بررسی مؤلّفه‌های فمنیستی در رمان‌های «عادت می‌‌کنیم» از زویا پیرزاد و «دفترچۀ ممنوعه» از آلبا د‌سس پدس

محورهای موضوعی : فصلنامه بهارستان سخن

طاهره رضوانی گیل کلایی ¹ , علی دهقان ² , حمیدرضا فرضی ³

1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.
2 - دانشیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران. (نویسنده مسئول)
3 - دانشیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.

تاریخ دریافت : 1400/09/21 تاریخ پذیرش : 1401/02/05 تاریخ انتشار : 1401/12/01

کلید واژه: زویا پیرزاد, فمنیسم, عادت می‌کنیم, دفترچۀ ممنوعه, آلبا دسس پدس,

چکیده مقاله :

ادبیّات هر کشور چون آیین‌ه ای است که بازتاب مسائل و مشکلات زنان آن جامعه است و از این جهت تفاوتی در مکان و زمان و زبان و فرهنگ ملّت ‌ها و امّت ‌ها وجود ندارد؛ لذا هر کدام از این آثار، در دل خود پرده از مشکلات زنان در برهه‌ ای از زمان برداشته است. پژوهش حاضر که به روش توصیفی – تحلیلی صورت گرفته، به بررسـی مؤلّفـه‌های فمنیستی بر اساس دو رمان عادت می‌کنیـم از زویا پیـرزاد و دفترچۀ ممنـوعه از آلبا دسس پدس (از دو کشور ایران و ایتالیا) می ‌پردازد. یافته ‌های تحقیق حاکی از آن است که دفاع از حقوق زن، مسألة آزادی در انتخاب شغل و تلاش برای حفظ آن، تلاش برای کسب هویّت جدید، ایستادگی در برابر تهدید و تحقیر و مبارزه با مردسالاری، بی‌‌توجّهی و خشونت علیه زنان و... از مؤلّفه ‌های فمینیستی رمان ‌های یاد شده است و زنان در این آثــار با انــواع بی ‌مهری ‌ها، ستم و نادیده گرفتن حق انسانی مواجه بوده و برای رسیدن به حقوقی موازی با مردان، ناگریز از شکستن تبعیضات و نابرابری ‌های جنسی می شوند، امّا سرانجامِ خیلی مثبت و اثرگذاری ندارند.

منابع و مأخذ:

فهرست منابع و ماخذ

الف: کتابنامه

1-    آبوت، پاملا و والاس کلر، (1381)، جامعه‌شناسی زنان، ترجمۀ منیژه نجم عراقی، تهران: نی.

2-    تانگ، رزمری، (1387)، نقد و نظر: درآمدی جامع بر نظریّه‌های فمینیستی، ترجمه منیژه نجم عراقی، تهران: نی.

3-    غذامی، عبدالله و عوده­تبار، هدی (1395)، زن و زبان، چاپ دوّم،  تهران: گام نو.

4-    پارسی‌نژاد، کامران، (1382)، فمنیسم ادبی در غرب، تهران: دانشگاه تهران.

5-    پیرزاد، زویا، (1397)، عادت می‌‌کنیم، تهران: مرکز.

6-    دسس پدس، آلبا، (1397)، دفترچۀ ممنوعه، ترجمۀ بهمن فرزانه، تهران: سرایش. 

7-    رابینز، روت، (1389)، فمنیسم‌های ادبی، ترجمة احمد ابو محبوب، تهران: افراز.

8-    سلدن، رامان و پیتر، ویدوسون، (1377)، راهنمای نظریّۀ ادبی معاصر، ترجمۀ عبّاس مخبر، چاپ دوم، تهران: طرح نو.

9-    شمیسا، سیروس (1388)، نقد ادبی، چاپ سوم، تهران: میترا.

 

ب: مقالات

10-   بهادری، محمّدجلیل، (1394)، «بررسی جایگاه زن در جامعه­ی سنّتی ایلام با نگاهی به مثنوی «والیه»»،  فرهنگ ایلام، دورۀ شانزدهم؛ شمارۀ 46 و 47، صص: 175-187.

11-   جمشیدی، محمّدحسین؛ زنگنه، پیمان، (1388)، «بررسی مقایسه­ای دیدگاه جریان­های اندیشۀ­ اسلامی معاصر و فمینیسم، در مورد نقش و جایگاه زنان»، پژوهشنامۀ علوم سیاسی، سال پنجم، شمارۀ اوّل، صص: 7-39.

12-   خیّاطان، لیلا، (1397)، «بررسی مطالبات زنان در آثار داستان­نویسان زن از انقلاب مشروطه تا انقلاب اسلامی»؛ فصلنامۀ پژوهشنامۀ ادبیّات داستانی دانشکدۀ ادبیّات و علوم انسانی دانشگاه رازی، سال هفتم، شمارۀ 25؛ زمستان 1397، صص: 37-49.

13-   ربیع‌نتاج، سیّدعلی اکبر؛ روح­اله­زاده اندواری، عالیه، (1389)، «حضور زن در جامعه از دیدگاه قرآن و روایات»، پژوهش­نامۀ علوم و معارف قرآن کریم، سال اوّل، شمارۀ 6، صص: 145-168.

14-   رخشنده­نیا، سیّده­اکرم؛ شعبانی­چافجیری، هادی و گیاه­بان، سهیلا، (1396)،« زنان، اُسوه­های پایداری در دو رمان باکثیر و حسین فتّاحی» نشریّة ادبیّات پایداری  دانشگاه شهید باهنر کرمان، سال نهم، شمارۀ شانزدهم، صص: 137-159.

15-   سلیمانی، بلقیس، (1380)، «گفتگوی محمدخانی با بهمن فرزانه و بلقیس سلیمانی و سید محمد حسینی»، کتاب ماه و ادبیّات و فلسفه، صص: 30-35.

16-   صادقی شهپر، رضا؛ فاطمه، طالبی، (1394)، «نقد فمنیستی نمایشنامه‌های بهرام بیضایی»، پژوهش‌های نقد ادبی و سبک شناسی، شمارۀ19، صص: 123-148.

17-   کاسگرو، لیزا؛ مورین مک هیو، (1376)، پژوهش زنان: روش‌های فمنیستی، ترجمه ابوالقاسم‌پور رضا، مندرج در فمینیسم‌ها و دیدگاه‌ها به تنظیم شهلا اعزازی، تهران: روشنگران و مطالعات زنان، ص: 289.

18-   لی، سوادو؛ نیکوبخت، ناصر؛ بزرگ­بیگدلی، سعید و قبادی، حسینعلی، (1397)، «بررسی تطبیقی و تحلیلی جایگاه و نقش زن در مقام مادر و همسر در رمان معاصر ایران و سنگال (با تأکید بر دو رمان شوهرآهوخانم و نامه­ای بسیار طولانی)»، فصلنامۀ علمی- پژوهشی پژوهش­های ادبیّات تطبیقی، دورۀ 6؛ شمارۀ 2، صص: 1-2.

19-   یزدان­منش، وفا و بیات، علی، (1383)، «زن از دیدگاه علّامه اقبال لاهوری»، پژوهش زبان‌های خارجی، شمارۀ22،  زمستان 1383، صص: 83-102.