ارزیابی و رتبه‌بندی اصول طراحی بیوفیلیک در معماری مسکونی مشهد
الموضوعات :
الهام مقیمی شهری
1
,
محسن وفامهر
2
1 - دانشجوی دوره دکتری گروه معماری واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران
2 - عضو هیئت علمی مهندسی معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت ایران
الکلمات المفتاحية: معماری مسکونی, طراحی بیوفیلیک, آسایش, تاپسیس, مشهد,
ملخص المقالة :
هدف پژوهش حاضر ارزیابی و رتبه‌بندی وضعیت اصول طراحی بیوفیلیک گنجانده شده در معماری مسکونی مشهد می‌باشد. پرسشنامه‌ای به منظور ارزیابی و رتبه‌بندی وضعیت اصول و معیارهای بیوفیلیک در معماری شهر مشهد تهیه گردید و از نظر پایایی و روایی مورد تأیید قرار گرفت. نمونه‌ای متشکل از 105 نفر از کارشناسان آشنا با مفاهیم بیوفیلیک با استفاده از نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شدند. رتبه‌بندی معیارهای بیوفیلیک با کمک روش TOPSIS و از طریق نرم‌افزار اکسل انجام شد. نتایج پژوهش نشان داد معیارهای برخی عناصر مانند گیاهان داخلی، فضای سبز بیرونی و نور طبیعی تا حد نسبتاً خوبی در طراحی معماری خانه‌های مشهد گنجانده شده‌اند. اما استفاده از آب‌نماها و مصالح طبیعی به میزان کمتری لحاظ شده است. همچنین، معیارهایی مرتبط با ارتقای سلامت و بهزیستی ساکنان مانند کاهش استرس، افزایش تمرکز و ارتقای خلق‌وخو در رتبه‌های پایین‌تری قرار گرفتند. افزایش بکارگیری مصالح طبیعی، گیاهان و فضاهای سبز، بهینه‌سازی منابع نور طبیعی و ترکیب عناصر آبی در راستای کاهش وضعیت بحرانی پیشنهاد گردید. همچنین به منظور بهبود وضعیت طراحی بیوفیلیک در معماری مسکونی مشهد، تأکید بر آموزش، ترویج و تسهیل رویه‌های ساختمان‌سازی پایدار می‌تواند به ارتقای سطح طراحی بیوفیلیک در این شهر کمک کند. انجام این اقدامات می‌تواند به خلق محیط‌های مسکونی سالم‌تر و با کیفیت‌تر در مشهد بینجامد و رفاه و سلامت ساکنان را ارتقاء دهد.
1. خ‍داوردی‌‌ج‍ع‍ف‍ری، ناصر و یوسفی، عاطفه (1396). معماری بیوفیلیک و توسعه پایدار. تهران: سیمای دانش انتشارات آذر.
2. رجبی‌پور، فاطمه، و دلشاد سیاهکلی، مهسا (1399). کنکاشی بر پاسخ‌دهی به بروز کفایت اجتماعی در محیط‌های یادگیری نوجوانان متاثر از نوع تجربیات طراحی در نگرش بیوفیلیک. فناوری آموزش، (شماره 55)، 723-738.
3. شاهچراغی، آزاده (1396)، محاط در محیط: کاربرد روانشناسی محیطی در معماری و شهرسازی. تهران: انتشارات سازمان جهاد دانشگاهی تهران.
4. محمودی‌نژاد، هادی (1399). معماری بیوفیلی. تهران: انتشارات طحان.
5. Alam, M. (2023). Biophilic architecture and designs for mental well-being. IOP Conference Series: Earth and Environmental Science, 1218(1), 012020. IOP Publishing. https://doi.org/10.1088/1755-1315/1218/1/012020/meta
6. Bahador, A., & Mahmudi Zarandi, M. (2024). Biophilic design: An effective design approach during pandemic and post-pandemic. Facilities, 42(1/2), 68-82. https://doi.org/10.1108/F-01-2023-0004
7. Biswas, P., Pramanik, S., & Giri, B. C. (2018). TOPSIS strategy for multi-attribute decision making with trapezoidal neutrosophic numbers. Neutrosophic Sets and Systems, 19, 29-39.
8. Bromiley, P. A., Thacker, N. A., & Bouhova-Thacker, E. (2004). Shannon entropy, Renyi entropy, and information. Statistics and Information Series (2004-004), 92004, 2-8.
9. Browning, W., et al. (2014). 14 patterns of biophilic design: Improving health & well-being in the built environment. Terrapin Bright Green, LLC. https://doi.org/10.1016/j.yebeh.2008.04.024
10. Chawla, L. (2012). Biophilic design: The architecture of life. Children, Youth and Environments, 22(1), 346-347. https://doi.org/10.1353/cye.2012.0041
11. Derr, V., & Kellert, S. R. (2013). Making children’s environments RED: Restorative environmental design and its relationship to sustainable design. In Proceedings of the 44th Annual Conference of the Environmental Design Research Association. Providence, Rhode Island. (Vol. 29).
12. Derr, V., & Lance, K. (2012). Biophilic boulder: Children's environments that foster connections to nature. Children, Youth and Environments, 22(2), 112-143. https://doi.org/10.7721/chilyoutenvi.22.2.0112
13. Kellert, S. R. (1993). The biological basis for human values of nature. In S. R. Kellert & E. O. Wilson (Eds.), The biophilia hypothesis (pp. 42-63). Washington, DC: Island Press.
14. Kellert, S. R. (2005). Coastal values and a sense of place. In D. M. Whitelaw & G. R. Visgilio (Eds.), America's changing coasts: Private rights and public trust (pp. 151-168). Edward Elgar Publishing.
15. Kellert, S. R. (2008). Dimensions, elements, and attributes of biophilic design. In S. R. Kellert et al. (2011). Biophilic design: The theory, science, and practice of bringing buildings to life (pp. 89-111). UK: John Wiley & Sons.
16. Kellert, S. R., & Wilson, E. O. (Eds.). (1993). The biophilia hypothesis. Washington, DC: Island Press.
17. Kellert, S., & Calabrese, E. (2015). The practice of biophilic design. London: Terrapin Bright LLC, 3, 21-46.
18. Kellert, S., & Finnegan, B. (2011). Biophilic design: The architecture of life. [60-minute video]. Retrieved from www.bullfrogfilms.com
19. Pandita, D., & Choudhary, H. (2024). Biophilic designs: A solution for the psychological well-being and quality of life of older people. Working with Older People. https://doi.org/10.1108/WWOP-01-2024-0003
20. Salingaros, N. A., & Masden, K. (2008). Chapter 5: Neuroscience, the natural environment, and building design. In S. R. Kellert et al. (2011). Biophilic design: The theory, science, and practice of bringing buildings to life (pp. 67-89). UK: John Wiley & Sons.
21. Untaru, E. N., Han, H., David, A., & Chi, X. (2024). Biophilic design and its effectiveness in creating emotional well-being, green satisfaction, and workplace attachment among healthcare professionals: The hospice context. HERD: Health Environments Research & Design Journal, 17(1), 190-208. https://doi.org/10.1177/19375867231192087
