تحلیل و بررسی اندیشه ‏های تعلیمی گیسودراز

محورهای موضوعی : شاهنامه

علی اکبر افراسیاب پور ¹ , حسین آریان ²

1 - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، تهران، ایران (نویسنده مسؤول)
2 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد زنجان، زنجان، ایران

تاریخ دریافت : 1400/07/06 تاریخ پذیرش : 1400/07/06 تاریخ انتشار : 1400/09/01

کلید واژه: سبک عراقی, ادب تعلیمی, کتابخوانی, زیبایی‏ پرستی, محبت‏ خواهی,

چکیده مقاله :

ادبیات تعلیمی در سبک عراقی به یکی از آموزه های اصلی تبدیل می شود و شایسته است تا اندیشه های تعلیمی شاعران این سبک با نگاهی دقیق تر مطالعه شود. در شرح و بیان این موضوع، پرسش تحقیق دربارة چگونگی جایگاه آموزه های تعلیمی در نزد شاعران این سبک است. از آنجا که با این رویکرد به اندیشة تعلیمی گیسودراز پرداخته نشده است، نویسندگان در این پژوهش با روش تحلیل موضوعی و با استناد به منابع دست اول می کوشند تا آموزه های گیسودراز در حوزه های مختلف را ارائه دهند؛ اعتراض به ناملایمات هستی، تعلیم مهرورزی و جایگاه محبت در آموزش انسان و تعلیم کتاب و کتابخوانی از آن جمله است. این موارد با زبانی ساده و روان به پیروی از سعدی بیان شده است. درواقع آموزش و تعلیم از مضامین تأثیرگذار در دیوان اشعار او به شمار می آید.

چکیده انگلیسی:

Didactic literature in the Iraqi style is becoming one of the main teaching branches and it is worthwhile to study the didactic ideas of the poets of this style with a closer look. For describing this issue and answering the research question it is helpful to investigate the didactic teachings of the poets of this style. Since this approach does not address the educational thought of Gisudraz, the authors in this study try to present the didactic trainings of Gisudraz in various realms by means of thematic analysis and citing first-hand sources; among these trainings are: protest against the adversities of existence, kindness and its significance in human's understanding, importance of the book and book-reading. These items have been expressed in simple and fluent language following Saadi. In fact, education and training are the influential themes in his poetry collection. 

منابع و مأخذ:

1. افراسیاب‏پور، علی‏اکبر (1380)، زیبایی‏پرستی در عرفان اسلامی، تهران: طهوری.


2. برزگر، حسین (1391)، دانشنامه زبان و ادب فارسی، جلد چهارم، تهران: چاپ وزارت ارشاد.


3. جامی، عبدالرحمن (1389)، دیوان، تصحیح محمد روشن، تهران: نگاه.


4. چشتی، شیخ‏الله دیه (1386)، خواجگان چشت، تصحیح محمد سرور مولایی، تهران: علم.


5. حافظ شیرازی، شمس‏الدین محمد (1388)، دیوان، تهران: روزگار.


6. حسینی، سیّد محمداکبر (1987)، جوامع‏الحکم، بخش دوم، هند: حیدرآباد دکن.


7. رضوی، اطهر عباس (1380)، تاریخ تصوف در هند، ترجمة منصور معتمدی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.


8. ریوانی، محمد عبدالشکور (1391)، تذکرة علمای هند، به کوشش یوسف بیگ باباپور، قم: مجمع ذخایر اسلامی.


9. سامانی، محمدعلی (1347)، سیر محمدی، الله‏آباد: [بی‏نا].


10. سعدی شیرازی، مصلح‏الدین (1396)، کلیات سعدی، تصحیح محمدعلی فروغی، تهران: ققنوس.


11. فیض کاشانی، محمد (1392)، دیوان اشعار، تهران: پیمان.


12. گیسودراز، سیّد محمد (1350 ق.)، اسماءالأسرار، چاپ سنگی، هند: حیدرآباد دکن.


13. ـــــــــــــــــــــ (1356 ق.)، جوامع‏الکلم یعنی ملفوظات و ارشادات گیسودراز، تصحیح محمد حامد صدیقی، گانپور: انتظامی پرس.


14. ـــــــــــــــــــــ (1361 ق.)، مجموعه یازده رسائل، به اهتمام سیّد عطاحسین، چاپ سنگی، هند: حیدرآباد دکن.


15. ـــــــــــــــــــــ (1360 ق.)، دیوان انیس العشاق، چاپ سنگی، هند: حیدرآباد دکن.


16. ـــــــــــــــــــــ (1356 ق.)، کتاب مستطاب المسمی به خاتمه، تصحیح سیّد عطاحسین صاحب، هند: حیدرآباد دکن.


17. ـــــــــــــــــــــ (1362 ق.)، کتاب مستطاب المکتوبات التصحیح سید عطاحسین صاحب، چاپ سنگی، هند: حیدرآباد دکن.


18. ـــــــــــــــــــــ (1361ق) شرح الرساله القشیریه، به کوشش عطا حسین، چاپ سنگی، هند: حیدرآباد دکن.


19. مجذوب علی‏شاه کبودر آهنگی، محمدجعفر (1361)، دیوان، تصحیح کاظم‏زاده ایرانشهر، تهران: اقبال.


20. مصاحب، غلامحسین (1381)، دایرة‏المعارف فارسی، چاپ تهران.


21. مقیم هروی، خواجه نظام‏الدین احمد (1911م)، طبقات الکبری، تصحیح محمد هدایت، بنگال.


22. ملکاپوری، عبدالجبار (1913 الف)، محبوب‏الوطن‏ (تذکره سلاطین دکن)، هند: حیدرآباد دکن.


23. ـــــــــــــــــــ (1913 ب)، محبوب ذب المنن (تذکرة اولیای دکن)، هند: حیدرآباد دکن.


24. مولوی، جلال‏الدین محمد (1376)، مثنوی معنوی، تهران: علمی و فرهنگی.


25. هندوشاه استرآبادی، محمدقاسم (1394)، تاریخ فرشته، تصحیح محمدرضا نصیری، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.


26. Dasgupta, surendranath (1959), Hindu mysticism, Fredrick ugar publishing co, Newyork.


27. Nizami, Khalig Ahmad, (1991), The Lif and Time of sheikh Nasir-ud-din Chiragh-I Dehli, Dehli.