مؤلّفه‌های پسااستعماری در اشعار محمّدتقی بهار

محورهای موضوعی : فصلنامه بهارستان سخن

سیده گوهر نوربخش ¹ , عبدالحسین فرزاد ²

1 - دانشجوی دکترای زبان و ادبیّات فارسی، واحد رودهن، دانشگاه آزاد اسلامی، رودهن- ایران
2 - دانشیار گروه پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران- ایران

تاریخ دریافت : 1398/02/21 تاریخ پذیرش : 1399/07/06 تاریخ انتشار : 1398/12/01

کلید واژه: غرب, شرق, بهار, استعمار, پسااستعماری, ادوارد سعید,

چکیده مقاله :

چکیده حضور گستردۀ استعمار و تسلّط آن بر بیش از نیمی از مردم دنیا و سرزمین هایشان شاید بهترین دلیل و انگیزه برای شکل گیری مطالعات پسا استعماری بود. این نظریّه، توسّط ادوارد سعید و کتاب شرق‌شناسی او شکل گرفت. در اشعار دورۀ معاصر ایران، مؤلّفه های متعدّد پسااستعماری و واکنش در برابر ایدئولوژی استعماری و تخریب تقابل های برترانگارانۀ غرب و شرق دیده می شود. این مقالۀ توصیفی- تحلیلی بر آن است تا بیان دارد جلوه های پسااستعماری در اشعار ملک الشّعرای بهار چگونه ظهور می یابد؟ بررسی ها نشان می دهد: بسیاری از آرای مبارزه طلبانه و استعمارستیز ملک الشّعرای بهار از جمله نظریّاتش در مورد وطن، هویت، آزادی و آزادی خواهی و مبارزه با استعمارگران و استبدادگران داخلی در حوزۀ ادبیّات پسااستعماری می گنجد.

چکیده انگلیسی:

Abstract         The extensive presence of colonialism and its dominance over half of the world population and their residence might have been the reason and motif for the study of post-colonialism. This theory was formed by Edward Saeed and his book " the Orientalism ". Different post-colonialism frequencies and reaction against colonialistic ideology and the destruction of the superiority of East and West are seen in the Iranian modern poetry. This descriptive-analytic paper is to survey the appearance of phenomenon of post-colonialism in the poetry of Maleko-shoara Bahar. The studies show that most of his ideas about his defiance, and fighting against colonialism and his ideas about motherland, identity, freedom, liberty and internal autocracy embedded in the literature of post-colonialism.

منابع و مأخذ:

فهرست منابع و مآخذ

1- بهار، محمّدتقی، (1381)، دیوان اشعار، تهران، علم، چاپ اوّل.

2- حاجتی، سمیّه، رضی، احمد، (1395)، «خوانش پسااستعماری رمان جزیرۀ سرگردانی»،  مجلّۀ متن‌پژوهی ادبی، تابستان، شمارۀ 68، صفحات 65-41.

3- روزبه، محمّد­رضا، (1386)،  ادبیّات معاصر ایران ( شعر)، تهران، روزگار، چاپ اوّل.

4- سعید، ادوارد، (1382)، فرهنگ و امپریالیسم، ترجمۀ اکبر افسری، تهران، توس، چاپ اوّل.

          5- _______، (1386)، شرق­شناسی، ترجمة عبدالرّحیم گواهی، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ پنجم.

         6- شمعی، میلاد، بیطرفان، مینو، (1391)، «تحلیل مفهوم «وطن» در اشعار ملک­الشّعرای بهار»، مجلّۀ مطالعات ملّی، زمستان، شمارۀ 52، صفحات 130-107.

         7- صفری، جهانگیر، (1387)، یادی دوباره از بهار، به کوشش سعید بزرگ­بیگدلی، تهران، مؤسّسۀ تحقیقات و توسعۀ علوم انسانی.

         8- عضدانلو، حمید، (1372)، «اساس گفتمان شرق­شناسی»، ماهنامة اطّلاعات سیاسی- اقتصادی، سال هشتم، شماره 78-77.

         9-  ________ ، (1383)، ادوارد سعید، تهران، دفتر پژوهش­های فرهنگی، چاپ اوّل.

         10- محمّدی، حسنعلی، (1372)، شعر معاصر ایران از بهار تا شهریار، تهران، اختران.

         11- مهدوی، عبدالرضا هوشنگ، (1378)، صحنه­هایی از تاریخ معاصر ایران، تهران، علمی.