شناسایی و اولویت¬بندی شاخص¬های بازآفرینی فضاهای شهری نمونه موردی: مسجد میدان شهر بناب

محورهای موضوعی : طراحی شهری

لیدا بلیلان ¹ , داریوش ستارزاده ²

1 - گروه معماری، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران
2 - گروه شهرسازی ، دانشکده هنر و معماری ، دانشگاه آزاد اسلامی ، تبریز ، ایران

تاریخ دریافت : 1403/01/16 تاریخ پذیرش : 1403/09/07 تاریخ انتشار : 1403/09/10

کلید واژه: فضاهای شهری, بازآفرینی شهری, بافت¬های تاریخی, مسجد میدان, شهر بناب,

چکیده مقاله :

پژوهش حاضر با هدف شناسایی و اولویت‌بندی شاخص¬های بازآفرینی فضاهای شهری، مسجد میدان شهر بناب از دیدگاه خبرگان و کارشناسان انجام گرفته است. این پژوهش از نظر هدف¬ کاربردی و از نظر روش¬شناسی به شیوه کیفی-کمی انجام شده است. در بخش کیفی اطلاعات از طریق مصاحبه با 40 نفر خبره که به شکل هدفمند انتخاب شده بودند به اشباع نظری رسید و روش تحلیل تحلیل مضمون هفت معیار کالبدی-فضایی، حرکت-دسترسی، کاربری-فعالیت، اجتماعی-فرهنگی، اقتصادی،زیست محیطی و منظرشهری شناسایی شد. طی نمونه‌گیری هدفمند، 40 نفر از متخصصین این موضوع و خبرگان و صاحب‌نظران انتخاب شده است. سپس در بخش کمی با استفاده از تصمیم‌گیری چندمعیاره MARCOS و وزن معیارها با روش تحلیل سلسله مراتبی محاسبه شده است. اولویت‌بندی شاخص‌های بازآفرینی فضاهای شهری، مسجد میدان بناب نشان داد که شاخص کالبدی -فضایی (722/0،) بیشترین تأثیر و شاخص حرکت – دسترسی ( 579/0) کمترین تأثیر را در بازآفرینی فضاهای شهری، مسجد میدان بناب داشته اند.

چکیده انگلیسی:

The the present research has been carried out with the aim of identifying and prioritizing the indicators of regeneration of urban spaces, Bonab Square Mosque from the point of view of experts. This research was carried out in a qualitative-quantitative manner in terms of practical purpose and in terms of methodology. In the qualitative part of the information, theoretical saturation was reached through interviews with 40 experts who were purposefully selected, and the method of analyzing the content of seven physical-spatial criteria, movement-access, user-activity, social-cultural, economic, environmental and city View was identified. During targeted sampling, 40 experts and experts have been selected. Then, in the quantitative section, using MARCOS multi-criteria decision-making and the weight of the criteria has been calculated using the hierarchical analysis method. The prioritization of urban space regeneration indicators, Bonab Square Mosque showed that the physical-spatial index (0.722) had the most impact..

منابع و مأخذ:

اکبری، نیوشا، طغیانی، شیرین، عندلیب، علیرضا و محمدی، محمود. (1399). سنجش اولویت ابعاد تاب‌آوری در قوانین بازآفرینی بافت‌های فرسوده (مورد مطالعه: محله سیروس، تهران). فصلنامه علوم محیطی, 18(2), 111-130.
ایزدفر, نجمه و رضایی, محمدرضا. (1399). شناسایی عوامل کلیدی مؤثر بر بازآفرینی پایدار شهری با رویکرد آینده‌پژوهی (مورد شناسی: بافت ناکارآمد شهر یزد). جغرافیا و آمایش شهری منطقه‌ای, 10(34), 109-130.
بليلان اصل، ليدا (1387 .(تأثير فضاي بينابين در پيوستگي فضايي عناصر معماري و شهري در ايران با مطالعه موردي شهر تبريز، پايـان نامـه دكتـري، دانشگاه آزاد اسلامي واحد علوم و تحقيقات.
بلیلان اصل، لیدا و ستارزاده، داریوش (1394)، جایگاه فضای بینابین در سازماندهی فضایی عناصر معماری و شهری در ایران مطالعه موردی: شهر تبریز در دوره قاجار، فصلنامه علوم و تکنولوژی محیط زیست، 17(2)، 169-181.
بلیلان اصل، لیدا، اعتصام، ایرج و اسلامی، سیدغلامرضا. (1390). نقش فضای بینابین در هویت بخشی به گستره فضایی بافت-های تاریخی ایران. هویت شهر، 5(8)، 59-71.
پوراحمد، احمد، حبیبی، کیومرث و کشاورز، مهناز(1389). سیر تحول مفهوم بازآفرینی شهری به عنوان رویکردی نو در بافت¬های فرسوده شهری. فصلنامه علمی–پژوهشی شهر ایرانی اسلامی، (1)، 73-92.
پیرواولیا, مرجان و سهیلی, جمال الدین. (1396). کیفیت فضای بینابین در گذرهای تاریخی نمونه موردی: گذر ساغریسازان شهر رشت. معماری و شهرسازی ایران، 8 (1)، 33-48.
رسولی، محمد، احدنژاد روشتی، محسن، مشکینی، ابوالفضل و حیدری، تقی. (1401). تحلیل بازآفرینی بافت‌های فرسوده شهری با تاکید بر نقش و عملکرد ذینفعان محلی با رویکرد آینده‌نگاری( مطالعه موردی: شهر زنجان). فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه¬ریزی شهری, 13(48), 51-68.
رنجبر، علی¬اکبر. (1393). جایگاه رویکرد بازآفرینی در کاهش فقر مراکز شهرها (نمونه موردی محله مرکز شهر اهواز). پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته شهرسازی گرایش برنامه¬ریزی شهری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه کردستان.
صفایی پور، مسعود، و دامن باغ، صفیه. (1398). تحلیل مؤلفه¬های بازآفرینی شهری در بافت فرسوده مرکزی شهر اهواز. برنامه ریزی توسعه کالبدی, 6(3), 103-122.
قربانی، رسول، اصغری زمانی، اکبر و طاهونی، مهدیه. (1401). تحلیلی بر بازآفرینی پایدار شهری با رویکرد انسجام و پیوستگی بر اساس آینده‌پژوهی سناریو مبنا مطالعه موردی: محلات شمالی بافت تاریخی – فرهنگی شهر تبریز. پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری. 10(4)، 41-63.
مهندسین مشاور فضا بنا(1401). مطالعات طرح بازآفرینی، میدانچه و فضای اطراف مسجد تاریخی میدان بناب مرحله اول، دوم و سوم، شهرداری بناب.
محمدی، حمید و بهبودی سعدآباد، میلاد. (1400). کاربست آینده‌پژوهی در برنامه‌ریزی حفاظتی بافت تاریخی (مورد ‌نمونه: عرصۀ ثبت جهانی یزد). پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری, 9(2), 417-437.

Asma. M. (2016). Urban Regeneration, A Comprehensive Strategy for Achieving Social Sustainability in Historical Squares, Publisher SGEM2016 Conference Proceedings, 4, 861-868.
Boussaa, D. (2017). Urban regeneration and the search for identity in historic cities. Sustainability, 10(1), 48. ‏
Chahardowli,. M, Sajadzadeh., H, Aram., F, Mosavi., (2020) A. Survey of Sustainable Regeneration of Historic and Cultural Cores of Cities. Energies. 13(11):2708. https://doi.org/10.3390/en13112708
Chandan, S., & Kumar, A. (2019). Review of urban conservation practices in historic cities. Int. J. Emerg. Technol, 10, 74-84.‏
Chiu, Y. H., Lee, M. S., & Wang, J. W. (2019). Culture-led urban regeneration strategy: An evaluation of the management strategies and performance of urban regeneration stations in Taipei City. Habitat International, 86, 1-9.‏
Fathi, S., Sajadzadeh, H., Mohammadi Sheshkal, F., Aram, F., Pinter, G., Felde, I., & Mosavi, A. (2020). The role of urban morphology design on enhancing physical activity and public health. International journal of environmental research and public health, 17(7), 2359.‏
Ferretti, V., & Degioanni, A. (2017). How to support the design and evaluation of redevelopment projects for disused railways? A methodological proposal and key lessons learned. Transportation Research Part D: Transport and Environment, 52, 29-48.‏
Gedik, G. S., & Yıldız, D. (2016). Assessing the role of users in sustainable revitalization of historic urban quarters: The case of Bursa-Khans District. A|Z ITU Journal of the Faculty of Architecture, 13(1), 195-208. ‏
Goussous, J., & Hmood, K. F. (2023). Reconstruction of the Urban Historical Centre: Contemporary Problems, Difficulties, and Perspectives. Problemy Ekorozwoju, 18(2), 263-267.‏
Guzman, P., Pereira Roders, A. R., & Colenbrander, B. (2018). Impacts of common urban development factors on cultural conservation in world heritage cities: An indicators-based analysis. Sustainability, 10(3), 853. ‏
Jarah, S. H. A., Zhou, B., Abdullah, R. J., Lu, Y., & Yu, W. (2019). Urbanization and urban sprawl issues in city structure: A case of the Sulaymaniah Iraqi Kurdistan Region. Sustainability, 11(2), 485. ‏
Korkmaz. C. and Balaban. O. (2020) Sustainability of urban regeneration in Turkey, Assessing the performance of the North Ankara Urban Regeneration Project, Habitat International, 95, 63-87.
Leary, M. E., & McCarthy, J. (Eds.). (2013). The Routledge companion to urban regeneration (pp. 1-616). London: Routledge. ‏
Lehane, R. (2020). Faculty of Arts, Humanities and Social Sciences. Available online:https://www.researchgate.net/profile/Rachel_Lehane/publication/299456837_The_Effects_of_Urbanization_on_the_Cultural_Identity_and_Wellbeing_of_Indigenous_Youth_in_Chile_The_Mapuche_Community/links/56f93fcb08ae81582bf4356b.pdf (accessed on 1 April 2020).
Martinez Pino, J. (2018). The new holistic paradigm and the sustainability of historic cities in Spain: An approach based on the world heritage cities. Sustainability, 10(7), 2301. ‏
Noring, L. (2019). Public asset corporation: A new vehicle for urban regeneration and infrastructure finance. Cities, 88, 125-135.‏
Pilotti, L. (2018). Cultural economy for the environmental preservation of the landscape as a key resource in historic territories. Agriculture, 8(10), 161.‏
Qanzu'a, N. (2013). Promoting sustainable urban regeneration in the Palestinian traditional quarters–case study of Birzeit.‏
Yung, E.H.K.; Zhang, Q.; Chan, E.H. (2017) Underlying social factors for evaluating heritage conservation in urban renewal districts. Habitat Int, 66, 135–148.
Zhang, J., Zhang, J., Yu, S., & Zhou, J. (2018). The Sustainable development of street texture of historic and cultural districts―A case study in Shichahai District, Beijing. Sustainability, 10(7), 23-43.