-347. https://doi.org/10.1353/cye.2012.0041
11. Derr, V., & Kellert, S. R. (2013). Making children’s environments RED: Restorative environmental design and its relationship to sustainable design. In Proceedings of the 44th Annual Conference of the Environmental Design Research Association. Providence, Rhode Island. (Vol. 29).
12. Derr, V., & Lance, K. (2012). Biophilic boulder: Children's environments that foster connections to nature. Children, Youth and Environments, 22(2), 112-143. https://doi.org/10.7721/chilyoutenvi.22.2.0112
13. Kellert, S. R. (1993). The biological basis for human values of nature. In S. R. Kellert & E. O. Wilson (Eds.), The biophilia hypothesis (pp. 42-63). Washington, DC: Island Press.
14. Kellert, S. R. (2005). Coastal values and a sense of place. In D. M. Whitelaw & G. R. Visgilio (Eds.), America's changing coasts: Private rights and public trust (pp. 151-168). Edward Elgar Publishing.
15. Kellert, S. R. (2008). Dimensions, elements, and attributes of biophilic design. In S. R. Kellert et al. (2011). Biophilic design: The theory, science, and practice of bringing buildings to life (pp. 89-111). UK: John Wiley & Sons.
16. Kellert, S. R., & Wilson, E. O. (Eds.). (1993). The biophilia hypothesis. Washington, DC: Island Press.
17. Kellert, S., & Calabrese, E. (2015). The practice of biophilic design. London: Terrapin Bright LLC, 3, 21-46.
18. Kellert, S., & Finnegan, B. (2011). Biophilic design: The architecture of life. [60-minute video]. Retrieved from www.bullfrogfilms.com
19. Pandita, D., & Choudhary, H. (2024). Biophilic designs: A solution for the psychological well-being and quality of life of older people. Working with Older People. https://doi.org/10.1108/WWOP-01-2024-0003
20. Salingaros, N. A., & Masden, K. (2008). Chapter 5: Neuroscience, the natural environment, and building design. In S. R. Kellert et al. (2011). Biophilic design: The theory, science, and practice of bringing buildings to life (pp. 67-89). UK: John Wiley & Sons.
21. Untaru, E. N., Han, H., David, A., & Chi, X. (2024). Biophilic design and its effectiveness in creating emotional well-being, green satisfaction, and workplace attachment among healthcare professionals: The hospice context. HERD: Health Environments Research & Design Journal, 17(1), 190-208. https://doi.org/10.1177/19375867231192087
