بررسی توان ذخیره سازی و میزان مشارکت ذخایر ساقه در عملکرد دانه گندم نان متاثر از تنش خشکی انتهای فصل

محورهای موضوعی : مجله علمی- پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهی

ماندانا آژند ¹ , سعید جلالی هنرمند ² , محسن سعیدی ³ , مختار قبادی ⁴ , کیانوش چقامیرزا ⁵ , مجید عبدلی ⁶

1 - گروه زراعت واصلاح نباتات،پردیس کشاورزی ومنابع طبیعی ،دانشگاه رازی ،کرمانشاه ، ایران
2 - گروه زراعت و اصلاح نباتات ،پردیس کشاورزی ومنابع طبیعی ،دانشگاه رازی ،کرمانشاه ،ایران
3 - گروه زراعت واصلاح نباتات،پردیس کشاورزی ومنابع طبیعی ،دانشگاه رازی ،کرمانشاه ، ایران
4 - گروه زراعت واصلاح نباتات،پردیس کشاورزی ومنابع طبیعی ،دانشگاه رازی ،کرمانشاه ، ایران
5 - گروه زراعت واصلاح نباتات،پردیس کشاورزی ومنابع طبیعی ،دانشگاه رازی ،کرمانشاه ، ایران
6 - باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان ،واحد زنجان ،دانشگاه آزاد اسلامی ، زنجان ،ایران

تاریخ دریافت : 1393/08/23 تاریخ پذیرش : 1393/10/09 تاریخ انتشار : 1394/10/11

کلید واژه: تنش خشکی, قندهای محلول, گندم, انتقال مجدد, دم گل آذین,

چکیده مقاله :

به منظور مطالعه تجمع ماده خشک و قندهای محلول و انتقال مجدد آنها به دانه‌های گندم تحت شرایط تنش خشکی آخر فصل، آزمایش مزرعه‌ای به صورت طرح کرت‌های خرد شده بر پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار طی سال زراعی 89-1388 در دانشگاه رازی کرمانشاه اجرا شد. تیمارهای رطوبتی شامل: آبیاری کامل (شاهد) و قطع آبیاری در شروع مرحله پرشدن دانه تا زمان رسیدگی در کرت‌های اصلی و چهار ژنوتیپ گندم شامل: ارقام مرودشت و پیشتاز و لاین‌های 336 و DN-11 در کرت‌های فرعی قرار گرفتند. در شرایط شاهد و تنش خشکی، لاین DN-11 بیشترین و رقم مرودشت کمترین عملکرد دانه را داشتند. تنش خشکی موجب افزایش مقدار و کارآیی انتقال مجدد ماده خشک و قندهای محلول میانگره دم گل آذین در همه ژنوتیپ‌ها و میانگره ماقبل آخر در لاین‌های 336 و DN-11 شد. ظرفیت لاین‌های 336 و DN-11 برای استفاده از ذخایر ساقه و انتقال مجدد آنها در مقایسه با رقم حساس مرودشت به طور معنی‌داری بیشتر بود. در بین میانگره‌های مورد بررسی، میانگره‌های زیرین علاوه بر داشتن پتانسیل بالاتر برای تجمع مواد فتوسنتزی، میزان انتقال مجدد بالاتری نیز داشتند و میانگره‌های ماقبل آخر و دم گل آذین به ترتیب از این نظر در رتبه‌های بعدی قرار گرفتند. با توجه به نتایج به دست آمده، لاین DN-11 با افت کمتر عملکرد دانه تحت شرایط تنش خشکی در مرحله پرشدن دانه‌ها نسبت به سایر ژنوتیپ‌ها مقاومت بیشتری داشت.

چکیده انگلیسی:

In order to evaluate the accumulation of dry matter and soluble sugars and their remobilization to the growing grains of wheat cultivars under terminal drought stress, a field experiment was carried out in a split-plot arrangement based on randomized complete block design with three replications during 2009-2010 in Razi University, Kermanshah, Iran. Water regime (includes: complete irrigation (control) and withholding irrigation from starting grain-filling stage till maturity) and wheat genotype (includes: Marvdasht and Pishtaz cultivars and DN-11 and 336 lines) were placed in main and sub-plots, respectively. Under control and drought stress treatments, DN-11 line and Marvdasht cultivar had the highest and the lowest grain yield. Drought stress significantly increased dry mater and soluble sugars remobilization of peduncle and penultimate internode in all genotypes and in 336 and DN-11 lines respectively. 336 and DN-11 lines significantly had higher capacity of stem reserves for remobilization from stem to the growing grains than Marvdasht cultivar (sensitive to drought stress). Among studied internodes, lower internodes in addition to having higher potential for accumulation of photosynthetic material also had higher remobilization rate than penultimate and the peduncle internodes. The evidence from this study suggests that DN-11 line with lower grain loss under terminal drought stress then had the highest drought stress resistance.