تحلیل اسطوره‌کاوی عشق در فرهنگ گیلان (مطالعه موردی: روایت رعنا)
محورهای موضوعی : اسطوره
زهرا مهدی پور مقدم
1
(دانشگاه هنر اسلامی تبریز)
بهمن نامور مطلق
2
(گروه فرانسه دانشگاه شهید بهشتی)
کلید واژه: عشق, اسطوره‌کاوی, بافت اجتماعی, روایت رعنا, فرهنگ‌کاوی,
چکیده مقاله :
عشق، بیانگر عمیق‌ترین نوع ارتباط بین انسان‌هاست و همواره می‌تواند صورت‌های متفاوتی به خود بگیرد. بر این اساس، تمامی انسان‌ها در رابطة عاشقانه از یک الگوی واحد عاطفی پیروی نمی‌کنند؛ گاه ممکن است دست به خشونت و یا مجازات دیگری بزنند. اسطورۀ رعنا در منطقۀ گیلان، پیدایش گونه‌ای عشق و دلدادگی و سرنوشت نافرجام در نظام ارباب‌رعیتی حاکم بر جامعه است. پژوهش حاضر با روش توصیفی ـ تحلیل محتوا، و با رویکرد اسطوره‌کاوی و بررسی روایت، درصدد توضیح عناصر تأثیرگذار بازنگری اسطورة عاشقانه رعنا است؛ همچنین هدف از این پژوهش، بررسی ابعاد گوناگون روایت اسطوره‌ای و شرایط گفتمانی، پیرامتنی و فرامتنی آن است.برای شناخت بهتر رمزگان‌های موجود در روایت، اسطوره‌کاوی می‌کوشد با تأکید بر روان‌کاوی و جامعه‌کاوی علاوه بر مطالعة متن، به مطالعۀ فرهنگ و گفتمان‌های حاکم بر اثر نیز بپردازد. نتایج پژوهش بیان می‌کند که، روابط انسانی، به‌ویژه عاطفی می‌تواند بیانگر وضعیت تکاملی یک جامعه باشد و اگر جامعه‌ای بخواهد هویت زیبایی‌شناسی بومی خود را حراست نماید، راهی جز شناخت گذشتۀ خویش و توجه به اسطوره‌های بومی خود ندارد؛ زیرا، اسطوره‌ها الگوهای رفتاری و کرداری افراد جامعه تلقی می‌شوند و در بیشتر موارد، تأثیرگذاری آنها به صورت ناخودآگاه انجام می‌‌گیرد.
Love, which represents the deepest form of connection between human beings, can take on different forms. In a romantic relationship, not all people follow the same emotional pattern and some human beings may even resort to violence or punishment. The myth of Ranā in the region of Gilān in Iran depicts the emergence of a romantic relationship and its unfortunate fate in the lord and peasant system. By using descriptive-content analysis method and with a mythological and narratological approach, the present study seeks to explain the influential elements in the romantic myth of Ranā. Also, the various dimensions of this mythological narrative and its discourse, contextual and hypertextual conditions are examined. In order to better understand the symbols of the narrative, the attempt is made to study the prevailing culture and discourses with an emphasis on psychoanalysis and sociology. The results show that human relations, especially emotional, can indicate the evolutionary status of a society and if a society wants to preserve its indigenous identity and its own aesthetics, it has no choice but to know its past and pay attention to its native myths; because myths are considered as behavioral patterns of a particular society and in most cases, their influence is unconsciously experienced.
بزی، کلثوم و غلامعلی حاتم. 1392. «اسطوره‌کاوی نقوش سنگ‌نگاره‌های ناهوک سراوان و بررسی حضور آن در زندگی انسان امروز منطقه». فصلنامه هنرهای تجسمی نقش‌مایه. س17. ش7. صص15ـ7.
حسین‌زاده یزدی، محمد. 1396. «پارادایم؛ افسانه یا واقعیت (تحلیل معناشناختی، خاستگاه و ارزیابی)». فصلنامه معرفت فلسفی. س14. ش3. صص134-101.
شادفر، موسی. 1395. اشکور در تاریخ و گردشکری. چ1. تهران: انتخاب.
صدر اشکوری، محمد قلی.1390. چگونگی زاده‌شدن ترانۀ رعنا. چ 1. تهران: درخت بلورین.
_______________ . 1397. جامعۀ روستایی اشکور: رحیم‌آباد. چ 1. رامسر: نستعین و بلور.
صوفی‌نژاد، مسعود.1380. رعنه (رعنا) قصه‌ای بومی از گیلان. چ1. تهران: سیب سبز.
عیسی‌پور، عزیز. 1398. «آواز خونبار رعنا». ماهنامه پژوهشی ره‌آورد گیل. س14. ش88 و89. صص66ـ62.
مجیدی، حسن و غفوری‌فر، محمد و عابدی، جواد. 1394. «بررسی و تحلیل شخصیت ابن‌رومی براساس نظریۀ عقده حقارت آدلر». فصلنامه علمی پژوهشی لسان مبین. س6. ش20. صص162ـ139.
نامور مطلق، بهمن. 1388. «گذر از اسطوره‌سنجی به اسطوره‌کاوی (بررسی دو روش اسطوره‌ای و روابط آنها)». پژوهشنامه فرهنگستان هنر. ش14. صص108ـ92.
__________. 1397. درآمدی بر اسطوره‌شناسی؛ نظریه‌ها و کاربردها، چ2. تهران: سخن.
__________. 1398. اسطوره‌کاوی عشق در فرهنگ ایرانی. چ 1. تهران: سخن.
Eglish Sources
Durand, Gilbert. 1960. Introduction a la mythodologie. Mythes et societes. French: Albin Michel.
Rougemont, Denis. 1961. Les mythes de l'amour. French: Gillimard
_||_Bazī, Kolsūm and Hātam, Qolām-alī. (2013/1392SH)."Ostūre Kāvī-ye Noqūše Sang Negārehā-ye Nāhūke Sarāvān va Barrasī-ye Hozūre Ān dar Zendegīye Ensāne Emrūze Mantaqe" ("Mythology of Sarah Nahok lithographs and its presence in the human life of the region"). Quarterly Journal of Visual Arts Naghshmayeh. 17th Year. No. 7. Pp. 7-15.
Hoseyn-zādeh Yazdī, Mohammad. (2017/1396SH). "Pārādāym: Afsāne yā Vāqe'īyat (Tahlīle Ma'nāšenāxtī, Xāst-gāh va Arzyābī)" ("Paradigm; myth or reality (semantic analysis, origin and evaluation)"). Quarterly Journal of Philosophical Knowledge. 14th Year. No. 3. Pp. 101-134.
Īsā-pūr, Azīz. (2019/1398SH). "Āvāze Xūn-bāre Ra'nā". Māh-nāme Pažūhešī Rah-āvarde Gīl. 14th Year. No. 88&89. Pp. 62-66.
Majīdī, Hasan and Qafūrī-far, Mohammad and Ābedī, Javad. (2015/1394SH). "Barrasī va Tahlīle Šaxsīyate Ebne Rowmī bar Asāse Nazarīye-ye Oqde-ye Heqārate Ādler" ("Studying Ibn al- Rumi based on Adler' Inferiority complex"). Quarterly Scientific Research Language Mabin. 6th Year. No. 20. Pp. 139-162.
Nāmvar Motlaq, Bahman. (2018/1397SH). Dar-āmadī bar Ostūre-šenāsī: Nazarīyehā va Kārbordhā (An introduction to Mythology; Theories and applications). 2nd ed. Tehrān: Soxan.
Nāmvar Motlaq, Bahman. (2009/1388SH). "Gozar az Ostūre-sanjī be Ostūre-kāvī (Barrsī-ye do Raveše Ostūre-ī va Ravābete Ānhā)" ("Transition from mythocritique to mythanalyse (study of two mythological methods and their relationships)"). Journal of the Academy of Arts. No. 14. Pp. 92-108.
Nāmvar Motlaq, Bahman. (2019/1398SH). Ostūre-kāvī-ye Ešq dar Farhange Īrānī (The mythology of love in Iranian culture). 1nd ed. Tehrān: Soxan.
Sadre Eškevarī, Mohammad-qolī. (2011/1390SH). Čegūnegī-ye Zāde Šodane Tarāne-ye Ra'nā(How Raana song was born). 1nd ed. Tehrān: Deraxte Bolūrīn.
Sadre Eškevarī, Mohammad-qolī. (2018/1397SH). Jāme'e-ye Rūstāyī-ye Eškevar: Rahīm-ābād (Rural community of Eshkavar: Rahimabad). 1nd ed. Rāmsar: Nasta'īn and Bolūr.
Sūfī-nežād, Mas'ūd. (2001/1380SH). Ra'ne (Ra'nā) Qesseh-ī Būmī az Gīlān (Rana a native story from Guilan). 1nd ed. Tehrān: Sībe Sabz.
Šād-far, Mūsā. (2016/1395SH). Eškavar dar Tārīx va Gardeš-garī. 1nd ed. Tehrān: Entexāb.
