در پژوهش حاضر عملکرد و کیفیت علوفه 49 اکوتیپ یونجه در قالب طرح لاتیس مربع ساده با 2 تکرار در شرایط دیم به مدت سه سال (1384 تا 1386) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی خسروشهر (آذربایجان‌ شرقی) مورد ارزیابی قرار گرفتند. طی سال‌های دوم و سوم صفات: عملکرد علوفه خشک، ارتفاع بوته، قدرت رشد، تاریخ گلدهی، نسبت برگ به ساقه و صفات کیفی شامل قابلیت هضم، پروتئین خام، کربوهیدرات‌های محلول در آب، خاکستر کل، فیبرخام و فیبرهای محلول در شوینده اسیدی و خنثی اندازه‌گیری شد. نتایج تجزیه مرکب بیانگر وجود تفاوت معنی‌دار بین سال‌ها و بین اکوتیپ‌ها بود. میانگین عملکرد علوفه خشک در سال دوم و سوم به ترتیب 5/43 و 4/45 تن در هکتار بود. نتایج تجزیه همبستگی نشان داد که برای رسیدن به عملکرد علوفه بالا باید اکوتیپ‌های زودرس، پابلند با قدرت رشد بالا را انتخاب کرد. با توجه به رابطه منفی عملکرد با کیفیت علوفه بایستی از بین اکوتیپ‌های منتخب با عملکرد علوفه بالا اکوتیپ‌هایی را برگزید که دارای نسبت برگ به ساقه، پروتئین خام، قابلیت هضم، قندهای محلول و خاکستر کل بالا و میزان فیبر خام و فیبرهای محلول در شوینده اسیدی و خنثی پایین باشند. لذا اکوتیپ‌های خرم آباد، قره یونجه، فلاورجان، قزاقستان و کردستان با کیفیت علوفه مطلوب و متوسط عملکرد علوفه 6/5 تا 8/5 تن در هکتار برای تولید یک واریته سنتتیک پیشنهاد می‌شوند. پرونده مقاله