مسابقه تسلیحاتی و مدیریت دفاع منطقه ای در میان کشورهای حوزه خلیج فارس(2010-1990)

محورهای موضوعی : روابط بین الملل

هادی صادقی اول ¹ ( استادیار علوم سیاسی دانشگاه شیراز )
فرهاد قاسمی ² ( دانشیار روابط بین الملل دانشگاه تهران )
بهاره پورجم پورجم ³ ( کارشناس ارشد مطالعات خاورمیانه )

تاریخ دریافت : 1395/10/01 تاریخ پذیرش : 1395/10/01 تاریخ انتشار : 1395/10/01

کلید واژه: امنیت, خلیج فارس, مسابقه تسلیحاتی, ناامنی, تسلیحات,

چکیده مقاله :

از دیرباز مجهز شدن به سلاح، از جمله کنش های راهبردی واحدهای سیستم بین الملل بوده که برای مدیریت و ﺗﺄمین امنیت خود بکارگرفته اند، البته این شکل از کنش منجر به بروز مسابقه های تسلیحاتی شده است.؛ این رقابت های تسلیحاتی در طی سال های اخیر با عینیت بیشتری در حوزه خلیج فارس، به خصوص کشورهای عرب این منطقه دیده شده است. به واقع صرف نظر از رقابت های راهبردی و ایدئولوژیک کشورهای عرب منطقه به ویژه در مقابل ایران، دولت های غربی و ایالات متحده، هم به صورت مستقیم، هم غیرمستقیم به دلیل مسائلی نظیر امنیت انرژی، بر معمای امنیت و ایجاد یا تشدید مسابقه های تسلیحاتی در این منطقه افزوده اند. نظر بر همین ﻣﺴﺄله، شناخت ماهیت و ابعاد مختلف رقابت های تسلیحاتی حوزه خلیج فارس در گستره ﺗﺄمین امنیت منطقه ای اهمیت بسیار زیادی دارد. ما در این مقاله درصدد هستیم با توجه به این ﻣﺴﺄله، الگو و مدل حاکم بر منازعات و رقابت های تسلیحاتی منطقه را در بازه زمانی 2010-1990 در منطقه خلیج فارس به بحث بگذاریم. بدیهی است که اهمیت این بازه زمانی از آن روست که تحولات اساسی شکل دهنده مسابقه های تسلیحاتی در سطح جهانی و منطقه ای ﻣﺘﺄثر از مسائلی نظیر تبعات فروپاشی شوروی، ظهور جریانات افراطی(نظیر القاعده و طالبان)، حملات 11 سپتامبر 2001، اشغال عراق در سال 2003 و نظایر آنها کم و بیش سیاست بین الملل و به ویژه منطقه خاورمیانه را ﻣﺘﺄثر ساخت.

چکیده انگلیسی:

Traditionally, units of International System have sought military competition to provide for their own security and the management of regional and international defense which has led to arms race .In recent years, arms race mainly is seen between Arab countries in the Persian Gulf .In fact, regardless of the strategic and ideological competition in the Arab countries against Islamic Republic of Iran, western governments and the United States, directly or indirectly, due to issues such as energy security, increase arms race in the region. For this reason, that is important to understand of nature and dimensions of the arms race across the Persian Gulf regional security. According to this model, in this article we are looking for to discuss the dominant pattern or model to govern the game of military conflict in the Persian Gulf region in the period 1990-2010.It is clear that the importance of this period is because Major developments shaping the global and regional arms race Such as the consequences of the collapse of the Soviet Union, the rise of extreme groups (such as Al Qaeda and the Taliban), the September 11 attacks, the invasion of Iraq in 2003 influenced International Policy and the Middle East.

منابع و مأخذ:

منابع:

-          بلامی، الکس. جی (1386)، جوامع امن و همسایگان؛ دژهای منطقه‌ای یا هم‌گرایان جهانی، مترجمان محمود یزدان‌فام و پریسا کریمی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.

-         قاسمی، فرهاد (1384)، اصول روابط بین الملل، تهران: میزان.

-          کامروا، مهران (1388)، خاورمیانه معاصر، ترجمه محمدباقر قالیباف و سیدموسی پورموسوی، تهران: قومس.

-          گری، کالین.اس (1378)، سلاح جنگ افروز نیست، ترجمه احمد علیخانی، چاپ اول، تهران: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران.

-          مشیرزاده، حمیرا (1391)، تحول در نظریه­های روابط بین­الملل، تهران: سمت.

-          باقیان، مرتضی، حسینی، سیدحمید و موسی­نژاد، محمدجواد (1391)، «جایگاه کشورهای منطقه خلیج­فارس در سیاست­های ﺗﺄمین انرژی اتحادیه اروپا»، فصلنامه پژوهش­های روابط بین­الملل، دوره نخست، شماره ششم، زمستان.

-          سازمند، بهاره، عظیمی، ابوالفضل و نظری، علی اکبر(1389)، «نظریه موازنه قدرت والتز: نقد و بررسی کارآمدی آن در عصر حاضر»، فصلنامه روابط خارجی، سال دوم، شماره چهارم، زمستان.

-          صادقی اول، هادی و نقدی عشرت­آباد، جعفر(a1393)، «روابط ایران و دژ منطقه­ای شورای همکاری خلیج­فارس»، فصلنامه سیاست جهانی، شماره 4، زمستان.

-          صادقی اول، هادی و نقدی عشرت آباد، جعفر (b1393)، «واکنش شورای همکاری خلیج­فارس به بیداری اسلامی»، فصلنامه مطالعات سیاسی جهان اسلام، شماره 11، پاییز.

-          عباسی، ابراهیم، پورجم، بهاره و ماندگار، علی (1394)، «بررسی تطبیقی جایگاه ارتباطی خاورمیانه شمالی با آسیای مرکزی در مقایسه با سایر حوزه­های خاورمیانه»، دو فصلنامه مطالعات اوراسیای مرکزی، شماره 2، پاییز و زمستان.

-          قاسمی، فرهاد (1390)، «موانع تشکیل رژیم امنیتی منطقه­ای کنترل تسلیحات در خاورمیانه»، فصلنامه بین المللی روابط خارجی، سال سوم، شماره 3.

 - Richardson. F, Lewis (1960), Arms and Insecurity, Chicago, IL. Boxwood Press.

 - Waltz N, Kenneth (1979), Theory of International Politics, New York: Random House.

- Glaser. L, Charles (2004), “When Are Arms Races Dangerous?” Journal of International Security, Vol. 28 .

- Intriligator D. Michael & Brito, Dagobert (2000), “Arms Races”, Defense and Peace Economics, Vol 11.

- Koubi, Vally & Lalman, David (2007), “Distribution of Power and Military R&D”, Journal of Theorical Politics, Vol. 19.

- Lamblet C. John(1976) , “Do Arms Races Lead to War? ”, Journal of Peace Research, University of Lausanne, Vol.12

- Russell, A. James (2008), “A Tipping Point Realized? Nuclear Proliferation in The Persian Gulf And Middle East”, Contemporary Security Policy, Vol. 29.

- Salehzadeh, Alan (2013),“Iran’s Domestic and Foreign Policies”, National Defense University, Department of Strategic and Defense Studies, Vol. 4, No. 49, Available at:

https://www.salehzadeh.files.wordpress.com

- Cordesman, H. Anthony & Nerguizian, Aram (2010), “The Gulf Military Balance in 2010, CSIS )2016/12/2)”, available at:  http://www.google.com.