فراز و فرود روابط ایران و روسیه ٢٠١٦-١٩٩٠

محورهای موضوعی : روابط بین الملل

الهه کولایی ¹ (استاد مطالعات منطقه ای دانشگاه تهران)
عفیفه عابدی ² (دانش آموخته رشته روابط بین‌الملل، گروه روابط بین‌الملل، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)

تاریخ دریافت : 1396/12/11 تاریخ پذیرش : 1396/12/11 تاریخ انتشار : 1396/12/01

کلید واژه: روسیه, آمریکا, ایران, انقلاب اسلامی, برنامه هسته‌ای, افراط‌گرایی,

چکیده مقاله :

چکیده هرچند اکنون برداشت عمومی از روابط روسیه با ایران، روابطی بسیار همگرا و گرم است، اما واقعیت‌های تاریخی در مورد روابط مسکو و تهران، نشان‌دهنده رابطه‌ای پیچیده همراه با فراز و فرود بسیار و وابسته به عوامل و ﻣﺆلفه‌های گوناگون دوجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی است. این رابطه میراث‌دار رخدادهای دشمنی‌آلود ایران و روسیه از اوایل قرن 19 است که همچنان سایه تردید و بدبینی آن بر این رابطه گسترده مانده است. تصرف خاک ایران توسط امپراتوری روسیه در اوایل قرن 19، مداخله ویرانگر روسیه تزاری در انقلاب مشروطه ایران در اوایل قرن 20، حمایت اتحاد شوروی از جریان‌های تجزیه طلب در شمال و شمال غربی ایران، تخلیه نکردن خاک ایران در پایان جنگ جهانی دوم از سوی نیروهای نظامی اتحاد شوروی، حمایت اتحاد شوروی از حزب توده ایران، حمله اتحاد شوروی به افغانستان و اشغال این کشور مسلمان‌نشین در همسایگی شرقی ایران (1979-1989)، حمایت ﻣﺆثر اتحاد شوروی از عراق در طول جنگ ایران و عراق از سال 1980 تا سال 1988 از جمله اقدام‌ها و رفتار‌های خصمانه روسیه است که با وجود اراده ایران برای داشتن روابط نزدیک با روسیه در شرایط جدید، همچنان بر روابط دو کشور سایه انداخته است. هر چند به دلایل گوناگون که در ادامه خواهد آمد، ایران با ﺗﺄکید بر حق حاکمیت، منافع خود در سطوح گوناگون از مسیر رابطه با روسیه پیگیری می‌کند، اما این میراث تاریخی سبب شده همچنان نگاه بدبینانه همراه با بی‌اعتمادی به مسکو و روابط با این کشور، در مطبوعات و مردم ایران وجود داشته باشد.

چکیده انگلیسی:

Iran-Russia's seems very integrated and warm now, but during last 25 years there were many up and dawn in the course of their relations. Historical realities indicate these relations permanently have experienced very different stages. Many diverse factors have affected their relation in domestic, regional and international levels. The two countries relations in 19 century have shaped their perceptions about others goals and aims. The events of the final stage of the world war II have a very deep impact on Iranian people and government. The Soviet supportive policy in the case of Azerbaijan and Kurdistan separative movement are very important factors in this regards. Policies and activities of Communist Tudeh party has a constant influence on this relation, both before and after the Islamic Revolution in Iran. These historical legacies in Iran- Russia's relations after the collapse of the Soviet Union continue its influence on the two countries relation, that shapes the main question of this paper. the authors use descriptive- analytical methodology for their research.

منابع و مأخذ:

منابع:  

-      کولایی، الهه و علیزاده، شیوا. (۱۳۹۵). جستارهایی پیرامون مسائل دریای خزر. تهران، مرکز آموزش‌ و پژوهش‌ها‌ی بین‌المللی‌ وزارت‌ امور خا‌رجه.‌

-      کولایی، الهه و گودرزی، مهناز. (۱۳۹۲). دریای خزر، چالش ها و چشم اندازها. تهران، میزان.

-      کولایی، الهه. (۱۳۹۰). ات‍ح‍اد ج‍م‍اه‍ی‍ر ش‍وروی‌ و ان‍ق‍لاب‌ اس‍لام‍ی‌ ای‍ران (اصلاحات). چاپ دوم. ت‍ه‍ران، م‍رک‍ز اس‍ن‍اد ان‍ق‍لاب‌ اس‍لام‍ی.‌

-      کولایی، الهه. (1396). سیاست و حکومت در اوراسیای مرکزی. چاپ پنجم. تهران، سمت.

-      کرمی، جهانگیر. (١٣٨٩). «روابط ایران و روسیه در سالهای 1368 تا1388: بسترها، عوامل و محدودیت­ها، مطالعات اوراسیای مرکزی». سال سوم، شماره 6، صص. 136 -111 (a).

-      کرمی، جهانگیر. (١٣٨٩). «ایران و روسیه: متحد شرقی یا تهدید جنوبی، روابط خارجی». سال دوم، شماره 3، صص. 199-171 (b).

-      کولایی، الهه و نوری، علی‌رضا. (۱۳۸۶). «تحول در سیاست خارجی روسیه در دوران پوتین، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی». دوره 2، شماره 3. صص. 56-23.

-      کولایی، الهه. (1374). «روسیه، غرب و ایران، مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز». دوره ۴، شماره12، صص. 94-75.

-      ساژین، ولادیمیر. (2017). به مناسبت سفر حسن روحانی به مسکو، اسپوتینک.قابل دسترس در سایت اسپوتنیک ایران.

 

-      Bowker, Mike. (2007). Russia, America and the Islamic World. Hampshire, England: Ashgate.

-      Dannreuther Roland. (1998). “Is Russia Returning to the Middle East?”. SAGE Publications, Vol. 29)3(, Pp: 345-358.

-      Freedman, Robert O. (2000). “Russian-Iranian Relations in the 1990s”. Meria Journal, Vol. 4(2), pp.3-7.

-      Katz, Mark (2010), “Russian-Iranian Relations in the Obama Era”. Middle East Policy, Vol. XVII (2), pp: 62–69.

 

-      Mizin, Viktor. (2004). “The Russia-Iran Nuclear Connection and U.S. Policy Options”. Middle East Review of International Affairs, Vol. 8(1), pp.71- 85.

-      Orlov, Vladimir, A. and Alexander Vinnikov (2005), “The Great Guessing Game: Russia and Iranian Nuclear Issue”. The Washington Quarterly, Vol. 28(2), pp. 49-66.

-      Mamedova, Nina. (2016). “Trade and Economic Relations between Iran and Russia: Potential and Realization, Russia-Iran Partnership: An Overview and Prospects for the Future”. (S.L.). Institute for Iranian Studies and Eurasia (IRAs). Pp. 132-143.

-      Blagov Sergei. (2017). Alliance with Syria tightens Russia’s Ties with Iran, Asia Times, available at: www.atimes.com/article.

-      Freedman, Robert O. (2006). Russia, Iran and The Nuclear Question: The Putin Record, The Strategic Studies Institute (SSI).   available at: http://StrategicStudiesInstitute.army.mil.

(Accessed on: 25 Nov. 2017).

-      Gonzales, Francisco J. Ruiz. (2013).The Foreign Policy Concept of the Russian Federation: A Comparative Study, ieee.es. available at: http://DIEEEM06_2013_Rusia_ConceptoPoliticaExterior_FRuizGlez_ENGLISH.pdf.

-      Haines, John R. (2015). Russia, Iran, and the (Increasingly) Lonely Superpower, Foreign Policy Research Institute, March 17, available at:  https://www.fpri.org/article. 

-      Handa, Shivani. (2012). Russia in the Middle East Exploring Russia’s Regional Relationships and Influence. available at:  www.basicint.org/sites/default/files.

-      Hibbs, Mark. (2013). An Iran Deal Buy-In for Russia?, Carnegie Endowment for International Peace. available at: http://Carnegieendowment.org. (accessed on: 17 May 2014).

-      Kasting, Nori & Brandon Fite. (2012). U.S. and Iranian Strategic Competition, The Impact of China and Russia. available at:  www.csis.org/analysis/us-and-iranian-strategic.

-      Katz, Mark. (2015). Elusive as Ever:  The State of Iranian- Russian Cooperation, Middle East Program, available at:  www.wilsoncenter.org/.../elusive-ever-the-state-iranian-russian.

-      Katz, Mark. (2017). Assessing the Putin-Rouhani Summit. March 29 available at: https://lobelog.com/assessing-the-putin-rouhani.

-      Khajehpour Bijan. (2012). The Role Of Economic & Energy Relations With Turkey And Russia In Iran’s National Strategy, available at: https://csis-prod.s3.amazonaws.com/s3fs-public/legacy_files.

-      Kozhanov, Nokolay. (2015). Understanding the Revitalization of Russian-Iranian Relations. available at: http://carnegieendowment

.org/files.

-      Kozhanov, Nokolay. (2012). Russia’s Relations with Iran Dialogue without Commitments. Available at: www.washingtoninstitute.org /policy-analysis/view/russian.

-      Ministry of Economic Development of the Russian Federation. (s.n.). Foreign economic information portal.  available at: http://www.ved.gov.ru/monitoring/foreign_trade_statistics/countries_breakdown.

-      Parker, John W. (2016). Russia, Iran: Strategic Partners or Competitors? , Rice University’s Bakers Institute for Public Policy, available at: www.bakerinstitute.org/research/russia-iran.

-      Ryabkov, Sergey. (2012). Further Sanctions against Iran Piontless. available at:  http://dx.doi.org/10.1080/19934270.2012.669967.

-      Trenin, Dmitri and Alexey Malashenko. (2010). Iran, A View from Moscow. available at: http://carnegieendowment.org/files.