بررسی عملکرد و کیفیت علوفه اکوتیپ‌های مختلف یونجه (Medicago sativa) در شرایط دیم استان آذربایجان شرقی

محورهای موضوعی : مجله علمی- پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهی

فرید نورمند مؤید ¹ (مربی پژوهشی، بخش تحقیقات منابع طبیعی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان شرقی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تبریز، ایران.)
علی اشرف جعفری ² (استاد پژوهش، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران)
احمد رزبان حقیقی ³ (محقق، بخش تحقیقات منابع طبیعی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان شرقی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تبریز، ایران.)
فرناز سیدی صاحباری ⁴ (استادیار، بخش تحقیقات گیاهپزشکی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان شرقی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تبریز، ایران)

تاریخ دریافت : 1395/02/09 تاریخ پذیرش : 1395/07/27 تاریخ انتشار : 1397/02/01

کلید واژه: همبستگی, پروتئین, ارتفاع بوته, زودرسی, فیبرخام,

چکیده مقاله :

در پژوهش حاضر عملکرد و کیفیت علوفه 49 اکوتیپ یونجه در قالب طرح لاتیس مربع ساده با 2 تکرار در شرایط دیم به مدت سه سال (1384 تا 1386) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی خسروشهر (آذربایجان‌ شرقی) مورد ارزیابی قرار گرفتند. طی سال‌های دوم و سوم صفات: عملکرد علوفه خشک، ارتفاع بوته، قدرت رشد، تاریخ گلدهی، نسبت برگ به ساقه و صفات کیفی شامل قابلیت هضم، پروتئین خام، کربوهیدرات‌های محلول در آب، خاکستر کل، فیبرخام و فیبرهای محلول در شوینده اسیدی و خنثی اندازه‌گیری شد. نتایج تجزیه مرکب بیانگر وجود تفاوت معنی‌دار بین سال‌ها و بین اکوتیپ‌ها بود. میانگین عملکرد علوفه خشک در سال دوم و سوم به ترتیب 5/43 و 4/45 تن در هکتار بود. نتایج تجزیه همبستگی نشان داد که برای رسیدن به عملکرد علوفه بالا باید اکوتیپ‌های زودرس، پابلند با قدرت رشد بالا را انتخاب کرد. با توجه به رابطه منفی عملکرد با کیفیت علوفه بایستی از بین اکوتیپ‌های منتخب با عملکرد علوفه بالا اکوتیپ‌هایی را برگزید که دارای نسبت برگ به ساقه، پروتئین خام، قابلیت هضم، قندهای محلول و خاکستر کل بالا و میزان فیبر خام و فیبرهای محلول در شوینده اسیدی و خنثی پایین باشند. لذا اکوتیپ‌های خرم آباد، قره یونجه، فلاورجان، قزاقستان و کردستان با کیفیت علوفه مطلوب و متوسط عملکرد علوفه 6/5 تا 8/5 تن در هکتار برای تولید یک واریته سنتتیک پیشنهاد می‌شوند.

چکیده انگلیسی:

In current research, the forage yield and quality of 49 accessions of alfalfa (Medicago sativa) were examined using simple lattice design with 2 replications under dryland farming system during 2005-2007 in the Agriculture Research Station of Khosroshahr -Eastern Azerbaijan. The traits: forage dry matter yield, plant height, growth vigour, flowering date, leaf to stem ratio and quality traits consisted of dry matter digestibility, crude protein, water soluble carbohydrates, crude fiber, acid detergent fiber, neutral detergent fiber and total ash were evaluated during 2 years (2006-2007) . The results of combined analysis showed significant differences among accessions and among years. Total means of forage dry matter yield were 5.43 , 4.45 t/ha in years 2 and 3, respectively. The results of correlation analysis among traits indicated that selection for higher forage dry matter yield was produced with earlier flowering, tall plant height and major growth vigour. Considering to negative relationship of forage dry matter yield and quality, from between genotypes with high yield, mostly were selected high the amount of leaf to stem ratio, crude protein, dry matter digestibility, water soluble carbohydrates, and total ash and down amount of crude fiber, acid detergent fiber and neutral detergent fiber. For this purpose the genotypes of Khoramabad, Ghara yonja, Flavarjan, Ghazaghestan and Kordestan with average values of 6.5 – 8.5 t/ha forage dry matter yield were tendered for produced synthetic variety.

منابع و مأخذ:

جعفری، ع. و ا. گودرزی. 1385. بررسی تنوع ژنتیکی و روابط بین عملکرد، کیفیت و صفات زراعی در 72 جمعیت یونجه چند ساله. فصلنامه علمی- پژوهشی تحقیقات ژنتیک و اصلاح گیاهان مرتعی و جنگلی ایران. جلد 14 شماره 4، صفحه 229-215.

جعفری، ع.، م.نصرتی نیگجه و ح. حیدری شریف آبادی. 1382. بررسی عملکرد علوفه، صفات مورفولوژیکی و صفات کیفی در 18 رقم و اکوتیپ یونجه زراعی در شرایط مطلوب و تنش خشکی. فصلنامه علمی- پژوهشی تحقیقات ژنتیک و اصلاح گیاهان مرتعی و جنگلی ایران، شماره 11، صفحه 62-53.

رضایی، ع.م. 1372. به نژادی یونجه. مرکز نشر دانشگاهی تهران، 233 صفحه.

رضوی اهری، و. 1380. بررسی تنوع ژنتیکی نشانگرهای پروتئینی درجمعیت‌های یونجه وارتباط آنها با صفات زراعی. پایان نامه کارشناسی ارشداصلاح نباتات. دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز. 123 صفحه.

زمانیان، م.1383. مقایسه عملکرد علوفه وصفات موروفولوژیکی ارقام شبدر.مجله علوم زراعی ایران. 6: 192-202.

شرفه، م. و ج.اسماعیل زاده. 1367. بررسی مقاومت پنج رقم یونجه به نماتد ساقه درشرایط طبیعی. مجله آفات و بیماری های گیاهی. 56: 21-25.

کریمی، ه. 1376. زراعت واصلاح گیاهان علوفه‌ای. انتشارات دانشگاه تهران. 414 صفحه.

کوچکی، ع. و ع.ریاضی. 1359. مقایسه 6 رقم یونجه از نظر درصد پروتئین، درصد دیواره سلول، قابلیت هضم ماده خشک و قابلیت هضم دیواره سلول. مجله علوم کشاورزی 7: 3-12.

Faraghei, Sh., M.Farshadfar and E.Farshadfar. 2007. Study of chemical composition and nutrition value of perennial Lucerne (Medicago sativa L.) and genetic diversity based on SDS- PAGE marker.Iranian Journal of Rangelands and Forests Plant Breeding and Genetic Research, 15: 196-210.

Gepts, P. and R.Papa. 2003. Possible effects of (trans) gene flow from crops on the genetic diversity from landraces and wild relatives. Environmental Biosafety Research, 2: 89-103

Hanna, W.W.1993. Improving forage quality by breeding, International Crop Science, 1: 671-675.

Hanson, A.A., D. Barens and R.R. Hill.1988. Alfalfa and alfalfa improvement American society of Agronomy Pablication.1084pp.

Hart, R.H., R.B.Piers and C.H.Hanson.1988. Alfalfa yield, specific leaf weight, co2 exchange rate and morphology, Crop Science, 18:469-653.

Jafari, A.A., A.R.Sayed Mohammadiand N.R.Abdi. 2007. Variation in seed yield and yield components in 31 genotypes of wheat grass (Agropyron desertorum) through the analysis of operating. Iranian Journal of  angelands and Forests Plant Breeding and Genetic Research, 15: 221-211.

Jafari, A.,V. Connolly, A.Frolich and E.K.Walsh.2003. A note on estimation of quality in perennial ryegrass by near infrared spectroscopy. Irish Journalof Agricultural and Food Research 42:293-299.

Julier, B., CH.Huygh, P.Guy and M.L.Crochemore.2004. Genetic variation in the medicago sativa complex. http://ressourees ciheam. Org/om/pdf/c 18/96605763-pdf.

Julier, B., CH.Huyghe and CH.Ecall. 2000. Within-and among cultivar Genetic variation in alfalfa forage quality, morphology and yield. Crop Sci. 4: 362-365.

Le Singor, C., K.Gallardo, M.J.Prosper, C.Salon, L.Quillien and K.Thompson.2005. Genetic diversity for seed protein composition in medicago trunculata. Plant Genetic Resources. 3: 59-71.

Manly, B. F. J.1994. Multivariate statistical methods. Chapman & Hall London, 215p.

Nematzadeh, Gh and Gh.Kiani. 2010. Plant Breeding (Classic Methods). The first volume.Mazandaran University Press, Sari, Iran, page 153.

Pourfarhad, A., F. Noormand Moaed, S. Aharizad and A.A. Jafari. 2009. Alfalfa ecotype classification groups using analysis of multivariate statistical. Journal of Scientific – Research, 9: 13-1.

Rooney, W.L., D.Z.Skinnerand J.D.Fritz.1997.Combing ability for protein degradability in alfalfa. Crop Sci. 37: 128-131.

Smith, D., W.R. Kehrand M.V.Tesar. 1975. Establishment and management of alfalfa. American Society of Agronomy Madison, USA. 432 PP.

Steel, R.G.D. and J.H.Torrie.1980. Principles and procedures of statistics. A Biometrical Approach, Second Edition, McGraw-Hill Book Company, London, P.633.

Tucak, M., S. Popovic, T. Cupic, V. Spanic and I.Jug. 2011. Phenotypic Diversity of Alfalfa (Medicago sativa L.) Germplasm. Poljoprivreda, 17: 36-41.