آزمون تجربی نظریه‌های رقیب قیمت‌گذاری در حسابرسی نخستین: شواهدی از نحوه تأثیر برخی عوامل محیطی

محورهای موضوعی : حسابداری مالی و حسابرسی

زهره مهدی زاده ¹ (- کارشناسی ارشد حسابرسی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.)
رضا حصارزاده ² (دانشیار گروه حسابداری، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران)
محمود لاری دشت بیاض ³ (استادیار گروه حسابداری، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.)

تاریخ دریافت : 1398/01/16 تاریخ پذیرش : 1398/03/18 تاریخ انتشار : 1398/05/01

کلید واژه: نظریه‌های رقیب قیمت‌گذاری, حق‌الزحمه حسابرسی, حسابرسی نخستین, پدیده نرخ شکنی,

چکیده مقاله :

قیمت‌گذاری حسابرسی نخستین و تأثیر آن بر استقلال و کیفیت حسابرسی، همواره مورد توجه بازار سرمایه، نهادهای ناظر و نهادهای حرفه حسابرسی بوده است. در رابطه با قیمت‌گذاری حسابرسی نخستین، دو نظریه رقیب وجود دارد. نظریه اول حامی وقوع پدیده نرخ شکنی و نظریه دوم مخالف وقوع پدیده نرخ شکنی می‌باشد. هدف اصلی این پژوهش بررسی وقوع یا عدم وقوع پدیده نرخ شکنی با توجه به عواملی همچون نوع شرکت صاحبکار، میزان رقابت و طبقه شرکت‌های بورسی می‌باشد. جامعه آماری شامل شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می‌باشد. برای آزمون فرضیه‌ها از تکنیک رگرسیون چندگانه استفاده شده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که نوع شرکت صاحبکار و طبقه شرکت‌های بورسی در قدرت تبیین نظریه‌های رقیب مؤثر نبوده و در تمامی موارد، پدیده نرخ شکنی به صورت معناداری وجود دارد. در عوض، میزان رقابت تا میزان قابل ملاحظه‌ای در قدرت تبیین نظریه‌ها مؤثر می‌باشد. بدین صورت که با افزایش رقابت، پدیده نرخ شکنی کاهش می‌یابد. Initial audit pricing and its impacts on independence and audit quality have great of interest in capital markets, supervisory legislations and audit profession institutions. There are two competing theories regarding the initial audit pricing. The first theory supports low-balling phenomenon while the second theory is against low-balling. The main objective of the current study is to investigate the occurrence/ non-occurrence of low-balling due to factors such as the type of client's company, the degree of competition and classification for listed Companies. The statistical population includes all companies listed on the Tehran Stock Exchange and Iranian's non-listed companies. Multiple regression techniques employed to test the hypotheses. Result shows that the type of client's company and classification for listed Companies do not affect the power of expressing the competing theories and low-balling phenomenon significantly exists in all cases. Instead, the degree of competition considerably affects the power of expressing the competing theories. With the increase in competition, low-balling decreases. Keywords: Pricing Competing Theories, Audit Fees, Initial Audit Engagements, Low-Balling.

منابع و مأخذ:

1)     احمدزاده، طه، (1391)، "نگاهی به مشکلات ساختار کیفیت حسابرسی در ایران"، حسابرس، شماره 63، صص 1-8.

2)     پورحیدری، امید و گل‌محمدی شورکی، (1394)، "سنجش رقابت در بازار خدمات حسابرسی از طریق بررسی چسبندگی حق‌الزحمه حسابرسی"، مطالعات تجربی حسابدار مالی، دوره 12، شماره 47، صص 1-21.

3)     دیانتی، دیلمی، زهرا و مرتضی بیاتی، (1394)، "رابطه رقابت بازار محصول و حق‌الزحمهٔ حسابرس مستقل"، فصلنامه پژوهش‌های حسابداری مالی و حسابرسی. شماره 27، صص 23-38.

4)     رجبی، روح اله و محمدی خشویی، (1387)، "هزینه‌های نمایندگی و قیمت گذاری خدمات حسابرسی مستقل"، بررسی‌های حسابداری و حسابرسی، دور 15، شماره 53، صص 35-52.

5)     سازمان بورس و اوراق بهادار، (1386)، " دستورالعمل پذیرش اوراق بهادار در بورس اوراق بهادار تهران"، http://www.seo.ir.

6)      سازمان بورس و اوراق بهادار، (1388)، "دستورالعمل پذیرش، عرضه و نقل و انتقال اوراق بهادار در فرابورس ایران"، http://www.ifb.ir.

7)     سازمان بورس و اوراق بهادار، (1391)، "دستورالعمل طبقه‌بندی مؤسسات حسابرسی و اشخاص موضوع ماده 10 دستورالعمل مؤسسات حسابرسی معتمد سازمان بورس و اوراق بهادار"، http://www.seo.ir.

8)     حیدر پور، فرزانه و جعفری، (1395)، "تأثیر ساختار بازار محصول برهزینه‌های حسابرسی"، فصلنامه پژوهش‌های حسابداری مالی و حسابرسی، شماره 30، صص 103-118.

9)     عزیز خانی، مسعود و آقابیگی، (1392)، "بررسی حق‌الزحمه حسابرسی در حسابرسی نخستین و سنوات آینده دوره تصدی حسابرسی در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار"، دانش حسابداری، دوره 4، شماره 15، صص 105-127.

10) غفارلو، عباس، (1390)، "بررسی ارتباط بین ساختارهای رقابتی محصولات و محافظه کاری مشروط حسابداری"، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید باهنر کرمان.

11) کردستانی، غلامرضا و غلامی روچی، (1392)، "بررسی ارتباط بین توان چانه زنی تأمین کنندگان مشتریان شرکت با محافظه کاری حسابداری"، فصلنامه مطالعات تجربی حسابداری مالی، دوره 10، شماره 39، صص، 29-56.

12) مشایخی، بیتا، حسن زاده امینی و منتی، (1395)، "تأثیر کیفیت حسابرسی داخلی بر حق‌الزحمه حسابرسی مستقل"، فصلنامه پژوهش‌های حسابداری مالی و حسابرسی، شماره 31، صص 41-56.

13) نمازی، محمد و ابراهیمی، (1391)، "بررسی ارتباط بین ساختار رقابتی بازار محصول و بازده سهام"، پژوهش‌های تجربی حسابداری مالی، شماره 3، صص 9-27.

14) نیک بخت، محمدرضا و تنانی، (1389)، "آزمون عوامل مؤثر بر حق‌الزحمه حسابرسی صورت‌های مالی"، پژوهش‌های حسابداری مالی، دوره 2، شماره 4، صص 111-132.

15) واعظ، سید علی، احمدی و رشیدی باغی، (1393)، "تأثیر کیفیت حسابرسی بر حق‌الزحمه حسابرسی شرکت‌ها"، دانش حسابداری مالی، دوره 1، شماره 1، صص 87-107.

16)   Baumol, W., (1982), "Contestable Markets: An Uprising in the Theory of Industry Structure", American Economic Review, No.1, Vol. 72, PP. 1–15.

17)   Beatty, R., (1993), "the Economic Determinants of Auditor Compensation in the Initial Public Offerings Market", Journal of Accounting Research, No. 2, Vol. 1, PP. 294–302.

18)   Bigus, J., R.-C. Zimmermann., (2009), "Quasirentenmodell und Honorare für Abschlussprüfungen in Deutschland–eine Empirische Analyse", Zeitschrift für Betriebswirtschaft, No.11, Vol. 79, PP. 1283-1308.

19)   Butterworth, S., K. Houghton., (1995), "Auditor Switching: The Pricing of Audit Services", Journal of Business Finance & Accounting, No.3, Vol. 22, PP. 323-344.

20)   CAJEC (1992), Predatory Pricing, Discussion Paper, Chartered Accountants Joint Ethics Committee.

21)   Camerman, M., (2005), "Audit Fees and the Large Auditor Premium in the Italian Market", International Journal of Auditing, No.2, Vol. 9, PP.129-146.

22)   Carson, E., Fargher, N., (2007), "Note on Audit Fee Premiums to Client Size and Industry Specialization", Accounting and Finance, No. 3, Vol. 47, PP. 423-446.

23)   Carson, E., Simnett, R., Soo, B.S., Wright, A.M., (2012), "Changes in Audit Market Competition and the Big N Premium", American Accounting Association, No.3, Vol. 31, PP. 47-73.

24)   Casterella, J. R., Francis, J. R., Lewis, B. L., Walker, P. L., (2004), "Auditor Industry Specialisation, Client Bargaining Power, and Audit Pricing", Auditing A Journal of Practice & Theory, No. 1, Vol. 123, PP. 123–140.

25)   Chan, P., Ezzamel, M., Gwilliam, D., (1993), "Determinants of Audit Fees for Quoted UK Companies", Journal of Business Finance & Accounting, NO. 6, Vol. 20, PP. 765-786.

26)   Chaney, P., Jeter, D., Shivakumar, L., (2004), "Self-Selection of Auditors and Pricing of Audit Services in Private Firms", The Accounting Review, No. 1, Vol. 79, PP. 51-72.

27)   Choi, J.-H., Liu, X., Kim, J.-B., Simunic, D. A., (2008), "Audit Pricing, Legal Liability Regimes, and Big 4 Premiums: Theory and Cross-Country Evidence", Contemporary Accounting Research, No. 1, Vol. 25, PP. 55-99.

28)   Clatworthy, M., Peel, M., (2007), "The Effect of Corporate Status on External Audit Fees: Evidence From the UK", Journal of Business Finance & Accounting, No. 1&2, Vol. 34, PP.169–201.

29)   Commission. C., (1978), “The Commission on Auditors’ Responsibilities: Report, Conclusions, and Recommendations”, Manuel F. Cohen, Chairman. New York, NY: AICPA.

30)   Competition Commission., (2012), “Statutory Audit Services Market Investigation: Econometric Analysis of Audit Costs”, London: Competition Commission. Available from: https://assets.digital.cabinetoffice. gov.uk/media/5329db3fed915d0e5d00002b /econometric_analysis_of_audit_costs.pdf [Accessed 15 May 2016].

31)   Craswell, A. T., J. R. Francis., (1999), "Pricing Initial Audit Engagements: A Test of Competing Theories", The Accounting Review, No. 2, Vol. 74, PP. 201-216.

32)   DeAngelo, L., (1981), "Auditor Independence, Low-Balling, and Disclosure Regulation", Journal of Accounting and Economics, No. 2, Vol. 3, PP. 113–127.

33)   Defond, M.L., Francis, J.R., Wong, T.J., (2000), "Auditor Industry Specialization and Market Segmentation: Evidence from Hong Kong", Auditing: A Journal of Practice and Theory, No. 1, Vol. 19, PP. 49-66.

34)   Doty, J., (2011), “The Reliability, Role and Relevance of The Audit: A Turning Point”, Baruch College, New York, 5 May.

35)   Dye, R. A., (1991), "Informationally Motivated Auditor Replacement", Journal of Accounting and Economics, Vol. 14, PP. 347-374.

36)   Ettredge, M., Greenberg, R., (1990), "Determinants of Fee Cutting on Initial Audit Engagements", Journal of Accounting Research, No. 1, Vol. 28, PP. 198-210.

37)   Firth, M., (1997), "The Provision of Non-Audit Services and The Pricing of Audit Fees", Journal of Business Finance & Accounting, No. 3, Vol. 24, PP. 511–525.

38)   Flanigan, J., (2002), “Anderson’s Pain Will Strengthen System”, Los Angeles Times (March 24): C1.

39)   Francis, J. R., (1984), "The Effect of Audit Firm Size on Audit Prices: A Study of The Australian Market", Journal of Accounting and Economics, No. 2, Vol. 6, PP. 133-151.

40)   Ghosh, A. A., S. Lustgarten., (2005), “Pricing of Initial Audit Engagements By Large and Small Audit Firms”, Steven, Pricing of Initial Audit Engagements By Large and Small Audit Firms.

41)   Gregory, A., P. Collier., (1996), "Audit Fees and Auditor Change; An Investigation of The Persistence of Fee Reduction By Type of Change", Journal of Business Finance & Accounting, No. 1, Vol.23, PP. 13-28.

42)   Grullon, G., Michaely, R., (2007), “Corporate Payout Policy and Product Market Competition”, Working Paper. Cornell University. Available at www.ssrn.com

43)   Hay, D., Knechel, W.R., Wong, N., (2006), "Audit Fees: A Meta-Analysis of The Effect of Supply and Demand Attributes", Contemporary Accounting Research, No. 1. Vol. 23, PP. 141-191.

44)   He, W., (2009), “Agency Problems, Product Market Competition and Dividend Policy in Japan”, University of New South Wales Sydney, Australia. avilable at www.ssrn.com.

45)   Huang, H.W., Raghunandan, K., Rama, D., (2009), "Audit Fees for Initial Audit Engagements Before and After SOX". Auditing: A Journal of Practice & Theory, No. 1, Vol. 28, PP. 171-190.

46)   Johnstone, K. M., Bedard, J. C., Ettredge, M. L. (2004), "The Effect of Competitive Bidding on Engagement Planning and Pricing", Contemporary Accounting Research, 21(1), 25–53.

47)   Jubb, C.A., Houghton, K.A., Butterworth, S., (1996), "Audit Fee Determinants: The Plural Nature of Risk". Managerial Auditing Journal, No. 3, Vol. 11, PP. 25-40.

48)   Káčer, M., Wilson, N., (2016), "The Initial Discount for New Audit Engagements: Case of UK 1998-2012", Available at: http://ssrn.com/abstract=2691019.

49)   Koh, k., Tong, Y. H., Zhu, Z., (2016), "The Effects of Financial Statement Disaggregation on Audit Pricing", Available at: http://ssrn.com/abstract=2795401.

50)   Köhler, A. G., K.-U. Marten., M. Wagner., (2010), "Prüfungshonorare in Deutschland–Determinanten und Implikationen", Zeitschrift für Betriebswirtschaft, No. 1, Vol. 80, PP. 5-29.

51)   Krauß, P., B. M. Quosigk., H. Zülch., (2014), "Effects of Initial Audit Fee Discounts on Audit Quality: Evidence from Germany", International Journal of Auditing, No. 1, Vol. 18, PP. 40-56.

52)   Leventis, S., Weetman, P., Caramanis, C., (2011), "Agency Costs and Product Market Competition: The Case of Audit Pricing in Greece", The British Accounting Review, Vol. 43, PP. 112-119.

53)   Li, X., (2010), "The Impacts of Product Market Competition on The Quantity and Quality of Voluntary Disclosures", Review of Accounting Studies, Vol. 15, PP. 663–711.

54)   Neimi, L., (2002), "Do Firms Pay for Audit Risk? Evidence on Risk Premiums in Audit Fees after Direct Control for Audit Effort". International Journal of Auditing, No. 1, Vol. 6, PP. 37-51.

55)   Palmrose, Z., (1986), "Audit Fees and Auditor Size: Further Evidence". Journal of Accounting Research, No. 1. Vol. 24, PP. 97-110.

56)   Peel, M. j., (2013), "The Pricing of Initial Audit Engagements By Big 4 and Leading Mid-Tier Auditors", Accounting and Business Research, DOI: 10.1080/00014788.2013.827106.

57)   Pong, C., Whittington, G., (1994), "Determinants of Audit Fees: Some Empirical Models", Journal of The Business, Finance and Accounting, No. 8, Vol. 21, PP. 1071-1095.

58)   Sankaraguruswamy, S., S. Whisenant., (2009), "Pricing Initial Audit Engagements: Empirical Evidence Following Public Disclosure of Audit Fees", Available at: SSRN 452680.

59)   Securities and E. Commission. (1978), “Disclosure of Relationships with Independent Public Accountants'”, (Accounting Series Release No. 250), Government Printing Office, Washington, DC.

60)   Senate, U.S., (1977), “Subcommittee on Reports, Accounting and Management of the Commission on Government Operations”, The Accounting Establishment: A Staff Study. Washington DC. Government Printing Office.

61)   Simon, D.T., Francis, J.R., (1988), "The Effects of Auditor Change on Audit Fees: Tests of Price Cutting and Price Recovery", The Accounting Review, No. 2, Vol. 63, PP. 255-269.

62)   Simunic, D. A., (1980). "The Pricing of Audit Services: Theory and Evidence", Journal of Accounting Research, No. 3, Vol. 22, PP. 161-190.

63)   Stanley, J. D., D. M. Brandon., J. J. McMillan., (2015), "Does Lowballing Impair Audit Quality? Evidence from Client Accruals Surrounding Analyst Forecasts", Journal of Accounting and Public Policy, No. 6, Vol. 34, PP. 625-645.

64)   Turner, L., (2002), “Oversight Hearing on Accounting and Investor Protection Issues Raised By Enron and Other Public Companies, U.S. Senate, Committee on Banking, Housing and Urban Affairs”, (February 26). Washington, D.C.; Government Printing Office.

65)   Wild, A., (2010), "Fee Cutting and Fee Premium of German Auditors", Business Administration Review, NO. 6, VOL. 70, PP. 513-527.

 

 

 

یادداشت‌ها